Morgunblaðið - 03.04.2018, Page 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. APRÍL 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Meirihlut-inn íborginni
hefur ekki áorkað
miklu, en hann
hefur þó náð þeim
„árangri“ að kljúfa
borgina. Borgar-
fulltrúar meirihlutans eru í
raun fyrst og fremst fulltrúar
vesturhluta borgarinnar. Þar
búa þeir og þar starfa þeir og
ef marka má umræður og þau
verk sem þó er sinnt, þá hafa
þeir hugann nær eingöngu við
vesturhluta borgarinnar.
Stefna meirihlutans hefur
verið sú að takmarka eins og
unnt er alla uppbyggingu
austan Elliðaáa en byggja
þess í stað nær eingöngu upp í
vesturhluta borgarinnar. Þeir
sem búa í vesturhluta borgar-
innar þurfa ekki að aka eins
langar vegalengdir og hinir
sem búa austar og geta jafnvel
gengið eða hjólað í vinnuna.
Þess vegna hefur meirihlutinn
talið sjálfsagt að koma í veg
fyrir uppbyggingu gatnakerfis
borgarinnar og þrengja jafn-
vel þær götur sem fyrir eru.
Þegar íbúar austurhluta borg-
arinnar sitja langtímum í bíl-
um sínum morgna og síðdegis
er boðið upp á þá „lausn“ að
leggja svokallaða borgarlínu
fyrir tugi milljarða króna, eða
jafnvel enn hærri fjárhæðir.
Þeir sem í austurhluta borg-
arinnar búa eiga svo að ganga
eða hjóla á næstu stoppistöð
borgarlínunnar til að losna við
heimatilbúna um-
ferðarstífluna,
sem snertir ekki
borgarbúa meiri-
hlutans sem bú-
settir eru í vestur-
hluta borgarinnar.
Niðurstöðuna af
þessari stefnu mátti sjá í
könnun Félagsvísindastofn-
unar fyrir Morgunblaðið í lið-
inni viku. Könnuninni var
skipt niður eftir hverfum, í níu
hverfi, og þá mátti glöggt sjá
hvert flokkarnir í meirihlut-
anum sækja stuðning sinn.
Þeir sækja hann á heimaslóðir
borgarfulltrúanna, í fjögur
hverfi í vesturhluta borgar-
innar. Í hinum hverfunum
fimm eru þessir flokkar í
minnihluta og í þeim hverfum
sem fjærst eru miðborginni
hafa þessir þrír flokkar, Sam-
fylking, VG og Píratar, sam-
anlagt stuðning rétt rúmlega
þriðjungs íbúanna.
Ef haldið verður áfram á
sömu braut stefnir í óefni í
Reykjavík. Vesturhluti borg-
arinnar á allt gott skilið og
honum þarf að sinna vel. En
hið sama gildir um byggðina í
austurhluta borgarinnar. Þar
eru einnig Reykvíkingar, þó
að meirihlutinn gleymi því
nema ef til vill rétt fyrir kosn-
ingar. Hagsmunum Reykvík-
inga í austurhluta borgarinnar
ber borgaryfirvöldum að
sinna, rétt eins og hagsmunum
annarra Reykvíkinga.
Stefna meirihlutans
í Reykjavík hefur
orðið til þess að
kljúfa Reykvíkinga í
tvo hópa}
Klofin borg
Í Kaliforníu féll ádögunum dóm-
ur sem óhætt er að
segja að veki
furðu, en er einnig
umhugsunarverð-
ur. Þar hafði verið
höfðað mál á hendur Starbucks
og nokkrum öðrum sem selja
kaffi á þeim forsendum að í
kaffi væri efni sem væri
krabbameinsvaldandi. Dóm-
urinn féll sóknaraðila í vil, en
kaffisalarnir töpuðu.
Bent hefur verið á að sú
skoðun að kaffi sé krabba-
meinsvaldandi byggist í besta
falli á vafasömum vísindum, en
að ástæðan fyrir því að málið
hafi engu að síður farið á þenn-
an veg sé að þarna hafi kaffi-
salarnir staðið frammi fyrir öf-
ugri sönnunarbyrði.
Sóknaraðilinn þurfti með öðr-
um orðum ekki að sanna að
kaffi væri krabbameinsvaldur,
seljendurnir þurftu að sanna
að það væri það ekki. Að sanna
slíkt getur reynst vandasamt
svo ekki sé meira sagt.
Í Bandaríkj-
unum geta lög-
menn gert út á
slík mál og haft
talsvert upp úr
krafsinu. Á
grundvelli þeirr-
ar reglu um öryggi drykkja
og um eiturefni, sem þetta
mál byggðist á, voru sóttar
bætur í fyrra upp á hátt í þrjá
milljarða króna. Þrír fjórðu
þeirrar upphæðar fóru til lög-
mannanna, þannig að hvatinn
er augljós.
Þetta mál, þótt sérkenni-
legt sé, ætti að verða öllum til
umhugsunar um að öfug
sönnunarbyrði er ekki heppi-
leg í réttarkerfinu. Að auki
þarf að hafa í huga að láta
ekki vafasöm vísindi og öfgar
ráða för. Ef einhver telur að
kaffi sé krabbameinsvaldur
verður viðkomandi að sýna
fram á það með vönduðum
rannsóknum. Hann ætti ekki
að fá að skáka í skjóli vafa-
samra vísinda og öfugsnúinn-
ar löggjafar.
Löggjafinn í Kali-
forníu vill vera
framsækinn en sést
ekki alltaf fyrir}
Kaffi hættulegt í Kaliforníu
U
m liðna helgi voru tveir helgi-
dagar samkvæmt lögum um
helgidagafrið; páskadagur og
föstudagurinn langi. Á þeim
dögum eru strangar reglur um
hvað má og hvað ekki. Meðal þess sem er
bannað eru eins og segir í lögunum: „Skemmt-
anir, svo sem dansleikir eða einkasamkvæmi á
opinberum veitingastöðum eða á öðrum stöð-
um sem almenningur hefur aðgang að. Hið
sama gildir um opinberar sýningar og
skemmtanir þar sem happdrætti, bingó eða
önnur svipuð spil fara fram.“
Þar að auki er lagt bann við starfsemi versl-
unar og markaða. Á þessu eru svo tíundaðar
ýmsar undanþágur, leiksýningar mega hefj-
ast eftir klukkan 15:00 og starfsemi bensín-
stöðva, lyfjabúða og myndbandaleiga er einn-
ig leyfð. Þá er í greinagerð með lögunum gert
upp á milli tónlistartegunda, en popptónleikar eru bann-
aðir á meðan tónleikar með sígildri tónlist, kirkju- og
kórtónlist eru leyfðir. Það þykir takmörkun sem sam-
rýmist best þeim friði sem stefnt er að umrædda daga.
Hér er augljóslega um úrelt lög að ræða, hvort sem
fólk aðhyllist kristni eða ekki. Þá er ljóst að lögreglan
lætur það mæta afgangi þó að fólk spili ólöglegt bingó á
páskadag. Aðalatriðið er það að löggjafinn þarf að
treysta fólki til þess að ákveða hvernig það gerir sér
dagamun sér á helgustu helgidögum, hvort verslunareig-
endur hafi búðir sínar opnar eða ekki o.s.frv.
Í þessum lögum endurspeglast bæði for-
sjárhyggja og miðstýring ríkisvaldsins sem
er ekki einungis ætlað að vernda helgihald
með lögunum heldur einnig: „… að tryggja
frið, næði, hvíld og afþreyingu almennings á
helgidögum þjóðkirkjunnar.“ Löggjafinn ætti
að leyfa hverjum og einum að velja sjálfur
hvenær sé þörf á næði og hvíld og hvenær
eigi að fá frið frá afþreyingu eða öðru.
Dómsmálaráðherra áformar að leggja
fram frumvarp um breytingu á lögum um
helgidagafrið með það markmiði að rýmka
heimildir til að halda skemmtanir og veita
þjónustu á helgidögum þjóðkirkjunnar. Þá
hafa Píratar einnig lagt til að fella lögin brott
en bæta helgidögum við frídagana sem taldir
eru upp í lögum um 40 stunda vinnuviku.
Þannig má áfram tryggja launþegum frí á
þessum dögum eða greiða þeim yfirvinnu-
kaup sem vinna.
Hvort sem verður er um minniháttar breytingu á lög-
um að ræða sem gerir þeim sem tilbúnir eru að veita
þjónustu þessa daga sem og aðra og þeim sem vilja fá
hana mögulegt að sækja hana án þess að löggjafinn beiti
valdi sínu til að hefta eðlilegt athafnafrelsi fólks á til-
teknum dögum ársins.
Ég vona að þið hafið átt gleðilega páskahátíð.
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
Pistill
Kirkjukór en ekki djass
formaður utanríkismálanefndar og ritari Sjálfstæðisflokksins
aslaugs@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Það snjóaði mjög lítið þennanvetur, sumarið var gott ogseptember alveg sérlegagóður svo niðurstaðan kom
ekkert mjög á óvart, en þetta er þó
verri ársafkoma en við höfum séð í
langan tíma,“ segir Skafti Brynjólfs-
son, jarðfræðingur hjá Náttúru-
fræðistofnun Íslands, í samtali við
Morgunblaðið og vísar í máli sínu til
niðurstöðu langtímarannsóknar á af-
komu jökla á Tröllaskaga.
Náttúrufræðistofnun hefur nú
um nokkurra ára skeið fylgst með og
mælt afkomu skálar- og hvilftarjökla
í Svarfaðardal á Tröllaskaga. Ársaf-
koma jöklanna var neikvæð jökulárið
2016 til 2017 og er ástæðan einkum
hlýtt sumar og haust árið 2017 og lítil
vetrarákoma á jöklana.
„Náttúrufræðistofnun hóf mæl-
ingar og vöktun á afkomu fjögurra
jökla á Tröllaskaga fyrir um 10 árum
og þetta er langneikvæðasta afkoman
sem við höfum séð til þessa,“ segir
Skafti, en uppsafnaður vetrarsnjór er
mældur í maí ár hvert og sumarleys-
ing mæld í september. Þá er rýrnun
og/eða vöxtur jöklanna metinn og all-
ar breytingar á útbreiðslu, hreyfingu
eða lögun jöklanna kortlagðar. Út frá
þessu er afkoma hvers árs fyrir hvern
jökul metin, sem ætlað er að gefa vís-
bendingar um ástand jökla almennt á
Tröllaskaga frá ári til árs.
Einn metri af ís tapast
Fram kemur í niðurstöðum mæl-
inga að ársafkoma hafi reynst nei-
kvæð um -0,9 til -1,1 m vatnsgildis
fyrir Búrfellsjökul og Teigarjökul.
„Það samsvarar því að ríflega 1 m
þykkur ís hafi að jafnaði tapast af yf-
irborði jöklanna. Vetrarákoma var
um 1,0 – 1,2 m vatnsgildis á Búrfells-
og Teigarjökli, sem er um 0,5 m
minna en í meðalvetri og sumarleys-
ingin var í rúmu meðallagi eða um
-2,0 – -2,2 m vatnsgildis,“ segir þar.
Neikvæð ársafkoma Deildarjökuls og
Hausafannar var mun vægari eða um
-0,3 m vatnsgildis.
„Þar var vetrarákoma nokkuð
meiri, eða um 1,5 m og 1,6 m vatns-
gildi, sem er í tæpu meðallagi.
Sumarleysingin, um -1,8 m vatns-
gildis, varð einnig heldur vægari því
vetrarsnævið huldi skítugt yfirborð
Deildardalsjökuls og Hausafannar
Afkoma Tröllaskaga-
jökla mældist neikvæð
Ljósmynd/SPOT
Gervitunglamynd Á Tröllaskaga eru yfir 150 litlir jöklar sem þekja um 150
ferkílómetra lands. Margir þessara jökla sjást ekki frá alfaraleiðum.
lengur en Búrfells- og Teigarjökuls.
Af þessum sökum varð neikvætt gildi
ársafkomu Deildarjökuls og Hausa-
fannar mun vægara.“
Stóru jöklarnir í verri stöðu
Skafti segir neikvæða ársaf-
komu jökla á Tröllaskaga ekki þýða
að jöklarnir séu að láta endanlega
undan og hverfa á næstunni.
„Við fáum inn á milli nokkuð já-
kvæð ár sem er ólíkt því sem þekkist
hjá stóru jöklunum,“ segir hann og
vísar þar t.a.m. til Vatnajökuls. „Það
virðist vera meiri breytileiki hjá jökl-
unum á Tröllaskaga með góðum ár-
um sem seinkar hnignun þeirra. En
mig minnir að stóru jöklarnir hafi
seinast skilað jákvæðri ársafkomu
árið 2015 og þá var það í fyrsta skipti
frá árinu 2000.“
Aðspurður segir Skafti um-
hverfi jöklanna á Tröllaskaga verja
þá. „Þeir sitja í djúpum skálum í
skjóli við hamraveggi og fá á sig
snjóflóð frá fjöllunum í kring sem
eykur enn ákomu þeirra. Svo gerir
nú af og til norðanhret á sumrin sem
gerir yfirborðið hvítt um tíma sem
getur breytt miklu fyrir afkomuna.“
Á milli allt að 1.500 m hárra
fjalla Tröllaskaga, sem skilur að
Eyjafjörð og Skagafjörð, eru
djúpar skálar og dalir sem jökl-
ar ísaldar hafa grafið fyrir meira
en 10.000 árum. Í því völundar-
húsi sem dalirnir og fjöllin
skapa leynast yfir 150 smájökl-
ar sem þekja um 150 km² lands.
Kemur þetta fram á heimasíðu
Náttúrufræðistofnunar Íslands.
Flestir jöklanna sitja í botn-
um skála og dala sem snúa und-
an sólu, en slíkir jöklar kallast
ýmist dal-, skálar- eða hvilftar-
jöklar. Jöklarnir eru yfirleitt um
og yfir 1 ferkílómetri að stærð
en nokkrir ná 3 til 5 ferkíló-
metra stærð. Þá sjást jöklarnir
illa eða ekki frá alfaraleiðum.
Rúmlega 150
smájöklar
TRÖLLASKAGI