Feykir - 25.11.2010, Blaðsíða 18

20101 8
Eftir að hafa að undanförnu
drukkið í mig bækurnar hennar
Guðrúnar verð ég að játa að
ég var mjög spennt að hitta
afkomanda Guðrúnar sem man
hana vel. Bækurnar hennar
Guðrúnar eru listavel skrifaðar
og ná lesandanaum við fyrstu
blaðsíðu og sleppa ekki tökum
á honum fyrr en sú síðasta
hefur verið lesin. Mikil og góð
sagnfræði er í bókunum og í
raun afrek að kona á níræðisaldri
hafi enn verið að senda frá sér
heilu bókaflokkana vopnuð engu
öðru en blýantsstubbi og hinum
og þessum afgangsblöðum sem
handritin gjarnan fóru á.
Bylgja tekur á móti blaða-
manni og mér verður strax
starsýnt á konuna. –Rosalega
ertu lík ömmu þinni, hrekkur
út úr blaðamanni og er athuga-
semdinni svarað með brosi. –Ég
hef heyrt þetta áður svo líklega
er það rétt, segir Bylgja og býður
mér sæti inni í stofu. Bylgja
var ekki nema um tveggja ára
aldurinn þegar fyrsta bókin af
Dalalífi kom út og áður en Bylgja
kynntist ömmu sinni vissi hún
að hún væri þessi skáldkona. –Ég
held að ég hafi verið um 10 ára
aldurinn þegar ég kynntist henni
fyrst en hún reyndi alltaf að vera
í sambandi við okkur þó það hafi
að þetta með kaffið sé líklega haft
með sökum þess hve kaffi var af
skornum skammti á þessum
árum og þótt því fínt að geta
boðið upp á kaffibolla. Ég spyr
Bylgju hvort amma hennar hafi
haft fínt brauð á borðum. –Ekki
man ég það neitt sérstaklega.
Þegar ég kom til hennar var hún
yfirleitt við skriftir og hafði þá
gleymt sér, oft hafði ég áhyggjur
af því að hún myndi gleyma að
borða svo niðursokkin gat hún
verið í vinnuna. Gaukaði hún
því gjarnan að okkur pening og
bað okkur að hlaupa í bakaríið
og kaupa eitthvað sem okkur
þótti gott. Eitthvað bakaði hún
eins og konur á þessum tíma en
Bylgja Angantýsdóttir á Móbergi í Langadal
„Hæg en ljúf kona”
verið stopult enda voru ferðir þá
ekki eins tíðar og þær eru í dag.
Einhvern tíma man ég eftir að
hafa farið í brúðkaupsafmæli til
þeirra hjóna en afi deyr þegar ég
er 16 ára. Ég man þau því ekki
sem hjón en ömmu kynntist ég
meira eftir að hún varð ekkja.
Þá dvaldi hún oft í Reykjavík hjá
Marín dóttur sinni og eins hjá
pabba mínum í Grindavík. Þá fór
ég að kynnast henni meira. Eitt
sumar var ég líka á Sauðárkróki
og einn vetur hjá pabba.
Hvernig amma var Guðrún
frá Lundi? –Hún var mjög góð
amma, ég verð eiginlega að segja
það, hún var þægileg kona og
skapgóð mjög. Ég veit þó betur
hvernig hún var sem langamma
en sem amma því hún var oft hjá
mér á haustin þegar við hjónin
bjuggum á Fagranesi. Þá voru
krakkarnir litlir og hún kom þá
þrjú haust í röð og var hjá mér
um tíma. Þá var hún dugleg við
að sitja með krökkunum og segja
þeim sögur. Aldrei vildi hún þó
segja okkur hverjir væru á bak
við sögupersónurnar í bókunum
hennar, sagði þær hugaburð úr
sér.
Sögupersónur Guðrúnar eru
ætíð með heitt á könnunni og
mikið er talað um fín brauð sem
borin voru á borð og segir Bylgja
Guðrún B. Árnadóttir
frá Lundi
fædd 3. júní 1887 dáin 22. ágúst 1975
Enn hefur dauðinn sorgum valdið sárum,
skarð höggvið stórt í vinahópinn manns.
Hjartkæra móðir öldruð mjög að árum,
orðið að lúta fyrir valdi hans.
Elskaða móðir ertu frá mér horfin
yfir til ljóssins dýrðarsælu ranns.
Að börnum og vinum harmur sár er sorfinn,
söknuður dapur fyllir huga manns.
En eftir geymist minning mætrar konu,
og móður er var prýði í sínum hóp.
Sem ól upp börn sín dóttur sína og sonu,
í sannri trú á þann sem lífið skóp.

Með glöðum huga verk sín öll nam að vanda,
vinaföst og trú í raunum þolinmóð.
Virðingu hlaut því ástúð bar í anda,
elskaði lífið þú varst kona góð.
Heimilið þitt var helgur ævistaður
með hlýlegum og kærleiksríkum blæ.
Af krafti vann þinn hugur hress og glaður,
að hugarefnum þínum sí og æ.
Skemmtun var þínum skáldsögum að kynnast,
sem sköpuðust hér við sérstök tímabil.
Íslenska þjóðin ætíð mun þín minnast,
meðan bækurnar þínar verða til.
Lít ég í anda á liðnar ævislóðir,
með ljúfsárri kennd sem varir alla tíð.
Þó sértu horfin frá mér mæta móðir,
myndin þín geymist unaðsskær og blíð.
Þegar ferðin hinsta mín er hafin,
Úr heiminum héðan þegar ævin dvín.
Vildi ég óska að örmum þínum vafin,
yrði ég síðast elsku móðir mín.
Angantýr Jónsson sonur Guðrúnar og faðir Bylgju, orti þetta eftir andlát
hennar og var ljóðið lesið við útför Guðrúnar en tvær ljóðabækur komu
út eftir Angantý.
Bylgja Angantýsdóttir á Móbergi í Langadal er barnabarn
Guðrúnar frá Lundi en Bylgja er dóttir Angantýs
Jónssonar, sonar Guðrúnar. Angantýr og móðir Bylgju
slitu samvistum og ólst hún upp hjá móður sinni á
Skagaströnd og kynntist ömmu sinni lítið fyrr en hún var
fullorðin.
Guðrúnu lýsir Bylgja sem hæglátri en vinnusamri konu,
líklega hefur hún verið örlítill bóhem og eldhúsverkin sem
hún skrifaði svo mikið um í bókunum sínum voru henni lítt
hugleikin. Jólablaðið heimsótti Bylgju einn kaldan mánu-
dagsmorgun.
ég held að henni hafi frekar leiðst
eldhúsverkin og unnið þau meira
af nauðsyn en löngun. Það á ég
sameiginlegt með henni ömmu,
segir Bylgja og brosir.
Eins mikið og talað er um
mat og matarmenningu í bókum
Guðrúnar eru jólin ekki ofarlega á
blaði en þeim mun meira talað um
haustverkin sem á þessum tíma
voru gríðarlega mikil og margt
vinnufólk á flestum heimilum
enda gengu haustin út á að draga
björg í bú fyrir harðan veturinn.
Aðspurð um jólahefðir Guðr-
únar segist Bylgja ekki muna þær
en líklega hafi verið á borðum hjá
henni líkt og öðrum Gyðinga-
kökur, hálfmánar, vínartertur
og jafnvel pönnukökur. –Oft
var notuð sama uppskriftin í
vínartertuna, hálfmánana og
gyðingakökurnar með kannski
smá bragðbreytingum. Þá man
ég að það þótti fínt að setja
sveskjusultu í vínartertuna í stað
Bylgja með kaffibollann.
þessarar hefðbundnu rabarbara-
sultu. Eitthvað var um steikt brauð
líka en ekki þetta hefðbundna
laufabrauð sem við þekkum núna
en ég held að það sé upprunnið í
Þingeyjarsýslu og hafi komið til
vegna þess að verið var að spara
og því kökurnar breiddar þetta
þunnt út. Ég man alla vega ekki
eftir laufabrauðinu fyrr en ég var
í kvennaskóla og á kom kennari
sem var frá Húsavík með þessa
uppskrift með sér.
Aðspurð segist Bylgja ekki
skrifa en Angantýr faðir hennar
gaf út tvær ljóðabækur og þá hefur
Jóhanna Helga, dóttir Bylgju og
ein Töfrakvenna, bæði gefið út
ljóð og smásögur. Blaðamaður á
bágt með að trúa að skáldagyðjan
hafi stokkið svona yfir ættlið en
Bylgja staðhæfir að það sé rétt
og neitar staðfastlega að eiga
eitthvað í skúffunni. –Hins vegar
var afi, Jón Þorfinnsson, skáld en
það var aldrei gefið neitt út eftir
hann en það eru til stílabækur
með ljóðum eftir hann. Hann
vann alla tíð sem trésmiður og
var mikið að heiman og amma
ein með börnin en hann fann þó
tíma til að yrkja og aldrei hef ég
heyrt að hann hafi annað en stutt
ömmu í hennar skrifum, segir
Bylgja.
Tengdadóttirin er sú bók
sem Bylgja segir að sé í mestu
uppáhaldi hjá sér en hún segist
annað slagið fara upp á loft,
grípa bók af handahófi og lesa
innan úr henni. –Það er langt
síðan ég tók síðast bók og las
hana frá upphafi til enda. Þarf
líklega að fara að kíkja eitthvað
á það. Það er voða gott að grípa
í bækurnar hennar ömmu þegar
maður er eitthvað leiður eða í
fýlu því alltaf líður mér betur
eftir lesturinn.
Guðrún frá Lundi lifði lífinu
sem alþýðukona og að sögn voru
ekki margir sem vissu að þessi
hægláta kona í litla húsinu við
Freyjugötu væri ein ástsælasta
skáldkona þjóðarinnar. –Hún
amma vildi ekki hafa mikið
umstang í kringum sig og aldrei
varð hún rík af þessum skrifum
sínum, líklega hafa útgefendurnir
fengið vel í sinn vasa en amma
sá ekki mikið af því. Hún fékk
bækur handa börnunum sínum
og ég fékk bækurnar hans pabba.
Hún sagði einhvern tíma að það
skipti sig engu máli hvort hún
yrði rík heldur ef einhver vildu
lesa bækurnar hennar þá væri
hún ánægð. Hún var að skrifa
alveg þangað til hún veiktist og
ég man eftir því þegar hún var
hjá mér var hún að keppast við
að ljúka við bækurnar Utan frá
Sjó og var útgefandinn farinn
að hringja og reka á eftir. Það
fannst henni frekja í honum
en allar bækurnar skrifaði hún
með gamalli pennastöng svona
sem dýft var í byttu eða með
blýantsstubbum. Aldrei man ég
eftir henni með þessa nýju penna
eða ritvél. Hún var hæg en ljúf
kona hún amma, segir Bylgja að
lokum.