Morgunblaðið - 10.11.2017, Blaðsíða 13

Allt þetta og fleira tengt tré-
skurði hefur Sigurjón annað slagið
kennt á námskeiðum í allmörg ár.
Í fyrra þegar hann komst í tölu
eldri borgara og lét af störfum sem
verslunarstjóri ÁTVR hóf hann að
kenna jafnöldrum sínum og þaðan
af eldri í félagsstarfi eldri borgara.
Þess á milli sker hann út í tré í
skurðstofunni sinni. Og er alsæll.
Af eftirlætis-tréskurð-
arverkum sínum nefnir hann gesta-
bók og myndaramma. „Gestabók-
ina unnum við faðir minn, Gunnar
Ásgeir Hjaltason, gullsmiður og
listmálari, í sameiningu. Hann
teiknaði mynd af landslagi sem ég
skar síðan eftir. Myndarammann
vann ég hins vegar eftir öðrum,
sem var alltaf á æskuheimili mínu,
og ég hafði ekki hugmynd um fyrr
en löngu síðar að var
eftir ömmubróður
minn, sem bjó lengst
af í Boston.“
Askarnir
féllu í stafi
Sigurjón segir að
séreinkenni íslensks
tréskurðar séu annars
vegar askarnir; stafaí-
lát með útskurði á
lokinu, og hins vegar
höfðaletrið, sem
skorið var út í kistla
og aðra trégripi.
„Menn hafa lengi rif-
ist um hvaðan höfða-
letrið er upprunnið,
en það virðist ekki
hafa verið notað
annars staðar en á Ís-
landi. Hér þróaðist
það öldum saman og
hver ritaði með sínum
hætti. Bólu-Hjálmar
átti til dæmis sína út-
gáfu sem prýðir mörg
hans hagleiksverk.
Áður fyrr skáru Íslend-
ingar aðallega út nytja-
hluti úr rekavið, eða
þar til upp úr alda-
mótunum 1900 að
Ríkarður Jónsson,
Stefán Eiríksson
og fleiri, sem lært
höfðu tréskurð í
útlöndum, kynntu
fagurfræðina og
skrautið til sög-
unnar.“
Að sögn Sigurjóns
eyðilögðust margir ask-
ar og ýmis tréskurður
frá fyrri tíð vegna raka í
húsakynnum með til-
heyrandi fúasvepp. „Þegar fólk
hætti að nota askana á hverjum
degi, þornuðu þeir líka upp og féllu
í stafi, eins og sagt var,“ segir
hann og útskýrir að þessi gömlu
matarílát hafi verið smíðuð úr stöf-
um líkt og tunnur.
Tréskurður sem iðngrein leið
smám saman undir lok eftir miðja
síðustu öld. Tískustraum-
ar í hönnun húsgagna
áttu þar stærstan þátt.
„Aukinn innflutningur
og ný efni kipptu fót-
unum undan hús-
gagnatréskurði á
skömmum tíma. Eftir
stóðu nokkrir ein-
staklingar sem höfðu
atvinnu af tréskurði,
aðallega við gerð
tækifærisgjafa og
hluta sem ferða-
menn keyptu,“ seg-
ir Sigurjón, sem
með bók sinni vonast til
að glæða áhuga á tréskurði og um
leið varðveita sögu íslensks hand-
verks.
Peysufatakonur Þær stóru geyma
prjóna- og hekludót. Litla er skraut.
Höfundurinn Sigurjón Gunnarsson
hefur stundað tréskurð í meira en
tvo áratugi og er mikill áhugamaður
um séríslenskt tréverk.
Tréskurður er 60 blaðsíðna
gormabók í A4 broti. Hún fæst í
bókabúð Iðnú og hjá höfundi. Net-
fang: silo@mmedia.is. Facebook:
Skurðstofa Sigurjóns.
Útflúr Rammann skar
Sigurjón út eftir öðrum sem
var á æskuheimili hans.
DAGLEGT LÍF 13
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 10. NÓVEMBER 2017
SUBARU LEVORG
ÖRUGGUR FJÓRHJÓLADRIFINN
VALKOSTUR
BL ehf
Sævarhöfða 2 / 110 Reykjavík
525 8000 / www.bl.is
GE bílar
Reykjanesbæ
www.gebilar.is
420 0400
Bílasalan Bílás
Akranesi
www.bilas.is
431 2622
Bílasala Akureyrar
Akureyri
www.bilak.is
461 2533
Bílaverkstæði Austurlands
Egilsstöðum
www.bva.is
470 5070
IB ehf.
Selfossi
www.ib.is
480 8080
BL söluumboð
Vestmannaeyjum
481 1313
862 2516
SUBARU LEVORG PREMIUM
bensín, sjálfskiptur. Eyðsla 6,9 l/100 km*
Verð 4.990.000 kr.
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
8
4
8
4
4
*M
ið
að
vi
ð
up
pg
ef
na
rt
öl
ur
fra
m
le
ið
an
da
um
el
ds
ne
yt
is
no
tk
un
íb
lö
nd
uð
um
ak
st
ri.
EyeSight öryggiskerfi Subaru er það fullkomnasta sem völ er á.
Kerfið aðstoðar ökumenn við að koma í veg fyrir árekstur.
EyeSight öryggiskerfið tengir saman tvær myndavélar sem staðsettar eru innan við framrúðuna. Myndavélarnar senda
litmyndir í þrívídd til tölvu sem kennt hefur verið að bera kennsl á lögun hluta, greina hraða og fjarlægðir með næstum
sömu nákvæmni og mannsaugað býr yfir. EyeSight kerfið gerir einnig greinarmun á gangandi vegfarendum, reiðhjólum,
mótorhjólum og bílum auk þess að skynja hemlaljós svo eitthvað sé nefnt.
„Íslendingar margir hverjir fyll-
ast eldmóði og rísa upp til varn-
ar þegar vegið er að náttúru
landsins, tungumáli og sjálf-
stæði og er það vel. En öðru
máli gegnir um íslenskt hand-
verk. Svo er að sjá sem það eigi
undir högg að sækja og sér-
íslensk kunnátta handverks-
manna sé að falla í gleymsk-
unnar dá. Þótt byggðasöfn
varðveiti muni sem bera vott
um mikinn hag-
leik geta þau
aldrei haldið við
kunnáttu og færni
í handverki,“ segir
Sigurjón Gunn-
arsson m.a. í for-
mála bókarinnar.
Á íslenskt
handverk
undir högg
að sækja?
TRÉSKURÐUR