Fréttablaðið - 13.09.2018, Síða 35

Helstu breytingar
sem tengjast skóla-
starfi tengjast m.a. svo-
kallaðri ábyrgðarskyldu
sem felur í sér að skólar
eru ábyrgir fyrir því að
farið sé að meginreglum
um persónuvernd og
þurfa auk þess að geta
sýnt fram á það.
Eftir góða heim-
sókn fulltrúa frá
Heimili og skóla, ásamt
hvatningu og leiðsögn,
hefur starfið eflst enn
frekar.
Ný lög um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga tóku gildi í júlí á þessu ári
en með þeim var persónuverndar­
reglugerð Evrópusambandsins
innleidd í íslenskan rétt. Þótt
margt í nýju lögunum sé óbreytt
frá eldri löggjöf innihalda þau
ýmsar nýjar reglur, segir Hildur
Þórarinsdóttir, lögfræðingur hjá
Persónuvernd. „Þar má t.d. nefna
aukin réttindi fyrir einstaklinga,
þ.m.t. börn. Helstu breytingar sem
tengjast skólastarfi tengjast m.a.
svokallaðri ábyrgðarskyldu sem
felur í sér að skólar eru ábyrgir
fyrir því að farið sé að megin­
reglum um persónuvernd og þurfa
auk þess að geta sýnt fram á það.
Einnig þarf að liggja fyrir skrá yfir
vinnslustarfsemi, auk þess sem
skylt er að tilkynna Persónuvernd
um öryggisbresti. Einnig ber öllum
stjórnvöldum, þ.m.t. öllum skól­
um, að tilnefna persónuverndar­
fulltrúa en samnýting þeirra er
reyndar möguleg. Þá eru nýmæli í
lögunum varðandi sektarheimildir
Persónuverndar.“ Undanfarið hafa
Persónuvernd, Heimili og skóli og
SAFT unnið að fræðsluefni fyrir
grunnskóla landsins um persónu­
vernd í íslensku skólasamfélagi
sem verður vel kynnt auk þess sem
boðið verður upp á fræðslu um
persónuvernd fyrir skólastjórn­
endur, kennara og foreldra í vetur.
Þarf að vanda til verka
Gríðarlega umfangsmikil söfnun
upplýsinga á sér stað í skólum
landsins, að sögn Hildar. Því
skiptir afar miklu máli að vandað
sé til verka við slíkar skráningar,
ekki síst í ljósi þess að um er
að ræða upplýsingar sem fylgja
barninu alla tíð. Áður en per­
sónuupplýsingar um nemendur
eru til að mynda skráðar í rafrænt
upplýsingakerfi, t.d. Mentor eða
Innu, verður alltaf að gæta þess að
heimild sé til þess samkvæmt per­
sónuverndarlögum. „Oftast hvílir
lagaskylda á viðkomandi skóla
að skrá ýmsar upplýsingar í slík
upplýsingakerfi, og svo lengi sem
skráningin er innan þeirra marka
og í samræmi við verklagsreglur,
sem nauðsynlegt er að skólar setji
sér um hvenær og hvernig skrá
megi upplýsingar um nemendur,
er hún heimil. Auk þess verður öll
skráning að samrýmast grunn­
kröfum persónuverndarlaganna.
Skólastjórnendur bera ábyrgð á því
að vinnsla persónuupplýsinga um
nemendur sé í samræmi við lög.“
Réttur á einkalífi
Réttur barna til friðhelgi einka­
Aukin réttindi fyrir börnin
Ný lög um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga tóku gildi hér á landi í sumar en með
þeim var persónuverndarreglugerð Evrópusambandsins innleidd í íslenskan rétt.
„Miðlun per-
sónuupplýsinga
um börn í
gegnum sam-
félagsmiðla telst
vera vinnsla per-
sónuupplýsinga
samkvæmt
persónuverndar-
lögunum,“
segir Hildur
Þórarinsdóttir,
lögfræðingur hjá
Persónuvernd.
MYND/ERNIR
Hildur Þórarinsdóttir
Lögfræðingur ersónuvernd
MYND/ERNIR
Þorsteinn
Hjartarson er
fræðslustjóri
Árborgar.
Gott samstarf milli foreldra og skóla skiptir miklu og á því sviði stendur sveitarfélagið
Árborg framarlega. Þar koma t.d.
foreldrar að hugarflugsfundum
í stefnumótunarvinnu og fram­
kvæmd viðburða í skólasamfélag­
inu með góðum árangri að sögn
Þorsteins Hjartarsonar, fræðslu­
stjóra Árborgar. „Gott samstarf
við foreldra skiptir miklu máli
enda bera foreldrar meginábyrgð
á uppeldi barnanna. Við höfum
lagt áherslu á góð tengsl skóla­
fólks og aðila nærsamfélagsins.
Við erum m.a. með forvarnarhóp
þar sem fulltrúar skóla og fagsviða
sveitarfélagsins, ungmennafélags,
lögreglu, FSu, heilsugæslu og
foreldra koma saman til að ræða
mikilvæg forvarnarverkefni en þar
er áhersla á að rödd foreldra fái að
hljóma. Gaman er að segja frá því
að þátttaka foreldra í viðburðum
skólanna er mikil og góð.“
Athyglisverð verkefni
Mörg umbótaverkefni hafa verið
unnin í skólunum á undanförnum
árum að sögn Þorsteins. „Eitt
stærsta verkefnið hófst 2013­2014
en þá fengu leikskólar Árborgar
styrk úr Sprotasjóði til að vinna
með mál og læsi. Grunnskólarnir
og starfsfólk skólaþjónustu kom
einnig í þá vegferð.“
Hann segir kennara, skólastjórn­
endur og skólaþjónustu í góðu
Foreldrastarf í miklum blóma
Í Árborg ríkir gott samstarf milli foreldra og skóla þar sem foreldrar koma m.a. að hugmyndavinnu
og framkvæmd viðburða. Mörg umbótaverkefni hafa verið unnin í bænum á undanförnum árum.
samstarfi við foreldra og fræðslu­
yfirvöld. Nýjar áherslur hafi verið
mótaðar í vinnu með læsi út frá
hugmyndagrunni lærdómssam­
félagsins þar sem samræður milli
skóla og skólastiga voru mikilvæg­
ur hluti verkefnisins. „Í grunnskól­
unum mótuðum við nýtt verklag
með fjölgun læsisskimana. Allt frá
þeim tíma hefur verið unnið að því
að efla þátttöku foreldra og styðja
þá í hlutverki sínu í málörvun
leik skólabarna og hvatningu til
foreldra grunnskólabarna í að
taka þátt í heimalestri. Þátttaka
Heimilis og skóla í Þjóðarsáttmála
um læsi hefur haft jákvæð áhrif og
stuðlað að virkari þátttöku foreldra
í að styðja við lestrarþjálfun barna
í Árborg.“
Ný læsisstefna
Eins og Þorsteinn nefndi hefur
Árborg verið að móta skólamálin
í anda lærdómssamfélagsins sem
gengur út á að byggja upp tengsl
og traust á milli foreldra, skóla,
skólaþjónustu og stofnana sem
koma að málefnum barna með það
að meginmarkmiði að bæta læsi,
einnig almennan námsárangur og
líðan.
Ný læsisstefna var kynnt árið
2017 en þar er lögð áhersla á þátt­
töku foreldra og samábyrgð íbúa
á börnunum í Árborg. „Vinnan
við hana hafði einnig góð áhrif
á foreldrastarf sem leiddi m.a. til
þess foreldrafélög grunnskólanna
stofnuðu Samborg sem er sam­
starfsvettvangur foreldrafélaga
í Árborg. Samborg hefur í góðu
samstarfi við skólana staðið fyrir
mörgum fræðslu­ og súpufundum
fyrir foreldra, svo sem um svefn,
kvíða og einelti. Starf Samborgar
hefur skilað miklu og vonandi
munu samtökin eflast enn frekar á
næstunni.“
Leita eftir stuðningi
Sveitarfélagið hefur stækkað mikið
undanfarin ár og er stór hluti íbúa
barnafólk í blóma lífsins að sögn
Þorsteins. „Við höfum þurft að
byggja við Sunnulækjarskóla sl. 2­3
ár og nú í haust bætast við nokkrar
skólastofur í Vallaskóla og til
stendur að stækka leikskólann Álf­
heima. Svo á að byggja nýjan skóla
í Björkurstykki. Hugmyndavinna
hefur farið fram með þátttöku
foreldra og fleiri aðila úr skóla­ og
nærsamfélaginu.“
Foreldrastarfið í Árborg stendur
því í blóma að sögn Þorsteins
en það var ekki alltaf svo öflugt.
„Eftir góða heimsókn fulltrúa frá
Heimili og skóla, ásamt hvatningu
og leiðsögn, hefur starfið eflst enn
frekar. Foreldrafélögin leita óhikað
til samtakanna til að fá aðstoð og
stuðning sem munar um. Þá hefur
útgáfa á handbók fyrir foreldra­
félög örugglega haft gildi. Við
þurfum þó alltaf að vera á tánum,
þ.e. stjórnir foreldrafélaganna, en
einnig starfsfólk skóla og skóla­
þjónustu. Við þurfum öll að vera
tilbúin til aðstoðar með hagsmuni
barnanna að leiðarljósi.“
lífs er tryggður í barnasáttmála
Sameinuðu þjóðanna og því mjög
mikilvægt að foreldrar og aðrir
sem annast börn séu meðvitaðir
um réttindi barna til persónu­
verndar, segir Hildur. „Miðlun per­
sónuupplýsinga um börn í gegnum
samfélagsmiðla telst vera vinnsla
persónuupplýsinga samkvæmt
persónuverndarlögunum. Því er
mikilvægt að afla samþykkis barna
áður en rætt er um þau þar eða
birtar af þeim myndir, að teknu til­
liti til aldurs þeirra og þroska. Við
höfum bent á að brýnt sé að hafa
í huga að allt sem birt er á Netinu
má finna síðar og getur haft áhrif á
líf barns með ýmsum ófyrirséðum
hætti. Börn eiga rétt á sínu einkalífi
og um leið að geta ákveðið hvaða
upplýsingum um sig þau vilja deila
og með hverjum.“
Auknar kröfur til samþykkis
Nýju lögin kveða líka á um auknar
kröfur til samþykkis, segir Hildur.
„Samþykki þarf þannig að vera
upplýst, óþvingað og ótvírætt. Það
þýðir að sá sem er spurður verður
að vita nákvæmlega hvað hann
er að samþykkja og samþykkið
verður að vera veitt af fúsum og
frjálsum vilja. Auk þess þarf það
að fela í sér sérstaka aðgerð eða
yfirlýsingu, sem þýðir til dæmis
að ekki er hægt að líta á þögn sem
samþykki. Þá er samþykki foreldris
eða forsjáraðila nauðsynlegt fyrir
börn yngri en 18 ára.“
HEIMILI OG SKÓLI 7 F I M MT U DAG U R 1 3 . S E P T E M B E R 2 0 1 8
1
3
-0
9
-2
0
1
8

0
4
:4
9
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
0
C
E
-4
9
8
C
2
0
C
E
-4
8
5
0
2
0
C
E
-4
7
1
4
2
0
C
E
-4
5
D
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
A

F
B
0
6
4
s
_
1
2
_
9
_
2
0
1
8
C
M
Y
K