Morgunblaðið - 29.06.2018, Blaðsíða 12

12 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 29. JÚNÍ 2018
MIKIÐ ÚRVAL!
Laugavegi 29 - sími 552 4320
www.brynja.is - verslun@brynja.is
Lykilverslun við Laugaveg
síðan 1919
Áratuga þekking og reynsla
VASAHNÍFAR
VERÐ FRÁ
3.180 kr
Ný
vefverslun
brynja.is
SWISS TOOL
VERÐ FRÁ
24.970 kr
Kristín Heiða Kristinsdóttir
khk@mbl.is
B
örn allt frá tveggja ára
aldri eru flink í símum
og spjaldtölvum, þau
eru fljót að tileinka sér
þetta. Og þetta fer auð-
veldlega úr böndunum, því það er
svo þægileg barnapía að leyfa barni
að leika sér í þessum tækjum. Þessi
miklu áhrif hins stafræna heims eru
raunveruleiki fjölskyldna í nútíma-
samfélagi, við verðum að horfast í
augu við það, þetta gerist án þess að
fólk taki eftir því. Einmitt þess
vegna er þetta umræðuefni sem fer
hátt þessi misserin, fagaðilar hafa
mikið verið að vekja athygli á þessu.
Núna er sú kynslóð að vaxa upp sem
byrjaði mjög snemma að tileinka sér
hinn stafræna heim. Margir forráða-
menn barna í nútímasamfélagi
kvarta yfir tölvunotkun þeirra og
margir leita ráðgjafar vegna þess,
enda getur þetta orðið mikið vanda-
mál. Alþjóðaheilbrigðisstofnunin
(WHO) hefur nýlega viðurkennt
tölvuleikjafíkn sem geðsjúkdóm. Er-
lendar rannsóknir sýna að krakkar
sem byrja að spila tölvuleiki um átta
ára aldur og eru mjög mikið í tölvum
árum saman eiga á hættu að verða
félagslega einangruð, þunglynd og
kvíðin. Þó vissulega sé stundum erf-
itt að greina hvað er orsök og afleið-
ing, þá fylgist þetta að. Krakkar sem
verja miklum tíma í tölvum eru ekki
í samskiptum við aðra nema í gegn-
um tölvur, sem eykur líkur á fé-
lagsfælni. Í verstu tilfellum verða
þessir einstaklingar öryrkjar, klára
ekki skóla og fara ekki út á vinnu-
markaðinn. Þá hefur tölvufíknin al-
veg tekið yfir líf þeirra. Þess vegna
er full ástæða til að grípa sem fyrst
inn í þegar fólk hefur áhyggjur af
mikilli tölvunotkun hjá börnum og
ungmennum,“ segir Lovísa María
Emilsdóttir félagsráðgjafi, en hún
og Guðrún Katrín Jóhannesdóttir
félagsfræðingur ætla að bjóða upp á
námskeið um tölvufíkn barna nk.
mánudag. Lovísa María og Guðrún
Katrín starfa báðar hjá ráðgjafa-
fyrirtækinu Mikils virði, sem er
áfalla- og fjölskyldumiðstöð.
Foreldrar þurfa að læra
að gera kröfur til barna
„Námskeiðið er ætlað for-
eldrum og öllum sem koma að mál-
efnum barna, til dæmis kennurum,
ömmum og öfum eða hverjum þeim
sem annast börn. Í upphafi nám-
skeiðs svarar fólk spurningum á
blaði hjá okkur til að það geti séð
hvar barnið sem það er með í huga
er statt, hvort tölvufíknin sé orðin
alvarleg eða ekki. Við kennum svo
ákveðnar leiðir til að sporna við
þessu og hvernig hægt er að draga
úr tölvunotkun,“ segir Lovísa María
og bætir við að námskeiðið nýtist
einnig vel foreldrum ungra barna,
sem hafa ekki enn kynnst stafræn-
um heimi. „Við ætlum að komum inn
á forvarnir, hvað hægt er að gera til
að koma í veg fyrir að þetta þróist út
í fíkn.“
Þegar Lovísa María er spurð að
því hvað sé helst til ráða fyrir for-
eldra til að bregðast við því að barn-
ið þeirra sé með tölvufíkn, segir hún
að þær Guðrún Katrín mæli til dæm-
is ekki með því að fjarlægja tölvur
alveg af heimilinu.
„Við teljum það ekki raunhæft í
nútímasamfélagi, en við mælum aft-
ur á móti með að fólk læri að stýra
tölvunotkuninni. Það skiptir máli
hvernig byrjað er á því að draga úr
tölvunotkun, það þarf að gera það
smátt og smátt. Barn þarf aðlög-
unartíma sem er vant því að vera í
tölvu í níu tíma á dag, sem er ekki
óalgengt á íslenskum heimilum, til
dæmis börn sem eru heima í sumar-
fríinu og foreldrarnir allan daginn í
vinnunni. Sama er að segja um börn
sem koma beint heim úr skólanum
upp úr hádegi og fara þá í tölvuna og
eru í henni til klukkan átta að kvöldi,
borða jafnvel kvöldmatinn sinn
framan við tölvuna. Þessi börn eru
þá farin að einangra sig frá fjöl-
skyldunni. Foreldrar þurfa að læra
að gera kröfur til barnanna um tak-
markaðan tíma í tölvunni, og stýra
þessu. Við erum að kenna fólki ýms-
ar leiðir til að draga úr tölvunotkun,
til dæmis að reikna út hversu mikl-
um tíma barnið ver í tölvunni á viku,
og svo erum við með ákveðna form-
úlu um hvernig sá tími er markvisst
minnkaður. Alveg þar til tölvunotk-
un fer í niður í það sem kallast mætti
heilbrigt, eða ásættanlegt, sem er
um það bil klukkutími á dag, en sá
tími fer reyndar eftir aldri barnsins.
Fólk þarf að fara eftir ákveðnu pró-
grammi heima hjá sér að námskeiði
loknu og fólk fær gögn með sér
heim.“
Tölvufíkn eykur líkur á félagsfælni
„Námskeiðið er ætlað foreldrum og öllum sem koma að málefnum barna, til dæmis
kennurum, ömmum og öfum eða hverjum þeim sem annast börn,“ segir Lovísa
María Emilsdóttir félagsráðgjafi um námskeið um tölvufíkn barna sem boðið verð-
ur upp á nk. mánudag. Hún segir fólk þurfa að læra að stýra tölvunotkun barna.
Morgunblaðið/Valli
Kennarar námskeiðsins Lovísa María, félagsráðgjafi og MA, og Guðrún
Katrín félagsfræðingur, báðar ráðgjafar hjá fyrirtækinu Mikils virði.
Getty Images/iStockphoto
Drama Börn bregðast stundum ókvæða við þegar taka á af þeim tölvurnar.
Námskeiðið sem ráðgjafafyrirtækið
Mikils virði stendur fyrir er sniðið að
foreldrum og öðrum sem koma að
málefnum barna sem vilja fræðast
um einkenni óheilbrigðrar skjánotk-
unar barna og læra aðferðir til að
sporna við henni. Rannsóknir benda
til þess að óhófleg skjánotkun barna
og unglinga geti haft alvarlegar af-
leiðingar. Ef eitthvað af þessu á við
um barnið þitt þá gæti námskeiðið
gagnast þér og þínu barni:
- Barnið eyðir stórum hluta af frí-
tíma sínum við skjá.
- Barnið kýs tölvuleiki fram yfir
samverustundir með fjölskyldu og
vinum.
- Barnið segir ósatt um þann tíma
sem það hefur verið í tölvunni og
laumast til að fara í hana.
- Minnkaður áhugi hjá barninu á
öðrum tómstundum og íþróttum.
- Barnið á erfitt með að fara eftir
reglum heimilisins um tölvutíma.
- Barnið getur orðið dapurt og pirr-
að þegar það er ekki í tölvunni.
- Svefntruflanir.
Námskeiðið verður haldið nk.
mánudag 2. júlí frá kl. 18-21 í húsa-
kynnum Mikils virði, Lyngási 18 í
Garðabæ.
Skráning í síma: 861 9996 og á
netfanginu mikilsvirdi@mikilsvirdi.is
Nánar á: www.mikilsvirdi.is.
Námskeið um óheilbrigða skjánotkun barna
Hvernig skal sporna við?
Getty Images/iStockphoto
Gláp Ef börn eyða stórum hluta af frítíma sínum við skjá, þarf að grípa í tauma.