Morgunblaðið - 31.08.2018, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 31. ÁGÚST 2018
Rokið rífur í Nú þegar rigningin er aftur farin að berja landann, grípur fólk til regnhlífa sinna, en þær gagnast lítt í vindstrekkingi þeim sem strauk vanga vegfarenda í borginni í gær.
Eggert
Það er venja að
gera sér dagamun um
hátíðir. Afmæli og jól
eru notuð sem tilefni
til gjafa. Sá er þetta
ritar telur þó að af-
mælisgjöfum sé yfir-
leitt öfugt farið því
þegar afmælisbarnið
er orðið gamalt vantar
það ekkert. Það er
betri siður að afmælis-
barn gefi gjöf í tilefni afmælis síns.
Í mínum kunningjahópi vantar eng-
an neitt, nema þá helst vín. Þar eru
nokkrir sem ekki kunna með það
að fara og þá er ekkert hægt að
gefa.
Vert er þó að minnast orða hag-
yrðingsins; „sælla er að gefa en
þiggja, á kjaftinn“.
Sameign þjóðar
Íslenska þjóðin hefur verið óspör
á að minna á tilveru sína við hátíð-
leg tækifæri.
„Sú var tíð, segir í bókum, að ís-
lenska þjóðin átti aðeins eina sam-
eign, sem metin varð til fjár. Það
var klukka. Þessi klukka hékk fyrir
gafli Lögréttuhússins á Þingvöllum
við Öxará, fest við bjálka uppí
kverkinni. Henni var hringt til
dóma og á undan aftökum.“
Vissulega á þjóðin í samtímanum
fleira í sameign en
þessa klukku. Það er
einnig hætt að hringja
klukkum fyrir aftökur.
Dómar, aftökur og
sálarmorð fara fyrst
og fremst fram í net-
miðlum og á síðum
DV. Þá er ekki hringt
klukkum.
Á hátíðlegum stund-
um í sögu þjóðarinnar
hefur verið mætt til
fundar á Þingvöllum.
Vissulega hefur reglu-
legt þinghald lagst þar af en Al-
þingi hefur komið þar saman þegar
mikið hefur legið við. Kann að vera
að gjálífi sé ættað frá Þingvöllum
um þingtíma.
Á Þingvöllum hafa verið teknar
ákvarðanir um gjafir til þjóðar-
innar eða að greiða landinu skuld.
Þannig var ákveðið á Alþingi á
Þingvöllum 1974, þegar minnst var
1.100 ára byggðar í landinu, að
greiða fyrir ofbeit og landníðslu.
Við sömu tímamót var ákveðið að
gefa þjóðinni Þjóðarbókhlöðu fyrir
Landsbókasafn.
Við stofnun lýðveldis árið 1944
var ákveðið að þjóðin gæfi sér hús
fyrir fornar minjar í vörslu Þjóð-
minjasafnsins. Það hús stendur við
Suðurgötu.
Það er ekki hægt að eyrna-
merkja nein sérstök hús 1.000 ára
afmæli Alþingis árið 1930 eða full-
veldi 1918. Með góðum vilja má þó
merkja byggingu Landspítala við
Hringbraut þessum tímamótum, en
konur höfðu frumkvæði að því
verkefni.
Hús heimastjórnar er Safnahúsið
við Hverfisgötu og Alþingishúsið er
reist í tilefni af 1.000 ára byggð í
landinu árið 1874 enda þótt Al-
þingishúsið hafi ekki verið vígt fyrr
en árið 1881. Þessi tvö hús eru
örugglega byggð með góðum stuðn-
ingi Dana. Það voru færir danskir
arkitektar sem hönnuðu bygging-
arnar. Þessar byggingar báðar eru
mér kærar, ef á annað borð er
hægt að þykja vænt um hús!
Ein tímamótabygging til viðbótar
er Skálholtskirkja. Hún er minnis-
merki um að Ísland getur verið
frjálst og fullvalda ríki eftir 900 ára
biskupsdóm í landinu.
Aldarafmælis sjálfstæðishetj-
unnar, Jóns Sigurðssonar, var
minnst með stofnun Háskóla Ís-
lands. Það virðist sem þjóðhátíðar-
dagurinn skyldi vera 17. júní, án
þess þó að fyrir lægi hvenær lýð-
veldi yrði stofnað. Háskólabygg-
ingin var vígð 1940.
Alþingi ákvað 25. febrúar 1944
að slíta konungssambandi við Dan-
mörku í samræmi við sam-
bandslögin frá 1918 og stofna lýð-
veldi. Haldin var þjóðaratkvæða-
greiðsla í maí þar sem yfir-
gnæfandi fjöldi þjóðarinnar
samþykkti að stofna Lýðveldið Ís-
land, sem var svo gert 17. júní
sama ár.
Hús íslenskunnar hefur þurft að
bíða of lengi í grunni sínum. Það er
einnig vanvirða við sjálfstæði Al-
þingis að starfsemi þess fari fram í
leiguhúsnæði af misjöfnum gæðum
í miðbænum. Vonandi verður ráðin
bót á þessum vanvirðum.
Hví er þetta rifjað upp?
Er ástæða til að rifja upp hús og
tímamót? Já, það er full ástæða til
þess. Svo virðist sem þjóðinni finn-
ist öllu lokið og að ekkert sé ógert.
Það virðist ástæðulaust að minnast
fullveldisins í ferli sjálfstæðisbar-
áttu. Þeir eru til sem telja að full-
veldið 1918 hafi verið merkilegri
tímamót en stofnun lýðveldis 1944.
Þeir voru ekki margir sem sáu
ástæðu til að samfagna á Þingvöll-
um þegar þess var minnst að 100
ár voru liðin frá undirritun sam-
bandslagasamningsins.
Ef til vill er það vegna þess að
þjóðin á allt?
Og þó? Þjóð, sem segir;
Föðurland vort hálft er hafið,
helgað þúsund feðra dáð.
Þangað lífsbjörg þjóðin sótti,
þar mun verða stríðið háð.
Yfir logn og banabylgju
bjarmi skín af Drottins náð.
Föðurland vort hálft er hafið,
hetjulífi’ og dauða skráð.
(Jón Magnússon)
Þessa þjóð vantar hafrann-
sóknarskip. Það er allur rausnar-
skapurinn 70 árum eftir setningu
landgrunnslaga, sem eru grundvöll-
ur að vísindalegri nýtingu á lífríki
hafsins.
Þjóðina getur allt eins vantað
veghefil, jarðýtu eða vélskóflu!
Hafrannsóknarhús
Vissulega er nauðsynlegt að eiga
hafrannsóknarskip, frekar tvö en
eitt. Það er ekki neitt sem þarf að
samþykkja á hátíðarstundum.
Alþingi átti að sjá sóma sinn í
því að samþykkja að byggja hús til
haf- vatna- og fiskirannsókna,
fremur en að samþykkja að láta
smíða hafrannsóknarskip. Smíði
þess er of sjálfsögð til þess að geta
verið hátíðleg.
Hús til að halda utan um rann-
sóknir á lífbeltinu umhverfis landið
getur ennþá risið og allir halda
sinni sæmd.
Eftir Vilhjálm
Bjarnason » Það er betri siður að
afmælisbarn gefi
gjöf í tilefni afmælis
síns. Í mínum kunn-
ingjahópi vantar engan
neitt, nema þá helst vín.
Vilhjálmur Bjarnason
Höfundur var alþingismaður.
Er búið að gera allt?