Morgunblaðið - 29.05.2018, Blaðsíða 31

MENNING 31
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. MAÍ 2018
Átta innlendir og erlendir listamenn
og listamannahópar hafa verið valdir
til þátttöku í samkeppni um úti-
listaverk í Vogabyggð í Reykjavík.
Það eru listamannahópurinn A
Kassen, Alicja Kwade, Carl Bout-
ard, Elín Hansdóttir, Finnbogi Pét-
ursson, Karin Sander, Rósa Gísla-
dóttir og Tomás Saraceno.
Alls lýstu 165 listamenn yfir
áhuga á að taka þátt í samkeppninni.
Þeir útvöldu fá 600 þúsund krónur
til að þróa tillögur að listaverkum og
eiga að skila þeim inn fyrir 1. nóv-
ember. Fjárhæð sem verja á til
kaupa á listaverki eða listaverkum í
hverfinu nemur 140 milljónum
króna. Er verkefnið kostað sameig-
inlega af Reykjavíkurborg og lóða-
eigendum.
Markmið samkeppninnar er að fá
fram tillögur að listaverkum sem
verði mikilvægur hluti almennings-
rýmis í Vogabyggð. Forvalsnefndin
var skipuð þeim Elsu Yeoman, for-
manni menningar- og ferðamála-
ráðs, Ólöfu Kristínu Sigurðardóttur,
forstöðumanni Listasafns Reykja-
víkur, og Elísabetu Brynhildar-
dóttur, sem skipuð var af SÍM.
Öll kunn og sum víðkunn
Listamennirnir og hóparnir átta
eru ólíkir en hafa allir getið sér gott
orð og sýnt víða, og eru sumir er-
lendu þátttakendanna víðkunnir. A
Kassen er samstarfsverkefni hinna
dönsku Christians Bretton-Meyers,
Mortens Steens Hebsgaards, Sør-
ens Petersens og Tommys Peter-
sens og hafa verk hópsins verið sýnd
víða í virtum stofnunum. List þeirra
er gáskafull, lúmsk og opnar fyrir
óvæntar upplifanir á umhverfi og
menningu.
Alicja Kwade, sem starfar í Berl-
ín, fæddist í Póllandi árið 1979. Hún
hefur hlotið fjölda verðlauna og við-
urkenninga og verk hennar verið
sýnd víða, m.a. hér á landi. Verk
hennar byggjast á hugmyndum um
tíma, rými, vísindi og heimspeki og
fjalla um upplifun okkar á tímanum
og því að vera hluti af samfélagi og
umhverfi. Verk Kwade hafa m.a.
verið sýnd á Tvíæringnum í Fen-
eyjum.
Carl Boutard fæddist í Svíþjóð
1975 og er prófessor við LHÍ. Hann
hefur vakið athygli fyrir frumleg og
áhugaverð verk í almenningsrými en
hann hefur unnið töluverðan fjölda
útilistaverka, einkum í Svíþjóð. Verk
hans eru mótuð af áhuga á umhverf-
inu og dvöl mannsins utandyra í
náttúru borgarumhverfisins.
Elín Hansdóttir fæddist árið 1980.
Hún vakti snemma athygli fyrir
kröftug og úthugsuð verk sem taka
mið af því umhverfi sem þau eru
hluti af. Hún hefur hlotið ýmsar við-
urkenningar og verk hennar hafa
verið sýnd víða á alþjóðlegum vett-
vangi.
Finnbogi Pétursson fæddist árið
1959. Hann á að baki farsælan feril
og var meðal annars fulltrúi Íslands
á Feneyjatvíæringnum árið 2001.
Hann hefur vakið athygli fyrir frum-
leg verk sem byggjast á flóknum
tæknilegum útfærslum sem tengja
hljóð, rými og efni. Hann hefur hlot-
ið ýmis verðlaun og viðurkenningar
og verk eftir hann verið sýnd á virt-
um sýningarstöðum víða um lönd.
Karin Sander fæddist í Þýska-
landi árið 1957. Verk hennar ein-
kennast af samtali við umhverfið,
sögu staða og samfélagslegri teng-
ingu. Sander hefur hlotið fjölda við-
urkenninga og eru verk hennar í
eigu margra alþjóðlegra safna.
Rósa Gísladóttir fæddist árið
1957. Hún hefur haft búsetu erlendis
hluta starfsferils síns, m.a. í Banda-
ríkjunum og Bretlandi þar sem hún
lagði stund á nám í umhverfislist.
Rósa hefur unnið verk þar sem um-
hverfismál skipa veglegan sess en
verk hennar einkennast af sterkri
rýmis- og formkennd.
Tomás Saraceno fæddist árið 1973
í Argentínu og er þekktur alþjóð-
lega. Hann hefur unnið að mörgum
stórum og flóknum verkefnum víða,
innan safnaheimsins og í almenn-
ingsrými. Hann hefur unnið lista-
verk þar sem byggingarlist, mynd-
list, verkfræði og raunvísindi mynda
samofna heild.
Átta keppa um Vogabyggð
 Þekktir innlendir og erlendir listamenn valdir til þátttöku
 A Kassen og Tomás Saraceno eru meðal útvalinna
Borgarumhverfi Verk Tomás Saracenos, Cloud City, á þaki Metropolitan-
safnsins í New York. Saraceno er einn þeirra átta sem keppa.
Þótt enn þurfum að sætasvölu vori gafst haldgóðhuggun gegn hryssingi aðorna sálutetri við innri
tónayl, eins og drjúgur fjöldi not-
færði sér á sinfóníutónleikum sl.
föstudagskvölds.
Og ekki af verri endanum. M.a.s.
nýjasta verkið stóðst sígildar gæða-
kröfur með glans þegar Ciel d’hiver
[Vetrarhiminn] frá 2013 eftir hina
finnsku Kaiju Saariaho (f. 1952)
laugaði hlustir norrænni vetrarheið-
ríkju af hvítfáðum innlifunarmætti,
og jafnvel spennukryddaðri dulúð í
lokin, svo eftir sat – sem mörgum
dæmigerðum ,áferðartónverkum‘
nútímans er annars undarlega fyrir-
munað.
Næstur á boðstólum var líklega
mest flutti fiðlukonsert 20. aldar. Í
forföllum hollenzka einleikarans
Janine Jansen hljóp hin rússneska
Alina Pogostkina (35) í skarðið og
skilaði bráðfallegri úttekt á þessum
margþvælda stríðsfáki, þar sem
ekki var hikað við að nýta lægsta
styrksvið í þaula í samræmi við
greinilega þegar rómaða eðalómvist
Eldborgar. T.a.m. í ofurlágværu
bláupphafi, sem og víðar.
Þótt e.t.v. mætti sakna meiri
hrynhörku á stöku stað var í heild
mikil ánægja að vel samstilltri nálg-
un einleikara og hljómsveitar. Sól-
istinn þakkaði fyrir góðar und-
irtektir með ókynntu aukalagi við
samleik Nicolas Lollis kons-
ertmeistara – að líkindum úr 44 fið-
ludúóum Bartóks, er reyndist ef
rétt er til getið kjörin upphitun fyrir
meistaraverk ungverska snillingsins
eftir hlé í anda suðausturevrópskrar
alþýðutónhefðar.
Því oftar sem hlustað er á Kons-
ert fyrir hljómsveit að fyllingu tím-
ans, því meira sannfærist maður um
varanlegt endingargildi hans, jafn-
vel þótt þegar sé talinn meðal vin-
sælustu verka eftir módernísku
byltinguna upp úr 1920.
Slyng samtvinnun Béla Bartóks á
þjóðlegri tónleifð og framsækni
samtímans er kannski ekki einstæð í
tónlistarsögu Vesturlanda. En í
hans höndum hlaut hún, flestum
verkum framar, óvenjuvíða og gegn-
heila skírskotun. Tilhöfðunargildi
hennar úr melódískum og hrynræn-
um frumrótum er ósvikið, og nú-
tímaleg útfærsla höfundar færir allt
í æðra veldi án þess að steypast í
nágelda tilraunamennsku. Allt frá
myrkustu miðöldum í blæðandi
rómantík – og (a.m.k. undir niðri)
bullandi djass!
Það hlýtur að heilla jafnvel reynd-
ustu hlustendur hvernig Bartók
tókst að tefla saman fornu og nýju,
hátimbruðu sem þjóðlegu, í eina
glitrandi heild. Eins og í Elegíunni
(III.), er ljómar engu minna af æv-
intýraheimi 1001 nætur en Sheher-
azade Rimsky-Korsakovs, fyrir utan
fjölda tilvísana í pólýfóníska með-
ferð eldri meistara. Útkoman verð-
ur því sannmúsíkalskt „Gesam-
tkunstwerk“ á máli Wagners – vel
að merkja án óþarfra sjónrænna eff-
ekta.
Það mátti því skynja verulega eft-
irvæntingu í salnum eftir meðhöndl-
un sænska hljómsveitarstjórans og
SÍ á svanasöng Bartóks frá 1945,
enda þykir verkið í þokkabót ekki
aðeins firnavel orkestrað heldur
einnig býsna kröfuhart gagnvart
spilurum, jafnt í samleik sem eins-
lega eins og verkheitið vísar til.
Undirritaður hafði áður heyrt
Konsertinn fluttan þrisvar í Eld-
borg; vorið 2010 og tvisvar haustið
2013 þar sem I, Culture Orchestra
undir stjórn Kirills Karabits skaraði
fram úr. Að vísu náði stroksnerpan
að þessu sinni ekki alveg þáverandi
leifturtilþrifum austurevrópsku
ungmennanna (hvað er glæsilegra
en sópandi samtaka strengjaflug?!),
en lokaþátturinn (Pesante – Presto)
slagaði þó upp í það, og víða stirndi
á fallegt og þróttmikið framlag blás-
ara og slagverks til óblandinnar
ánægju, eins og undirtektir áheyr-
enda gáfu óspart til kynna.
Blæðandi rómantík
og bullandi djass!
Ljósmynd/Nikolaj Lund
Í skarðið Í forföllum hollenska einleikarans Janine Jansen hljóp hin rúss-
neska Alina Pogostkina í skarðið og skilaði bráðfallegri úttekt á fiðlukons-
ert Sibeliusar, hinum margþvælda stíðsfáki, eins og gagnrýnandi orðar það.
Eldborg í Hörpu
Sinfóníutónleikar bbbmn
Kaija Saariaho: Ciel d’hiver. Sibelius:
Fiðlukonsert. Bartók: Konsert fyrir
hljómsveit. Alina Pogostkina fiðla og
Sinfóníuhljómsveit Íslands. Stjórnandi:
Daniel Blendulf. Föstudaginn 25.5. kl.
19:30.
RÍKARÐUR Ö.
PÁLSSON
TÓNLIST
Þýski myndlistarmaðurinn Ger-
hard Richter hefur gefið 18 verk
eftir sig til styrktar heimilislausum.
Verkin verða seld á uppboði og
upphæðin sem safnast verður notuð
í byggingu húsnæðis fyrir heim-
ilislausa í Norðurrín-Vestfalíu í
Þýskalandi. Richter er þekktasti
myndlistarmaður Þýskalands og
verk hans afar verðmæt og er talið
að rúm milljón evra fáist á uppboð-
inu fyrir verkin, um 124 milljónir
króna.
18 verk til styrktar heimilislausum
Gjafmildur Gerhard Richter.
AFP
Ert þú á leið í leikhús? Pantaðu ljúffengar veitingar til
að njóta fyrir sýningu eða í hléi á borgarleikhus.is
Rocky Horror (Stóra sviðið)
Mið 30/5 kl. 20:00 aukas. Sun 3/6 kl. 20:00 48. s Lau 9/6 kl. 20:00 52. s
Fim 31/5 kl. 20:00 41. s Mið 6/6 kl. 20:00 49. s Sun 10/6 kl. 20:00 53. s
Fös 1/6 kl. 20:00 46. s Fim 7/6 kl. 20:00 50. s
Lau 2/6 kl. 20:00 47. s Fös 8/6 kl. 20:00 51. s
Síðustu sýningar komnar í sölu.
Elly (Stóra sviðið)
Fös 31/8 kl. 20:00 139. s Sun 9/9 kl. 20:00 142. s Sun 16/9 kl. 20:00 145. s
Lau 1/9 kl. 20:00 140. s Mið 12/9 kl. 20:00 143. s Lau 22/9 kl. 20:00 146. s
Fös 7/9 kl. 20:00 141. s Fim 13/9 kl. 20:00 144. s Sun 23/9 kl. 20:00 147. s
Sýningar haustið 2018 komnar í sölu.
Sýningin sem klikkar (Nýja sviðið)
Fös 1/6 kl. 20:00 36. s Lau 2/6 kl. 20:00 37. s
Allra síðustu sýningar!
Fólk, staðir og hlutir (Litla sviðið)
Fim 31/5 kl. 20:30 aukas. Fös 1/6 kl. 20:30 aukas. Lau 2/6 kl. 20:30 aukas.
Komumst við vímulaus af í geggjuðum heimi?
Slá í gegn (Stóra sviðið)
Lau 2/6 kl. 19:30 31.sýn Sun 10/6 kl. 19:30 34.sýn Lau 25/8 kl. 19:30 37.sýn
Sun 3/6 kl. 19:30 32.sýn Fim 14/6 kl. 19:30 35.sýn Lau 1/9 kl. 19:30 38.sýn
Lau 9/6 kl. 19:30 33.sýn Fös 24/8 kl. 19:30 36.sýn
Einstaklega litríkt sjónarspil og frábær skemmtun fyrir alla fjölskylduna!
Svartalogn (Stóra sviðið)
Fim 31/5 kl. 19:30 9.sýn Fös 8/6 kl. 19:30 10.sýn
leikhusid.is | midasala@leikhusid.is | 551 1200