Morgunblaðið - 13.08.2018, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. ÁGÚST 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ítíð vinstristjórnarinnarí Reykjavík
hefur fjöldi þeirra
sem ekki eiga í
neitt hús að venda
tvöfaldast. Árið
2012 voru 179 í þessum hóp-
um heimilislausra og ut-
angarðs. Þegar staðan var
könnuð í fyrra var fjöldinn
kominn í 349 sem voru í svo
nöturlegri stöðu.
Í útvarpsviðtali í gær var
athyglisvert að heyra hvernig
Heiða Björg Hilmisdóttir,
borgarfulltrúi og varafor-
maður Samfylkingarinnar,
fór undan í flæmingi þegar
þessi mál voru rædd og gekk
jafnvel svo langt að reyna að
kenna minnihlutanum í borg-
arstjórn um. Hann hefði ekki
sýnt málinu nægan áhuga
fram að þessu.
Nú kann að vera að minni-
hlutinn hefði mátt halda
meirihlutanum betur við efnið
í þessum málaflokki eins og
öðrum. Það hefði svo sem ver-
ið full ástæða til, enda af nógu
að taka þegar vinstri meiri-
hlutinn í höfuðborginni er
annars vegar. En það getur
aldrei verið á ábyrgð minni-
hluta hvernig komið er í ein-
stökum málaflokkum sem
meirihluti hefur klúðrað.
Segja má að sá árangur hafi
þó náðst í málum heimilis-
lausra í höfuðborginni að
meirihlutinn í borgarstjórn
hefur loks viðurkennt vand-
ann. En það dugar ekki þegar
vandinn hefur vaxið svo mjög
sem raun ber vitni að halda
áfram að ræða um að ræða
þurfi vandann og
að móta stefnuna,
hefja samtalið og
svo framvegis.
Borgarstjórn þarf
að grípa til að-
gerða og þar þarf
bæði að horfa til skamms og
langs tíma.
Til skamms tíma þarf ein-
faldlega að tryggja að allir
eigi kost á þaki yfir höfuðið.
Íslenska sumarið býður ekki
upp á útiveru allan sólar-
hringinn, hvað þá íslenski
veturinn. Og hann nálgast en
bíður ekki eftir þeim sem
sitja aðgerðalausir. Og þó að
Heiða Björg geri lítið úr því
að haldinn hafi verið sér-
stakur fundur um málið nú í
sumar og haldi því fram að
hún hafi hvort eð er ætlað að
halda slíkan fund í haust, þá
er ljóst að slíkur fundur þoldi
ekki bið fram á haust. Bráða-
aðgerðirnar þola ekki heldur
bið eftir nefndum, stefnumót-
un og samræðustjórnmálum.
Í þær þarf að ráðast án tafar.
En það þarf líka að hugsa
til lengri tíma og í því sam-
bandi er til dæmis brýnt að
endurskoða skipulagsstefnu
borgarinnar frá grunni.
Reykjavíkurborg hefur í tíð
vinstri flokkanna fylgt þeirri
stefnu að byggja hægt upp og
byggja helst aðeins þar sem
það er dýrast. Þess vegna er
allt of lítið af húsnæði í borg-
inni og þess vegna er það allt
of dýrt. Til lengri tíma litið er
eina raunhæfa lausnin á hús-
næðisvanda höfuðborgarbúa
að hverfa frá þessari stefnu
skortsins.
Tvöfalt fleiri hafa
ekki þak yfir höfuðið
í Reykjavík nú en
fyrir fimm árum}
Húsnæðisvandi
í höfuðborginni
Innanríkis-ráðherra Bret-
lands, Sajid Javid,
kallaði í gær eftir
afsögn Jeremy
Corbyns, leiðtoga
Verkamannaflokksins. Til-
efnið var mynd sem birtist af
Corbyn með blómsveig nærri
gröfum þeirra sem bera
ábyrgð á morðunum á ísr-
aelskum íþróttamönnum á Ól-
ympíuleikunum í München
árið 1972.
Myndin, sem er fjögurra
ára gömul, var tekin í Túnis
og Verkamannaflokkurinn
heldur því fram að Corbyn
hafi verið að votta fórnar-
lömbum loftárása Ísraelshers
á PLO virðingu sína en ekki
þeim sem tengdust hryðju-
verkunum í München.
Ekki er víst að þessi út-
skýring Verka-
mannaflokksins
dugi til, enda hef-
ur farið vaxandi
sú gagnrýni á
Corbyn að hann sé
haldinn andúð á Gyðingum
eða í það minnsta hallur undir
þá sem hatast við Gyðinga og
Ísraelsríki.
Hver sem áhrif þessarar
gagnrýni verða á stjórn-
málalega stöðu Corbyns
mætti hún verða öðrum, eink-
um á vinstri væng stjórnmál-
anna, til umhugsunar. Furðu
sætir hve langt sumir leyfa
sér að ganga í óbilgjarnri
gagnrýni á Ísrael á sama tíma
og þeir verja, beint og óbeint,
hryðjuverkamenn sem hafa
það eitt að markmiði að
þurrka Ísrael út af landakort-
inu.
Fleiri mættu hugsa
sinn gang í um-
ræðum um Ísrael}
Corbyn og Gyðingaandúðin
Í
stjórnarsáttmála ríkisstjórnar Katrínar
Jakobsdóttur segir meðal annars um
íslenska heilbrigðiskerfið að það eigi að
standast samanburð við það sem best
gerist í heiminum og að allir lands-
menn eigi að fá notið góðrar heilbrigðis-
þjónustu, óháð efnahag og búsetu. Það er mark-
mið mitt sem heilbrigðisráðherra að tryggja að
íslenska heilbrigðiskerfið standist þessar kröf-
ur.
Jafn aðgangur að heilbrigðisþjónustu er
lykilatriði. Því markmiði má ná með félagslega
reknu heilbrigðiskerfi. Það skiptir máli að heil-
brigðiskerfið sé rekið á félagslegum forsendum
því aðeins með þess konar rekstrarformi getum
við boðið upp á sterkt heilbrigðiskerfi sem býð-
ur góða þjónustu, án þess að mismuna á grund-
velli efnahags. Efnahagur fólks á ekki að hafa
áhrif á það hvers kyns heilbrigðisþjónustu það hefur kost
á.
Heilbrigðiskerfi þar sem mikilvægir þættir kerfisins,
svo sem sérfræðiþjónusta lækna, heilsugæsla og önnur
fyrirtæki sem bjóða upp á heilbrigðisþjónustu, eru reknir
með gróðarsjónarmið í huga er ekki gott fyrir sjúklinga.
Ef gróðasjónarmið hafa áhrif á það hvers kyns þjónusta er
veitt, hvenær hún er veitt og af hverjum er ljóst að hags-
munir sjúklinga eru ekki í forgrunni. Að mínu mati á
einkarekstur í ágóðaskyni ekki heima í heilbrigðisþjón-
ustu. Grunnheilbrigðisþjónusta er ekki gróðavegur.
Sú þróun hefur orðið á síðustu áratugum í íslenska heil-
brigðiskerfinu að fjármunir hafa nánast sjálf-
krafa flætt úr ríkissjóði í tiltekna stóra þætti
kerfisins. Fjármunirnir hafa ekki skilað sér í
hið opinbera kerfi og þróunin hefur gert það að
verkum að hið opinbera kerfi hefur veikst.
Styrking hins opinbera heilbrigðiskerfis er
þar af leiðandi nauðsynleg. Áskoranirnar eru
margar og ljóst að við þurfum að vanda til
verka. Til þess að tryggja jafnan aðgang allra
að góðu heilbrigðiskerfi þarf að bæta í þegar
kemur að hinu opinbera heilbrigðiskerfi. Jafn
aðgangur að heilbrigðisþjónustu óháð búsetu
næst einnig betur með sterku opinberu heil-
brigðiskerfi. Við þurfum líka, samhliða styrk-
ingu hins opinbera heilbrigðiskerfis, að draga
úr greiðsluþátttöku sjúklinga. Minni greiðslu-
þátttaka sjúklinga eykur aðgang alls almenn-
ings að heilbrigðisþjónustu og stuðlar að jöfn-
uði í samfélaginu. Skýr heilbrigðisstefna, þar sem
framtíðarsýn í málaflokknum mun liggja ljós fyrir, er
einnig mikilvæg og til þess fallin að varpa ljósi á það hvaða
gildi við viljum að heilbrigðiskerfð okkar endurspegli.
Kjarni málsins er að hið opinbera heilbrigðiskerfi þarf
að styrkja og efla. Við þurfum að auka fjármagn sem renn-
ur til opinbera heilbrigðiskerfisins og gæta þess samtímis
að fjármunirnir séu vel nýttir. Þannig tryggjum við gott
heilbrigðiskerfi þar sem jafn aðgangur allra að heilbrigð-
isþjónustu er tryggður.
Svandís
Svavarsdóttir
Pistill
Heilbrigðiskerfi án mismununar
Höfundur er heilbrigðisráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Guðmundur Sv. Hermannsson
gummi@mbl.is
Þ
ess er nú minnst með
ýmsum hætti að hálf öld
er liðin frá því sem nefnt
var vorið í Prag: tilraun
tékkneskra stjórnvalda
til að koma á stjórnmálalegum og
efnahagslegum umbótum í komm-
únistaríkinu Tékkóslóvakíu.
Þessari tilraun lauk að kvöldi 20.
ágúst 1968 þegar hersveitir Sovét-
ríkjanna og annarra ríkja Varsjár-
bandalagsins gerðu innrás, hernámu
ríkið, handtóku leiðtoga þess og
fluttu til Moskvu.
Þessir atburðir höfðu mikil áhrif á
alþjóðleg stjórnmál og kalda stríðið
svokallaða varð enn kaldara. Og inn-
rásin markaði einnig ákveðin tíma-
mót í andófi gegn Sovétríkjunum því í
kjölfarið var í fyrsta skipti efnt til op-
inberra mótmæla gegn sovéskum
stjórnvöldum á Rauða torginu.
Þetta voru þó ekki fjölmenn mót-
mæli; þeir voru aðeins átta andófs-
mennirnir sem komu saman á torginu
25. ágúst 1968 og lyftu skiltum sem á
stóð meðal annars: Fyrir frelsi ykkar
og okkar og Lengi lifi frjáls og sjálf-
stæð Tékkóslóvakía. Og það leið held-
ur ekki á löngu þar til flokkar sovésku
leynilögreglunnar KBG komu á torg-
ið og handtóku mótmælendurna.
Í kjölfarið var ekki tekið á þeim
með neinum silkihönskum. Natalja
Gorbanevskaja, sem var ljóðskáld og
þýðandi, og listgagnrýnandinn Viktor
Fainberg voru lögð inn á geðsjúkra-
hús, hún í tvö ár og hann í fimm, og
neydd til að gangast undir lyfja-
meðferð. Rafvirkinn Vladimír Dreml-
juga og ljóðskáldið Vadim Delaunaj
voru dæmdir í þriggja ára vist í
þrælkunarbúðum í Síberíu. Og mál-
vísindamennirnir Konstantin Bab-
itskí og Larisa Bogoraz og eðlis-
fræðingurinn Pavel Litvínov voru
dæmd í allt að fimm ára útlegð í þorp-
um í Úralfjöllum og Síberíu. Aðeins
ein kona, Tatiana Bajeva, slapp við
refsingu. Hún var aðeins 21 árs að
aldri og hin lögðu að henni að segjast
hafa verið á torginu fyrir tilviljun.
Fimm úr hópnum eru nú látin en í
júní sl. heiðruðu tékknesk stjórnvöld
þau þrjú sem enn lifa, Litvinov, Baj-
evu og Fainberg, sérstaklega.
Gerðu það sem samviskan bauð
Skömmu fyrir andlát sitt árið 2013
sagði Gorbanevskaja, sem þá var 77
ára, við AFP-fréttastofuna: „Við vor-
um hvorki hetjur né veik á geði. Við
gerðum aðeins það sem samviskan
bauð. Ég vildi ekki þurfa að skamm-
ast mín síðar fyrir að hafa ekki að-
hafst neitt.“
Meðferðin á mótmælendunum var
gagnrýnd harðlega á Vesturlöndum
en almenningur í Sovétríkjunum fékk
aðeins fréttir af málinu með því að
hlusta á ólöglegrar útvarpsstöðvar.
Engar myndir eru til af mótmæl-
unum á Rauða torginu – nema hugs-
anlega í leynilegum skjalageymslum
KGB.
Ógn heimsvaldasinna
Blaðið Pravda, málgagn Komm-
únistaflokks Sovétríkjanna, sagði á
þessum tíma að innrásin í Tékkóslóv-
akíu nyti víðtæks stuðnings verka-
manna, bænda og menntamanna.
Sagði blaðið m.a. að verkamenn
málmsmiðjunnar Hamars og sigðar í
Moskvu hefðu áhyggjur af þróun
mála í Tékkóslóvakíu og styddu heils-
hugar þá ákvörðun Leoníds Brez-
hnevs sovétleiðtoga að hjálpa Tékk-
um að mæta ógn andbyltingarsinn-
aðra afla og heimsvaldasinnaðra
undirróðursmanna.
Gorbanevskaja sagði í fyrrgreindu
viðtali að mótmælendurnir hefðu vilj-
að sýna fram á að innrásin nyti ekki
stuðnings allra.
„Það var mikilvægt í okkar huga að
sýna að þvert á það sem áróðurinn
sagði studdi ekki allur sovéskur al-
menningur innrásina og sumir voru
henni andvígir.“
Nú hálfri öld síðar líta enn margir
Rússar vorið í Prag hornauga. Á síð-
asta ári birti blaðið Zvezda, sem er
málgagn varnarmálaráðuneytis
Rússa, grein þar sem sagði m.a. að
Tékkóslóvakía ætti að vera þakklát
Sovétríkjunum þar sem innrásin
hefði komið í veg fyrir valdarán Vest-
urveldanna sem hefði endað með
blóðbaði. Tékknesk stjórnvöld tóku
þetta óstinnt upp og Dmitrí Medved-
ev, forsætisráðherra Rússa, neyddist
til að lýsa því yfir að þetta væri ekki
opinber skoðun þarlendra stjórn-
valda.
Fyrstu mótmælin
á Rauða torginu
Kl. 23: Hersveitir ríkja Varsjárbandalagsins
fara yfir landamæri Tékkóslóvakíu
200.000 hermenn fara inn i Tékkóslóvakíu.
Þeim fjölgar hratt og verða alls 600.000
Rauði herinn handtekur Dubcek,
Svoboda og aðra leiðtoga í kjölfar
innrásarinnar og flytur þá til Kreml
Moskvubókunin undirrituð eftir fjögurra
daga erfiðar samningaviðræður. Sam-
kvæmt henni fer Tékkóslóvakía undir
stjórn Rússa og innrás Sovétmanna er
viðurkennd
Kl. 4:59: Útvarpið í Prag tilkynnir að
allt landið hafi verið hernumið
100 létu lífið á fyrstu
dögum hernámsins
Eftir aðvörun og síðan
úrslitakosti ákveða sovésk
stjórnvöld að beita hervaldi
Alexander Dubcek verður
leiðtogi Kommúnistaflokks
Tékkóslóvakíu
Hann boðar
umbætur þ.ám.:
- afnám ritskoðunar
- afnám fundabanns
- efnahagsumbætur
Ludvik Svoboda
verður forseti
Vikan þegar vorinu í Prag lauk
Mars
20.
21.
22.-
23.
26.
Janúar
Ágúst