Fréttatíminn - 11.03.2017, Blaðsíða 42

Aðalefni: 32443
Minna efni: 32500
Þorkell Guðmundsson ráðgjafi hjá PwC afhendir
Herdísi Pálu Pálsdóttur hjá RB Gullmerki Jafnlaunavottunar PwC.
Markvissar launabreytingar byggðar á gögnum
Hvernig RB útrýmdi launamun í fyrirtækinu með Réttlaunalíkani PwC.
Unnið í samstarfi við PwC
PwC hefur frá árinu 2010 gert jafnlaunaúttektir hjá fyrir-tækjum og stofnunum hér-lendis. Markmiðið með þeim
er að mæla hve mikill óútskýrður
launamunur er milli karla og kvenna.
Hugmyndafræði jafnlaunaúttekta
gengur út á það að innan fyrirtækja
eigi laun fyrir störf að endurspegla
inntak þeirra og/eða verðmæti al-
gerlega óháð kyni. Fyrst og fremst
á eðli starfa að ráða mestu um laun,
en eiginleikar eins og starfsaldur,
lífaldur, staða í skipuriti og menntun
geta einnig haft áhrif. Til að mæla
launamun í fyrirtækjum beitir PwC
línulegri fjölbreytu-aðhvarfsgrein-
ingu (e. multiple linear regression).
Þessi aðferð er sú eina sem getur
einangrað áhrif allra forsenda á laun
hjá öllum starfsmönnum samtímis.
Það sem eftir stendur er sá launa-
munur sem verður eingöngu rakinn
til kyns, oftast kallað „óútskýrður
launamunur“. Óútskýrður launa-
munur í jafnlaunaúttektum hjá fyrir-
tækjum og stofnunum í úrtaki PwC
hefur lækkað jafnt og þétt á undan-
förnum árum.
Mörg fyrirtæki marka sér launa-
stefnu sem er í samræmi við jafn-
réttisstefnu þess og taka launa-
ákvarðanir byggða á henni. Slík
stefna og ætlun um að fylgja henni
er þó ekki nægjanleg. Margt getur
orðið til þess að „sjúska“ launavið-
mið í fyrirtækinu yfir lengri tíma.
Þannig getur myndast eða aukist
launamunur í fyrirtækinu án þess
að þar sé um meðvitaða ákvörðun
að ræða. Dæmi um þetta er mis-
munandi markaðsástand á milli ára,
þar sem sumir starfsmenn eru ráðn-
ir inn á tímum þar sem skortur er á
vinnuafli, eða skortur á starfsmönn-
um með tiltekna menntun/hæfileika
og þessir starfsmenn geta því gert
hærri launakröfur en aðrir sem
voru ráðnir inn á tímabili sem ein-
kenndist af slaka eða kreppu.
Launaákvarðanir við nýráðningar
sem og við árlega yfirferð launa
skipta miklu fyrirtæki miklu máli.
Mikilvægt er að þau nýti sem best
það tækifæri sem launabreytingar
eru til að rétta af kúrsinn og færa
launaviðmið fyrirtækisins í rétta
átt, til jafnra launa fyrir sambæri-
leg störf.
Til að mæta vaxandi kalli á mark-
aðnum eftir tæki til að aðstoða
við launaákvarðanir í fyrirtækj-
um þróuðum við lausn sem kallast
Réttlaunalíkan. Upphaflega var
þessi lausn hugsuð til að aðstoða
viðskiptavini okkar við
að draga úr launamun
karla og kvenna. En virkni
lausnarinnar er miklu meiri
en bara sú, því hún nýtist
ekki síður sem hjálpartæki
við að jafna laun fyrir sam-
bærileg störf í fyrirtækum
óháð þjóðerni, trúarbrögð-
um, uppáhaldsíþróttafélagi eða
hverju öðru því sem ætti ekki að
áhrif á laun einstaklinga.
Reiknistofa bankanna fór nýlega í
gegnum þetta ferli og náði með að-
stoð réttlaunalíkansins að útrýma
þeim launamun á milli kynja sem
fyrir var í fyrirtækinu og er nú með
Gullmerki Jafnlaunaúttektar PwC.
Réttlaunalíkanið er ekki eingöngu
afar skilvirkt hjálpartæki fyrir for-
gangsröðun launabreytinga held-
ur gefur það nákvæma
forskrift um upphæð
launabreytinga með það
að markmiði að jafnvægi
í launum náist með sem
hagkvæmustum hætti.
Herdís Pála Pálsdótt-
ir, framkvæmdastjóri
Mannauðs- og markaðs-
mála hjá RB, var ábyrgðaraðili ver-
kefnisins. „Laun eru eitthvað sem
skiptir alla máli, fyrirtæki og starfs-
fólk og það skiptir miklu máli að
standa vel að öllu varðandi launa-
setningu og launaákvarðanir. Við
launaákvarðanir er horft til margra
þátta eins og þekkingar, menntunar,
reynslu, ábyrgðar, frammistöðu o.fl.
Útskýring á mismunandi launum
ætti því að liggja í slíkum þáttum en
aldrei kyni,“ segir Herdís.
„Þegar við fórum að velta fyrir
okkur jafnlaunaúttekt fórum við
fljótt að horfa til PwC, enda heyrt
góðar reynslusögur frá öðrum sem
höfðu nýtt sér úttekt frá þeim.
Vinnan við verkefnið var meiri
en við sáum fyrir en á móti hefur
maður góða tilfinningu fyrir því að
réttar niðurstöður hafi fengist. Mikil
vinna fór í að „verðmeta“ störf, þ.e.
hvaða störf væri hægt að grúppa
saman, sérstaklega af því að í
sumum starfsheitum hjá okkur er
bara starfsfólk af öðru kyninu. Við
erum því mjög stolt af því að hafa
náð því að fá Gullmerki Jafnlauna-
úttektar PwC og er sú viðurkenn-
ing í samræmi við áherslur okkar í
mannauðsmálum,“ segir Herdís.
Við í VR höfum lengi barist fyrir launajafn-rétti karla og kvenna á vinnumarkaði. Við höfum meðal annars
lagt áherslu á það í kjarasamning-
um, farið í herferðir, gert launa-
kannanir, komið af stað umfjöllun
í samfélaginu og nú síðast gefið út
Jafnlaunavottun VR. Það er hins
vegar afar mikilvægt að stjórnvöld
leggi sitt af mörkum til þessarar
baráttu, án þess náum við aldrei
markmiðinu um jafnrétti. Ég
fagna því að í farvatninu sé frum-
varp um að lögbinda jafnlauna-
vottun og bind miklar vonir við
það,“ segir Ólafía B. Rafnsdóttir,
formaður VR.
VR hefur verið í fararbroddi
baráttunni fyrir launajafnrétti
árum saman. Sú barátta hefur
skilað þeim árangri að launa-
munur kynjanna innan félagsins
hefur dregist saman. En það er
ekki nóg, segir Ólafía, og hvorki
félagsmenn VR né aðrir hafa efni
á því að bíða í áratugi eftir því að
jafnrétti sé náð. Þess vegna sé það
sérstakt ánægjuefni að nýr ráð-
herra félags- og jafnréttismála hafi
boðað frumvarp sem festir í lög
jafnlaunavottun. „Ráðherra hefur
óskað eftir umsögn okkar og við
erum einmitt að vinna í henni
núna,“ segir Ólafía.
Jafnlaunastaðallinn var gefinn
út af Staðlaráði Íslands í lok árs
2012 en hann er sá fyrsti sinnar
tegundar. Í febrúar árið 2013 var
Jafnlaunavottun VR svo hleypt
af stokkunum. Vottun VR er
stjórntæki fyrir atvinnurekendur
til að meta launajafnrétti innan
fyrirtækja. Hún byggir á jafn-
launastaðlinum og staðfestir að
viðkomandi fyrirtæki hafi tileink-
að sér viðurkennda aðferðafræði
og viðmið til að tryggja launa-
jafnrétti kynjanna. Vottunarferl-
ið felst í ítarlegri úttekt á laun-
um starfsfólks, starfaflokkun og
öðrum þáttum sem hafa áhrif á
kjör og staðfestir jafnrétti til launa
innan fyrirtækisins, þ.e. að konur
og karlar fái sömu laun fyrir sömu
eða jafnverðmæt störf.
Um sex þúsund starfsmenn á
vinnumarkaði starfa nú hjá fyrir-
tækjum sem hafa fengið Jafn-
launavottun VR. Stefna VR frá
upphafi var alltaf að láta verkefnið
Jafnrétti til launa er
einfaldlega sjálfsögð
mannréttindi
Ólafía B. Rafnsdóttir, formaður
VR, fagnar því að í farvatninu
sé frumvarp um að lög-
binda jafnlaunavottun.
Ólafía B. Rafnsdóttir, formaður VR, fagnar því
að í farvatninu sé frumvarp um að lögbinda
jafn launavottun.
Launamunur í jafnlaunaúttektum PWC 2010-2017
6 LAUGARDAGUR 11. MARS 2017LAUNAJAFNRÉTTI