Dagblaðið Vísir - DV - 31.08.2018, Blaðsíða 19

FÓLK - VIÐTAL 1931. ágúst 2018
lifa við, sérstaklega hörundsdökkt
fólk. Í Bandaríkjunum er það
heldur ekki sjálfsagt mál að vera í
verkalýðsfélagi líkt og hér.
„Baltimore er svo sannarlega
ekki leiðinleg borg, þvert á móti
er hún mjög lífleg. Flestir þekkja
Baltimore úr þáttunum The Wire
og þeir gefa mjög raunsanna mynd
af borginni. Í sumum hverfum býr
aðallega hvítt fólk en svart í öðrum
og mikill gæðamunur á innviðum.
Ofbeldi lögreglunnar er einnig
mikið vandamál í borginni,“ segir
Andie.
Í borg þar sem glæpatíðni er
há, byssueign almenn og lögreglu­
menn óhræddir við að beita valdi
sínu koma iðulega upp árekstrar
og Andie fór ekki varhluta af því. Í
þrígang hefur fólk beitt skotvopn­
um gegn háni. Hán segir:
„Ég var aðeins tíu ára þegar það
gerðist í fyrsta skiptið og meðtók
ekki alvarleika málsins. Ég og vin­
ir mínir vorum að leika okkur með
leikfangabyssur og einhver hringdi
í lögregluna og sagði þeim að við
værum vopnaðir alvöru byssum.
Lögreglumaðurinn stoppaði mig
og ég tók upp byssuna, þá tók hann
upp sína og óð í mig. Þegar hann
sá að þetta var aðeins leikfang varð
hann hræddur og skammaðist sín.
Síðan varð hann reiður út í mig
fyrir að vera með leikfangabyss­
una, því hann hefði allt eins getað
skotið mig.“
Í annað skiptið, þegar Andie var
eldri, var skotið á bíl sem hán var
farþegi í. Eftir að hafa komið við í
verslun keyrðu hán og Jeremy, fé­
lagi háns, frá versluninni á stórum,
bláum pallbíl. Jeremy svínaði þá
fyrir annan bíl og farþegi þar dró
upp byssu. Andie segir:
„Þetta gerðist svo hratt að ég
áttaði mig ekki á hvað var að ger­
ast. Við klesstum á bíl og ég heyrði
byssuhljóðin: POP! POP! POP! en
ég hélt að það væri ekki verið að
skjóta á okkur. Jeremy sagði mér
að beygja mig og þegar ég hlýddi
ekki ýtti hann höfði mínu niður
og beygði sig sjálfur. Hann brun­
aði áfram og keyrði yfir þrjú gatna­
mót á rauðu ljósi. Síðan stöðv­
aði hann bílinn úti í vegkanti og
ég spurði hvað í fjandanum hann
væri að gera. Þá sagði hann mér
að farþegi í hinum bílnum hefði
verið að skjóta á okkur og hæft
bílinn að aftan. Á þeirri stundu
fann ég fyrir miklum ótta, skalf
og sá að við hefðum getað dáið.
Jeremy sá þegar farþeginn setti
höndina út um farþegagluggann
og beindi byssu að bílnum okkar.
Hann keyrði því utan í bílinn sem
olli því að þeir keyrðu á annan
kyrrstæðan bíl. Við ákváðum hins
vegar að tilkynna ekki atvikið til
lögreglunnar.“
Fékk nóg á gamlárskvöld
Þriðja skiptið skeði einnig þegar
Andie var á leið úr verslun. Hópur
krakka stóð fyrir utan verslunina
og einn þeirra, sennilega um átta
ára gamall, kom upp að Andie, lyfti
upp skyrtunni og sýndi háni byss­
una sem var innanklæða. Ólíkt
því sem við sjáum í bíómyndum
þá fara flest rán í Bandaríkjunum
fram á þennan hátt. Andie var hins
vegar aðeins með rúmlega einn
dollara í reiðufé á sér og krakkinn
varð fyrir sárum vonbrigðum.
Hvenær ákvaðst þú að flytja
burt?
„Ég man mjög greinilega eftir
þeim tímapunkti þegar ég sá að
ég yrði að flytja úr borginni,“ seg­
ir Andie. „Það var á gamlárskvöld
árið 1997. Í Maryland má aðeins
slökkviliðið skjóta upp flugeldum
en byssur eru leyfðar. Þess vegna
fer fólk út á götur og skýtur upp í
loftið. Ég sat í íbúðinni minni og
hlustaði á skothríðina úr skamm­
byssunum og hríðskotarifflunum
alls staðar í kring og hugsaði með
mér: Þetta er brjálæði.“
Andie vissi hins vegar ekki
hvert hán ætti að fara. Hán hafði
lesið mikið um ásatrú og Ís­
lendingasögurnar og ákvað því að
fara í ferðalag um Ísland. Hán fór
á puttanum um landið og kynnt­
ist þá fjölskyldu frá Hafnarfirði en
þá stóð ekki til að flytja til lands­
ins. Eftir að hán kom aftur heim til
Baltimore skrifaðist hán á við fjöl­
skylduna og eftir að hafa endur­
skoðað líf sitt ákvað hán loks að
flytja búferlum hingað árið 1999.
Fékk áhuga á málefnum
innflytjenda
Draumur Andie var að verða rit­
höfundur og í Bandaríkjunum
skrifaði hán fjölmargar smásögur
í súrrealískum stíl og var undir
áhrifum höfunda á borð við
William H. Burroughs og Sylviu
Plath. Andie sendi smásögurnar
á alla þá útgefendur sem hán gat
fundið en samkeppnin var ákaf­
lega hörð. Til að sjá fyrir sér starf­
aði hán meðal annars á veitinga­
stöðum og krám. Blaðamennska
heillaði einnig, sérstaklega
þau blöð sem hán las sem tóku
ákveðna afstöðu í málum án þess
þó að slá af gæðum rannsókna.
„Hér á Íslandi er innflytjendum
skipt upp í þrjá flokka, Norður­
landabúa, Evrópubúa og alla aðra.
Þeir sem tilheyra síðastnefnda
hópnum fá yfirleitt aðeins störf
sem aðrir vilja ekki vinna eða geta
ekki, til dæmis láglaunastörf á leik­
skólum, dvalarheimilum aldraðra
eða á veitingastöðum. Fyrstu árin
vann ég á Fjörukránni í Hafnar­
firði og á dvalarheimili fyrir fatlað
fólk. Árið 2003 fór ég að skrifa fyr­
ir Reykjavík Grapevine sem var þá
nýbyrjað að koma út.“
En Andie hefur ekki aðeins beitt
sér á ritvellinum heldur hóf hán
bein afskipti af íslenskum stjórn­
málum. Kveikjan að því varð eitt
kvöld á Fjörukránni þegar Andie
hitti tvo landa sína, annan hvít­
an og hinn svartan. Þeir spurðu
Andie hvernig það væri að búa hér
á landi og hán fór að telja upp alla
ókostina. Hvernig það væri litið
niður á hán, og að hán fengi öll erf­
iðustu og leiðinlegustu verkefnin
og allar skammirnar líka. Þá kom
bros á svarta ferðamanninn sem
sagði: „Það er ágætt að sjá hvítan
mann ganga í gegnum þetta til til­
breytingar“ og þetta opnaði augu
Andie fyrir innflytjendamálum.
„Ég er hvítur og á þessum tíma
leit ég á mig sem karlmann. Fyrst
ég fékk svona framkomu hvern­
ig ætli sé þá komið fram við kon­
ur, svart fólk, múslima og fleiri
minnihlutahópa? Þá hóf ég þessa
vegferð mína í að rannsaka mál­
efni innflytjenda og reyna að bæta
stöðu þeirra.“
Flokkur nýrra Íslendinga
viðbragð við smölun
Andie vakti fyrst athygli á sviði
fjölmiðlanna þegar hán stofnaði
nýjan stjórnmálaflokk sem hafði
málefni innflytjenda að leiðar­
ljósi, Flokk nýrra Íslendinga, árið
2006. Sá flokkur var í raun stofnað­
ur sem viðbragð við smölun Fram­
sóknarflokksins fyrir borgarstjórn­
arkosningarnar.
„Vinur minn sagði mér frá því
að honum hefði verið borgað fyrir
að fá fólk á kjörstað og spurði mig
hvort ég vildi koma. Hann var með
lista með nöfnum innflytjenda
og kennitölur þeirra með sér. Ég
sagði já og fór með honum en við
fórum ekki beint á kjörstað held­
ur fyrst á kosningamiðstöð Fram­
sóknarflokksins þar sem við þurft­
um að sitja undir ræðu um hversu
frábær flokkurinn væri. Síðan var
farið á kjörstað og mér fannst þetta
mjög skrýtið. Áróður er bannaður
á kjörstað og mér fannst vera far­
ið í kringum reglurnar. En engir
aðrir flokkar, hvorki til hægri né
vinstri, gagnrýndu Framsóknar­
flokkinn fyrir þetta eða gerðu neitt
í þessu. Það var öllum sama,“ segir
Andie og virðist enn hissa öllum
þessum árum seinna. „Ég kom í
viðtal á Stöð 2 og sagði frá þessu
og fékk hörð viðbrögð frá Fram­
sóknarmönnum sem neituðu því
að þeir væru að smala innflytjend­
um á kjörstað.“
Flokkur nýrra Íslendinga fékk
strax góðar viðtökur eftir að Andie
tilkynnti stofnun hans á bloggsíðu
sinni. En flokkurinn varð í raun­
inni aldrei formlega til því áður en
Andie náði að sækja um kennitölu
fyrir flokkinn og halda fyrsta aðal­
fundinn bauðst háni að ganga til
samstarfs við Vinstri græn. Sóley
Tómasdóttir varaborgarfulltrúi
kom að máli við Andie og bauð
háni að taka þátt í að móta inn­
flytjendastefnu flokksins og þáði
hán það.
Vildi ekki heiðra Bobby Fischer
Andie tók þriðja sætið á framboðs­
lista Vinstri grænna í Reykjavíkur­
kjördæmi norður fyrir alþing­
iskosningarnar árið 2007 og varð
varaþingmaður. Í nóvember það
ár kom hán inn á þing og mark­
aði það tímamót því aldrei áður
hafði innflytjandi setið á Alþingi
Íslendinga.
Hvernig var þér tekið á Alþingi?
„Það var mjög sérstakt að koma
þarna inn,“ segir Andie og glott­
ir. „Ég hafði séð marga af þess­
um þingmönnum tala af heiftúð
um málefni innflytjenda. En tónn
margra breyttist eftir að einn slík­
ur var kominn inn í þingsalinn og
þeir fóru að velja orð sín betur.
Ég man sérstaklega eftir einu til­
viki þar sem Pétur Blöndal, þing­
maður Sjálfstæðisflokksins, var
að ræða áhrif innflytjenda á skatt­
kerfið okkar. Hann var að tala við
alla í herberginu en horfði í sífellu
á mig og var að athuga hvernig ég
myndi bregðast við.“
Lentir þú einhvern tímann í ill-
deilum?
„Já, mestu deilurnar spruttu
upp vegna máls sem kom upp
undir lok þingsins árið 2008. Ver­
ið var að samþykkja frumvörp í
hrönnum fram á kvöld til þess að
ljúka málum fyrir sumarfrí og þá
sá ég að Guðni Ágústsson, þing­
maður Framsóknarflokksins,
hafði lagt fram tillögu um að koma
á fót skáksetri í minningu Bobbys
Fischer. Allir kusu með þessu
nema ég og fólk varð forviða. Ég
þurfti því að stíga í pontu og segja
mína meiningu, það er að Bobby
Fischer hefði verið mikill gyðinga­
hatari. Andstyggilegur maður sem
fagnaði hryðjuverkaárásunum
þann 11. september árið 2001. Ég
gat ekki samþykkt að þessi maður
yrði heiðraður og stakk upp á að
því að setrið yrði nefnt eftir stór­
meistaranum Friðriki Ólafssyni.
Sjálfstæðismaðurinn Sigurður
Kári Kristjánsson steig þá í pontu
og svaraði mér með mikilli hrút­
skýringu, að málið snerist ekki
um pólitík, þetta snerist um skák,“
segir Andie og hlær. „Ég ákvað eftir
þetta að sitja hjá í staðinn fyrir að
kjósa á móti en margir voru samt
illir út í mig.“
Á þessum tíma var Frjálslyndi
flokkurinn á þingi og þeirra full­
trúar höfðu reynt að marka sér
sérstöðu með að tala með mjög
ákveðnum hætti gegn innflytjend­
um. Andie segist ekki hafa haft geð
í sér til að ræða við eða vera nærri
Jóni Magnússyni, Grétari Mar
Jónssyni eða öðrum fulltrúum
„Á þeirri stundu
fann ég fyrir
miklum ótta, skalf og
sá að við hefðum getað
dáið
Fyrsti innflytjandinn á þingi verður
jafnframt sá fyrsti trans og kynsegin
n Ólst upp í byssuborginni Baltimore n Lenti í skotárás n „Matsalurinn á Alþingi minnti mjög á menntó“