Morgunblaðið - Sunnudagur - 11.03.2018, Side 34

Hafið þið nokkurn tíma spurt ykkurhvaða eiginleika manneskja þyrfti aðhafa til þess að þið gætuð verið þess
fullviss að viðkomandi væri að öllu leyti, innra
sem ytra, óferjandi skíthæll og viðundur? Og ef
ekki – hvers vegna í ósköpunum ekki?“
Já, stórt er spurt í leikritinu Hans Blær eftir
Eirík Örn Norðdahl sem leik-
hópurinn Óskabörn ógæf-
unnar frumsýnir á miðviku-
daginn kl. 21.30 í Tjarnarbíói.
Leikstjóri sýningarinnar er
Vignir Rafn Valþórsson og
leikarar í verkinu Jörundur
Ragnarsson, Sara Martí Guð-
mundsdóttir, Sveinn Ólafur
Gunnarsson, Sólveig Guð-
mundsdóttir og Kjartan Darri
Kristjánsson.
Leikhópurinn og Eiríkur unnu síðast saman
að leiksýningunni Illsku sem hlaut sex tilnefn-
ingar til Grímunnar og var unnin upp úr sam-
nefndri verðlaunaskáldsögu Eiríks sem hlaut
Íslensku bókmenntaverðlaunin árið 2012. Þá
varð bók að leikriti en nú er ferlið öfugt því
Hans Blær mun koma út sem bók fyrir jól, ef
allt gengur að óskum.
En hver er Hans Blær, fullu nafni Hans Blær
Viggósbur? Hans Blær er hán, hvorki karl- né
kvenkyns og „gjálífiströll með uppleysta sjálfs-
mynd, ofvirka tískuvitund og egó í hjartastað“,
samkvæmt lýsingu Eiríks á vef Tjarnarbíós og
„glundroðamaskína í fjölkynja líkama sem lifir
fyrir það eitt að storka heiminum og trekkja
upp hina viðkvæmu“.
Eiríkur segir Hans Blævi vera afskaplega
fyrirlitna manneskju og tranströll og að hatrið
nái yfir allar mögulegar línur. „Íhaldshægrið
hatar hán fyrir sakir kyngervis en líberal
vinstrið hatar hán fyrir sakir yfirgengileika og
fyrirlitlegra stjórnmálaskoðana, oft á tíðum,“
segir hann.
Ungum konum stillt fram
– En hvers vegna er titilpersóna verksins
kynsegin, hvorki karl né kona?
„Það gerðist nú bara eins og listaverk verða
til. Maður skrifar þau svolítið með innsæinu en
upphaflega var ég mikið að spekúlera í fjarvist-
arsönnunina sem pólitískt afl.
Þegar ég var að skrifa Illsku var ég voða upp-
tekinn af því á tímabili að skoða hversu margar
konur og jafnvel yngri konur væru í forsvari
fyrir fastistaflokka í Evrópu. Nú eru þær ekki
meirihluti félagsmanna heldur mikill minnihluti
en þeim er oft stillt fram og þær eiga mjög auð-
velt með að njóta framgangs í þannig heimum.
Og það er meðal annars vegna þess að við búum
á sjálfsmyndartímum og eitt af stærstu vanda-
málum fasismans er sjálfsmyndarvandi,“ segir
Eiríkur.
Hann nefnir sem dæmi að stærsta vandamál
Svíþjóðardemókrata sé þegar einhver í flokkn-
um fari að þramma um í leðurstígvélum. Það sé
miklu stærra vandamál en raunverulegar póli-
tískar skoðanir flokksmanna á þingi og slíkir
flokkar reyni því að búa til ljúfa og mjúka mynd
með því að stilla fram ungum konum.
Endalaus fjarvistarsönnun
„Svo kemur fram fólk í Bandaríkjunum eins og
Milo Yiannopoulos sem er samkynhneigður
maður sem gerir út á þetta voða mikið, er hálf-
gert tröll, á svartan eiginmann og ég held að
amma hans hafi verið gyðingur. Þar með er
hann með endalausa fjarvistarsönnun fyrir því
að þegar hann talar óvarlega, eins og hann
myndi kalla það, er ekki lengur hægt að segja
að hann sé rasisti, gyðingahatari og svo fram-
vegis því hann getur alltaf bent á að hann sé
með fjarvistarsönnun. Ég var mjög áhuga-
samur um þennan stað; að skoða hvort það sé
hver þú ert eða hvað þú segir sem dæmir þig
eða hvað þú gerir. Hvernig við sem samfélag
hanterum það,“ segir Eiríkur.
Tröllið kallar til sín athygli
Eiríkur er spurður hvort Hans Blær eigi sér
fleiri fyrirmyndir en Yiannopolus fyrrnefndan
og segir hann þær alls konar. „Milljón manns,
allir sem hafa verið í einhvers konar opinberri
umræðu og ýmist að trölla umræðuna eða rífast
í henni og pólarísera hana og búa til læti,“ segir
hann. „Tröllið, eða trollið, sem kallar til sín alla
þessa athygli er sennilega algengasta pólitíska
herbragð samtímans. Við sjáum þetta gerast á
Facebook í þágu góðs og ills, eftir því hvar við
stöndum, oft í viku. Við vörpum sprengjum,
þannig tölum við saman.“
– Ég er ekki viss um að allir viti hvað þú átt
við þegar þú talar um tröll í þessu samhengi …
„Það hefur verið talað um nettröll og hug-
takið eins og ég nota það er þaðan en það er
miklu eldra í sjálfu sér. Skrílsæsingamaður hef-
ur þetta verið kallað en líka einhvers konar
„trickster“,“ útskýrir Eiríkur.
Hann segir að í bókinni sem væntanleg er í
haust verði meira pláss til að fara út í frekari
skilgreiningar á tröllunum. „Þar verða tekin
söguleg dæmi, allt frá Einari Ben. að selja norð-
urljósin yfir í Jörund hundadagakonung og svo
framvegis. Þetta er einhvers konar pólitískur
„trickster“,“ segir hann en það orð má þýða sem
bragða- eða klækjaref.
Hán hefur skoðanir á mörgu
– Samfélagshræringar seinustu mánaða, metoo-
byltingin og kynjaumræðan öll, koma þær inn í
verkið?
„Að einhverju leyti. Það eru að verða þrjú ár
síðan ég byrjaði á þessu og það er langur tími.
Metoo var ekki fyrsta myllumerkið og er ekkert
æðislega fyrirferðarmikið. Þetta er ekki eins og
í Illsku þar sem var viðstöðulaust verið að vinna
með endalaus smáatriði úr samtímanum en auð-
vitað kemur átakið fyrir, sögutími verksins er
næsta haust,“ svarar Eiríkur. Vísað sé í ýmis-
legt og Hans Blær hafi skoðanir á mörgu sem
hafi átt sér stað. „En hán lifir líka í sínum sögu-
tíma, það eru fyrst og fremst atburðir í kringum
hán sem hreyfa söguna, svo að segja.“
Kann ekki að skrifa leikrit
– Þetta er óvenjuleg leið, að skrifa fyrst leikrit
og svo skáldsögu. Oftast er það nú öfugt.
„Já, ég gerði bæði svolítið mikið í einu og ég
er náttúrlega ekki búinn með bókina, hún er
hérna á púltinu fyrir framan mig,“ segir Eirík-
ur. Hann hafi byrjað á verkinu sem skáldsögu
en lent í basli með hana þar sem hún sé erfið
viðureignar. „Ég var eiginlega hættur við þegar
Vignir spurði hvort ég vildi ekki halda áfram
samstarfinu eftir Illsku, gera eitthvað meira og
ég skýt á hann þessari hugmynd í einhverju brí-
aríi,“ útskýrir Eiríkur. Vigni hafi litist vel á og
hann byrjað að skrifa leikrit.
„Ég kann ekkert að skrifa leikrit og sigli því í
strand,“ segir Eiríkur og hlær. Honum hafi þá
dottið í hug að skrifa verkið fyrst sem sögu og
breytt henni jafnóðum í leikrit. „Svo endaði
þetta þannig að ég skilaði handriti í október og
ég veit ekki mjög mikið hvað er að fara á svið
nema að það verður óþekkjanlegt frá því sem ég
skilaði í október,“ segir Eiríkur kíminn.
Algjör haturshátíð
– Ég heyri af þessu stutta samtali að það er
mikið í gangi í höfðinu á þér. Hvernig gengur
þér að beisla hugsanir þínar og koma á blað?
Eiríkur hlær og segir það ganga misvel. „Ég
er náttúrlega með þetta handrit á borðinu hjá
mér og stóra vandamálið núna er að skera fit-
una af því. Þetta er hugmynd sem eðlis síns
vegna leitar mikið í allar mögulegar áttir og mér
gengur ágætlega í dag en veit ekki hvernig
gengur á morgun,“ segir hann sposkur.
– Um verkið stendur í lýsingu þinni að það sé
„total hatefest“, algjör haturshátíð.
Eiríkur hlær og segir þennan texta skrifaðan
í anda Hans Blævar. „Hann þrífst á þessum lát-
um, þórðargleðin er náttúrlega einhver grunn-
tónn tröllsins og þar verður til þessi skrítna lína
milli þess hvenær Hans Blær er að ganga fram
af fólki og hvenær leikhópurinn og við erum að
ganga fram af fólki. Ég veit ekki alveg hvar sú
lína liggur, hver munurinn er á því að Hans
Blær sé að segja eitthvað æðislega rasískt eða
ég að segja það sjálfur. Það er ekki endilega
spurning um að ég meini það ekki, það er aug-
ljóslega verið að segja það.“
Þórðargleðin grunntónn tröllsins
Hans Blær er óferjandi skíthæll og viðundur, gjálífiströll sem á sér raunverulegar fyrir-
myndir í milljónum manna. Leikhópurinn Óskabörn þjóðarinnar tekst á við tröllið í leik-
verki Eiríks Arnar Norðdahl sem frumsýnt verður á miðvikudag í Tjarnarbíói.
Helgi Snær Sigurðsson helgisnaer@mbl.is
’Hann þrífst á þessum látum,þórðargleðin er náttúrlegaeinhver grunntónn tröllsins ogþar verður til þessi skrítna lína
milli þess hvenær Hans Blær er
að ganga fram af fólki og hvenær
leikhópurinn og við erum að
ganga fram af fólki.
Eiríkur Örn
Norðdahl
Óskabörn ógæfunnar á æfingu
fyrir Hans Blævi í Tjarnarbíói.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
LESBÓK Enginn ætti að láta hina stórskemmtilegu fjölskyldusýningu Í skuggaSveins í Gaflaraleikhúsinu framhjá sér fara, en sýningum fer fækkandi.
Sýnt er á morgun, sunnudag, kl. 13 og tvo næstu sunnudaga.
Í skugga Sveins hverfur senn
34 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11.3. 2018