Morgunblaðið - 20.07.2017, Qupperneq 44

44
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. JÚLÍ 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Þegar hið opin-bera þarf aðná mark-
miðum eða standa
við skuldbindingar
er eins og lausnin þurfi alltaf að
leynast í vasa skattsgreiðand-
ans. Aðeins tvennt kemur til
greina; að hækka skatta og
álögur eða setja á nýja skatta og
álögur. Kveður svo rammt að
þessu að tala mætti um áráttu-
hegðun.
Nýjasta dæmið mátti sjá í
umfjöllun í Morgunblaðinu á
þriðjudag. Þar kom fram að
vegna stóraukinnar olíu-
notkunar á Íslandi gæti þurft að
efna til enn róttækari aðgerða í
loftslagsmálum en boðað hefði
verið. Sagði þar að fjármála-
ráðuneytið skoðaði nú hvernig
beita mætti skattkerfinu til að
draga úr mengun frá sam-
göngum.
Bakgrunnur þessa máls er að
olíunotkun hefur snaraukist á
Íslandi á undanförnum árum.
Árin 2012 til 2016 jókst inn-
flutningur á eldsneyti um 77%.
Fyrir þessu eru ýmsar ástæður.
Aukinn hagvöxtur og gróska í
ferðaþjónustu blasa við. Ís-
lensku flugfélögin hafa einnig
sitt að segja. Í Viðskiptamogg-
anum í dag kemur fram að Ice-
landair hafi keypt kolefniskvóta
fyrir tæpan milljarð frá árinu
2012.
Þessi uppgangur rímar illa
við markmið Parísarsamnings-
ins um að draga úr losun kol-
díoxíðs um 35-40% fyrir 2030.
Ýmsar athuga-
semdir má gera við
Parísarsam-
komulagið. Þar er
til dæmis ekkert til-
lit tekið til þess hvar lönd eru á
vegi stödd í að skipta yfir í end-
urnýjanlega orkugjafa. Sömu
kvaðir eru á ríkjum, sem hvort
sem er þurfa að endurnýja úr-
elta innviði, og ríkjum, sem þeg-
ar nýta endurnýjanlega orku-
gjafa og er í raun refsað fyrir að
hafa verið skrefi á undan.
Ýmsar leiðir er hægt að fara
til að draga úr losun. Eitt lítið
dæmi er tilraun sem sagt var frá
í vor um að nota repju sem elds-
neyti á fiskiskip í því skyni að
kanna hvort hægt sé að nota
repjuolíu sem eldsneyti á skipa-
flota landsmanna.
Hins vegar er verið að skoða
hvernig nota megi gjöld til að
draga úr mengun frá sam-
göngum. Þegar það er skoðað
væri kannski ráðlegt að byrja á
að skoða hvort slík aðgerð sé
líkleg til að hafa áhrif. Fólk er
háð sínum bílum og fæstir kom-
ast hjá því að nota þá hvað sem
sköttum líður. Álögurnar eru
nefnilega talsverðar fyrir. Í ár
munu skatttekjur ríkisins af
ökutækjum nema 50 milljörðum
að óbreyttu. Það er dálagleg
upphæð og væru þær hug-
myndir sem sumir gera sér um
áhrifamátt skatta á hegðun
réttar ætti hún að hafa dugað til
þess að flestir Íslendingar
hefðu lagt bílunum sínum fyrir
löngu.
Enn heilla vasar
skattborgaranna}Skattar á skatta ofan
Formaðurfrönsku her-
stjórnarinnar,
Pierre de Villiers
hershöfðingi, hefur
beðist lausnar. Það
gerðist í kjölfar
snerru á milli hans
og Macrons, forseta Frakk-
lands, sem á síðasta orðið um
franska herinn.
Villiers hershöfðingi hafði
andæft áformum forsetans um
að spara ríkissjóði milljarð evra
með niðurskurði útgjalda til
hersins. Sagði hann að gengju
þær fyrirætlanir eftir þá gæti
hann, sem æðsti yfirmaður her-
stjórnarinnar, ekki ábyrgst þær
öflugu varnir sem hann teldi
forsendu þess, að tryggja mætti
öryggi Frakklands og frönsku
þjóðarinnar í bráð og lengd.
Ekki eru forsendur hér til
þess að fullyrða um það hvor
hafi meira til síns máls, fjárfest-
irinn í forsetastólnum eða her-
foringinn. Flestar þjóðir, sem
ráða fyrir burðugum her, leitast
við að tryggja hlutleysi hersins
gagnvart innlendum stjórn-
málum. En þótt það sé
þýðingarmikið er hitt þýðing-
armeira að ekki sé efast um að
hið endanlega vald
liggur hjá hinum
lýðkjörna leiðtoga.
Á það grundvallar-
atriði var reynt og
því varð hershöfð-
inginn að víkja.
Frægasta dæmið
um slík átök voru á milli Harrys
S. Trumans, forseta Bandaríkj-
anna, og hins lofaða og sigur-
sæla hershöfðingja Douglas
MacArthurs. Hershöfðinginn
leitaði út með ágreining sinn við
Truman varðandi herstjórn í
Kóreustríði til þings og fjöl-
miðla. Loks var forsetanum nóg
boðið og hann vék hershöfðingj-
anum úr starfi hinn 11. apríl
1951. Flestir trúðu að þá hefði
forsetinn lagt í stærri bita en
hann væri fær um að kyngja, því
hershöfðinginn var í hávegum
hafður í Bandaríkjunum. En
Truman stóð umrótið af sér. En
skaðaðist þó.
Þegar Harry S. Truman
hætti sem forseti í janúar 1953
sögðu mælingar hann einn óvin-
sælasta forseta Bandaríkjanna.
Frá þeim tíma hefur afstaðan til
forsetans breyst jafnt og þétt og
nú er hann talinn í hópi þeirra
forseta sem best stóðu sig.
Deila á milli forseta
Frakklands og
æðsta yfirmanns
herráðsins rifjar upp
frægt fordæmi}
Mikilvægt grundvallarefni
S
tundum heyrast þær raddir að fátt
hafi breyst hér á djöflaeyjunni eftir
bankahrunið. Eitt risastórt sam-
særi, sem mér vitanlega hefur ekki
verið rannsakað, eru þær hitatölur
sem íslenskum almenningi eru gefnar upp.
Sem ábyrgðarfullum góðborgara þykir mér
rétt að rjúfa hér þögnina varðandi þetta alvar-
lega mál. Varla er hægt að finna heppilegri
tíma en þennan, þegar örvæntingarfullir eyj-
arskeggjar rjúka nú til með ávísanaheftið að
vopni og panta sér pláss á vindsæng á suðræn-
um slóðum. Telja margir fullreynt að hið svo-
kallaða bongóveður muni láta sjá sig hér þetta
sumarið. Hefur þetta gengið svo langt að á dög-
unum sást til fyrrverandi yfirmanns menning-
ardeildar Morgunblaðsins í D-vítamínleit á
Kanaríeyjum.
Eftir hrunið viðgengst eins og áður að gefa upp hitatöl-
ur sem maður kannast bara ekki við á eigin skinni. Veð-
urkortin frá Veðurstofu ríksins sýna manni einn daginn
tveggja stafa hitatölu, hægviðri og hálfskýjað. Þegar út á
golfvöllinn er komið er þar hver einasta hræða klædd í
regngalla, með húfu á höfði, lúffur á höndum og regnhlíf-
ina á lofti. Ekki vegna ímyndunarveiki heldur til þess að
bregðast við aðstæðum sem upp eru komnar.
Ég er viss um að veðurfræðingarnir, með öll sín tæki og
tól, kunna alveg að segja fyrir um veðrið. Þar liggur ekki
vandinn. Mér þykir sennilegast að bugaðri þjóð sé ekki
treyst fyrir hinum raunverulegu hitatölum. Þess vegna
birtist þær okkur hærri í veðurspám og veð-
urfréttum en þær raunverulega eru. Ég er
ekki reyndasti samsæriskenningasmiður
landsins en sjálfsagt tekur umhverfisráðu-
neytið fram fyrir hendurnar á veður-
fræðingum ríkisins og bannar þeim að greina
rétt frá hitatölum. Sé þessi kenning mín rétt er
almenningur á Íslandi eins og barnið sem er
hlíft við sannleikanum vegna þess að það hefur
ekki þróað með sér nægilegan skráp til að tak-
ast á við tíðindin. Þegar íslenska þjóðarsálin er
orðin yfirvegaðri verður okkur ef til vill treyst
fyrir hinum raunverulegu hitatölum.
Þarna er því um að ræða dæmi þar sem
þeim brotlega gengur ef til vill gott til. Í um-
hverfisráðuneytinu sér fólk ef til vill fyrir sér
að enginn yrði eftir hérna á eyjunni ef raun-
verulegar hitatölur lægju bara á lausu eins og
hverjar aðrar ómerkilegar upplýsingar, til dæmis skatt-
greiðslur fólks.
Við skulum heldur ekki vanmeta þá sem fyrir samsær-
inu standa. Þarna er líklega hámenntað og eldklárt fólk á
ferðinni. Hvernig þetta er nákvæmlega framkvæmt er ég
ekki með á hreinu en ég gæti trúað því að í hitatölunum
sem bornar eru á borð sé því sleppt að reikna vindkæl-
inguna með. Væri hún tekin með væri ávallt eins stafs tala
á sumrin, og bláar tölur allan veturinn, með tilheyrandi
geðshræringu.
Nú getur það varla dregist lengur að ég fái Blaða-
mannaverðlaunin. kris@mbl.is
Kristján
Jónsson
Pistill
Eitt stórt samsæri
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
Greint var frá því fyrr í vik-unni, að kínverska skipa-félagið Cosco hefði fengiðsamþykkt kauptilboð í
keppinaut sinn frá Hong Kong,
OOCL, en Cosco-skipafélagið verður
við það þriðja stærsta skipafélag
heims. Aðkoma kínversks ríkisbanka
bendir til þess að samruninn sé gerð-
ur með vilja og vitund stjórnvalda
þar í landi, en kínversk fyrirtæki
hafa einnig verið afkastamikil í að
kaupa upp hafnir í Evrópu.
Cosco-skipafélagið keypti til
dæmis á síðasta ári meirihluta í höfn-
inni í Piraeus, hafnarborg Aþenu, og
er hún nú þegar einn helsti viðkomu-
staður þeirra vara, sem Evrópusam-
bandsríkin flytja inn frá Kína.
Þá hafa kínversk fyrirtæki einn-
ig sótt í sig veðrið annars staðar á
helstu siglingaleiðum, en áætlað er
að þau hafi keypt hluti í höfnum í öll-
um heimsálfum á fyrri hluta þessa
árs fyrir upphæð sem nemur um 20
milljörðum bandaríkjadala.
Norðurslóðir einnig undir
Þessi sókn Kínverja eftir höfn-
um við helstu skipaleiðir mun að lík-
indum einnig ná til norðurslóða, en
áhugi þeirra á málefnum heimshlut-
ans hefur verið áberandi á síðustu ár-
um. Kínverjar fengu til dæmis auka-
aðild að Norðurskautsráðinu árið
2013.
Hér á landi hefur þessa áhuga
orðið talsvert vart á síðustu árum,
meðal annars þegar auðmaðurinn
Huang Nubo sóttist eftir því að
kaupa Grímsstaði á Fjöllum. Þá er
kínverska heimsskautastofnunin nú
að reisa sérstaka rannsóknarstöð við
Kárhól, sem á að fylgjast með norð-
urljósunum. Áætlað er að stöðin
verði opnuð í haust.
Á meðal þeirra sem goldið hafa
varhug við áformum Kínverja hér á
landi er Ögmundur Jónasson, fyrr-
verandi innanríkisráðherra, sem seg-
ir að Íslendingar verði að vera var-
kárir þegar kemur að samskiptum
við erlend stórveldi.
Hann segir að mörgum sem
fylgist með alþjóðastjórnmálum sé
ljóst að kínversk stjórnvöld hugsi
mjög langt fram í tímann og vilji
halda ýmsum möguleikum opnum og
skapa sér ítök sem víðast. „Menn
fóru að veita því athygli upp úr alda-
mótum hversu mikinn áhuga Kín-
verjar höfðu á því að ná sér í eign-
arland. Það var nokkuð sem menn
tóku eftir í öllum álfum heimsins.“
Umræðuleysið er hættulegast
Um kaup Kínverja á höfnum vítt
og breitt um Evrópu og víðar segir
Ögmundur dæmið frá Piraeus sýna
hversu mikilvægt það sé að halda
grundvallarsamgöngumannvirkjum í
almannaeigu. „Þá spyr ég líka, hver á
höfnina í Bremerhaven, er kínverskt
eignarhald þar á ferðinni? Mér finnst
Íslendingar sýna allt of mikið and-
varaleysi í þessari umræðu,“ segir
Ögmundur og segir að Íslendingar
þurfi að huga að stefnu í þessum efn-
um en ekki láta aðra móta framtíð-
ina. Vísar hann þar til þess að Bre-
menport, rekstraraðili hafnarinnar í
Bremerhaven, er að kanna kosti þess
að gera Finnafjörð að alþjóðlegri um-
skipunarhöfn.
„Þegar menn hafa tekið því sem
einhverri guðsgjöf að fá alþjóðlega
umskipunarhöfn í Finnafirði, eins og
er á teikniborðinu, nánast án um-
ræðu í þjóðfélaginu finnst mér það
bera vott um sinnuleysi sem má ekki
vera til staðar.“ Það þurfi því að
fylgjast mjög vel með því sem er að
gerast og hugsa okkar gang ræki-
lega. „Það hættulegasta af öllu er
umræðuleysið,“ segir Ögmundur að
lokum.
Aukin hafnarumsvif
valda áhyggjum
AFP
Aukin umsvif Kínverska skipafélagið Cosco hefur verið í mikilli sókn.
Það verður brátt þriðja stærsta skipafélag í heimi og á hafnir víða um heim.
Þrátt fyrir stórsókn Kínverja í
að kaupa sér hafnir og hafn-
arréttindi hefur auknum um-
svifum þeirra ekki alls staðar
verið tekið fagnandi.
Ákvörðun hafnaryfirvalda í
Hamborg um að selja rétt til
þess að reisa nýja gámahöfn til
kínversku samsteypunnar China
Communications Construction
Company, CCCC, hefur valdið
ólgu meðal annarra hagsmuna-
aðila í borginni, sem telja að
innlent fyrirtæki hefði átt að
hreppa hnossið.
Þá hefur einnig verið bent á
að Kínverjar myndu ekki leyfa
samsvarandi viðskipti í sínu
ríki. Olaf Merk, yfirmaður hafna-
og flutningadeildar OECD, brást
til dæmis við tíðindunum með
því að spyrja á Twitter hvenær
þýskt fyrirtæki myndi fá að
kaupa meirihluta í kínverskri
höfn. Spurningin ber með sér að
staða evrópskra og kínverskra
fyrirtækja sé þar nokkuð ójöfn.
Kínverjar fá
byggingarrétt
ÓLGA Í HAMBORG