Fréttablaðið - 13.10.2018, Qupperneq 18

Útgáfufélag: torg ehf. Stjórnarformaður: Einar Þór Sverrisson forStjóri: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir Útgefandi: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
ritStjórar: Kjartan Hreinn Njálssson kjartanh@frettabladid.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is, markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is fréttablaðið.iS: Sunna Karen Sigurþórsdóttir sunnak@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 85.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án
endurgjalds. ISSN 1670-3871 fréttablaðið Skaftahlíð 24, 105 reykjavík Sími: 512 5800, ritstjorn@frettabladid.is helgarblað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is
menning: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is ljóSmyndir: Anton Brink anton@frettabladid.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Gunnar
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir

Þess vegna
hefur bragg-
inn snert
streng í
borgarbúum.
Sundaborg 3
104 Reykjavík
777 2700
xprent@xprent.is
SKILTAGERÐ
Ljósakassar
Ljósaskil

3D stafir
Hönnun
Ráðgjöf
Uppsetning
DVD-spilarinn minn eyðilagðist í síðustu viku. Ég keypti hann fyrir tólf árum í verslun sem nú er farin á hausinn. Tímarnir breytast og mennirnir
með. En ekki ég. Það sem gerðist næst hefði átt heima á
forsíðu Fréttablaðsins: „Kona fór út í búð og keypti DVD-
spilara.“ Hver kaupir nýjan DVD-spilara þegar sá gamli
gefur upp öndina árið 2018?
Ásetningur minn er ekki að snúa við þróun mannsins:
Netflix, Blu-ray, DVD, vídeótækið, ekkert sjónvarp á
fimmtudögum, iðnbyltingin, upplýsingin, landbún-
aðarbyltingin og BAMM: ég er safnari og veiðimaður
sprangandi um á sléttum Afríku á Evuklæðunum.
Neyðin kennir hins vegar naktri konu að spinna.
Netflix og YouTube
Sama dag og DVD-spilarinn minn gaf upp öndina voru
kynntar á Skólamálaþingi Kennarasambands Íslands
fyrstu niðurstöður viðamikillar rannsóknar fræðimanna
við Háskóla Íslands á stöðu og framtíð íslenskunnar á
tímum stafrænna samskipta og snjalltækja. Meðal þess
sem rannsóknin leiddi í ljós er að enska í mál um hverfi
ís lenskra barna er meiri og á fleiri sviðum en nokkru
sinni fyrr og stór hluti 3-5 ára barna horfir á enskt efni á
Netflix eða YouTube tvisvar í viku.
Endasleppur eltingaleikur
Ég bý á Englandi og á tvö börn. Í einfeldni minni hélt ég
að það yrði leikur einn að kenna þeim íslensku. Í reglu-
bundinni heimsókn til Íslands nýverið runnu hins vegar
á mig tvær grímur. Mig vantaði barnapíu svo ég kveikti
á sjónvarpinu. Börnin vildu horfa á teiknimyndaseríuna
Gló magnaða sem sýnd er talsett í Sjónvarpinu. Ég fann
hana á RÚV-vefnum og hugsaði mér gott til glóðarinnar:
Tvær flugur í einu höggi; næði og íslenskukennsla.
„Meira, meira,“ var hrópað úr stofunni þegar þætt-
inum lauk í miðjum æsispennandi eltingaleik og á
loforðinu: „Framhald í næsta þætti.“
En þegar kveikt var á næsta þætti bólaði ekkert á
eltingaleiknum. Í ljós kom að þættirnir höfðu ekki verið
sýndir í réttri röð í Sjónvarpinu og ég fann hvergi réttan
þátt. Allt ætlaði um koll að keyra. Hvað var til bragðs að
taka? Ég teygði mig í spjaldtölvuna, fór á netið og fann
þar þáttinn sem börnin horfðu á alsæl – á ensku.
Mörgum þykir þetta atvik eflaust lítilvægt. Dæmið
fangar hins vegar viðhorfið sem mun ganga af íslensk-
unni dauðri.
Dægurmenning barna
Við getum gefið út gulli slegnar heiðursútgáfur af rit-
verkum Halldórs Laxness. Við getum sett Íslendingasög-
urnar á internetið og fagnað því með fréttatilkynningu
og kampavínsmóttöku. Við getum hengt fálkaorður á
rithöfunda. Við getum fellt öll börn landsins á íslensku-
prófi fyrir að segja „mér hlakkar til“. En íslenskunni
verður ekki bjargað úr fílabeinsturni.
„Við þurfum að átta okkur á því hvað það er lítið af
íslensku efni á netinu og kannski er það það sem háir
okkur líka; okkur vantar bækur og þætti á íslensku,“
sagði Sig ríður Sigurjóns dótt ir, pró fess or í ís lenskri mál-
fræði við Há skóla Íslands, í viðtali við Morgunblaðið en
hún er ein þeirra sem fara fyrir fyrrnefndri rannsókn.
Hve margir barnabókahöfundar fá listamannalaun?
Hve stór hluti Kvikmyndasjóðs fer í barnaefni? Hvenær
fá JóiPé og Króli Verðlaun Jónasar Hallgrímssonar? Hve-
nær fær Binni Glee fálkaorðu?
Dægurmenning barna gegnir mikilvægu hlutverki við
varðveislu íslenskunnar. En samt gefum við skít í hana.
Börn mega horfa á teiknimyndaseríuna sína í belg og
biðu. Við hæðumst að áhrifavöldum á samfélagsmiðlum
sem þó framleiða eitt af því litla efni á íslensku sem
krakkar geta nálgast á YouTube, Instagram og Snapchat.
Ég kaupi úr sér gengna DVD-diska á Íslandi og spila
þá fyrir börnin mín í London. Slíkt jafnast þó á við að
úrskurða hestvagn nógu gott farartæki til að ferðast með
frá Breiðholti niður í miðbæ. Við komumst ekki langt
inn í framtíðina á fararskjóta fortíðar. Viljum við að
íslenskan fylgi okkur um ókomin ár verðum við að bjóða
henni far.
Óður til áhrifavalda
Braggamálið er fyrirferðarmikið í umræð-unni. Fólki blöskrar að með skattfé sé farið af slíkri vanvirðingu.Málið er birtingarmynd stærri vanda. Allir vita að ástandsskoðun á ekki að kosta
30 milljónir og allir sjá fáránleikann í því að flytja inn
plöntur sem eru á hverju strái hérlendis. Fólk sér að
borgin er komin langt út fyrir hlutverk sitt með að
standa í framkvæmdum af þessu tagi. Veitingamenn
eiga einfaldlega að standsetja húsnæði sitt sjálfir.
Þess vegna hefur bragginn snert streng í borgar-
búum.
Áætlanir borgarinnar virðast ítrekað að engu
hafðar. Bragginn og Mathöllin við Hlemm eru nýleg
dæmi. Í því fyrra nemur kostnaður hingað til tæp-
lega hálfum milljarði króna. Verkinu er ekki lokið. Í
báðum tilvikum er kostnaður um þreföld upphafleg
áætlun. Dæmi um óráðsíu eru vafalaust fleiri. Von-
andi kemur þetta allt upp á yfirborðið.
Í Reykjavík er innheimt hæsta lögleyft útsvar. Engar
gjaldskrárlækkanir hafa orðið hjá Orkuveitunni eftir
fordæmalausar hækkanir sem kynntar voru sem
tímabundnar neyðarráðstafanir á árunum eftir hrun.
Nýleg fjárhagsspá Orkuveitunnar boðar að greiddur
verði út arður til borgarinnar upp á 14 milljarða
næstu árin.
Borgaryfirvöld láta sér með öðrum orðum ekki
nægja hið hefðbundna útsvar heldur seilast þau líka í
vasa útsvarsgreiðenda gegnum heimilisreikningana.
Einnig má halda því til haga að undanfarin ár hefur
ríkt fordæmalaust góðæri á Íslandi. Blikur eru á lofti
í efnahagsmálum. Borgaryfirvöld hafa hins vegar
látið hjá líða að búa í haginn fyrir mögru árin. Skuldir
borgarsjóðs jukust um 45% á síðasta kjörtímabili.
Bragginn virðist ekki vera undantekning heldur
hluti af stærri mynd – sem sýnir svart á hvítu að fjár-
málastjórn hjá Reykjavíkurborg er stórlega ábótavant.
Meirihlutinn reyndi lengst af að þegja Braggamálið
í hel, þrátt fyrir að fulltrúar minnihlutans hefðu leitað
skýringa á óhóflegum kostnaði á mörgum stigum
málsins, líkt og Örn Þórðarson borgarfulltrúi benti á í
grein í blaðinu í vikunni.
Í því ljósi eru stöðuuppfærslur borgarstjóra og
kollega hans undanfarna daga, þar sem þau koma af
fjöllum og boða að málið verði rannsakað, aumk-
unarverðar.
Ekki var heldur stórmannlegt að senda fulltrúa
samstarfsflokksins í sjónvarpssal til að svara fyrir
málið. Pínlegt var að sjá hana engjast á önglinum,
enda varla nokkur maður sem telur flokk sem nýkom-
inn er í meirihluta bera ábyrgð á málinu. Braggamálið
er eldra en svo og vísbendingar um fjárhagslega
óstjórn sömuleiðis.
Í venjulegu fyrirtæki yrði það ekki liðið að ítrekað
væri keyrt margfalt fram úr áætlunum. Ef viðkomandi
fyrirtæki lifði slíkt af myndu stjórnendur fá að taka
pokann sinn. Borgarstjóri er framkvæmdastjóri
borgarinnar og sá sem ber endanlega ábyrgð á rekstr-
inum. Hann hefur enga fjarvistarsönnun – getur ekki
sagt: Ekki bendá mig.
Ekki bendá mig
1 3 . o k t ó b e r 2 0 1 8 L A U G A r D A G U r18 s k o ð U n ∙ F r É t t A b L A ð i ð
SKOÐUN
1
3
-1
0
-2
0
1
8

0
4
:3
0
F
B
1
0
4
s
_
P
0
8
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
7
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
1
1
1
-C
0
E
C
2
1
1
1
-B
F
B
0
2
1
1
1
-B
E
7
4
2
1
1
1
-B
D
3
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
1
0
4
s
_
1
2
_
1
0
_
2
0
1
C
M
Y
K