Ljósmæðrablaðið - 01.12.2017, Blaðsíða 14

14 LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ - DESEMBER 2017
ÁGRIP
Bakgrunnur: Blæðingar eru þungamiðja í líffræði
konunnar og þar með því hvernig konur tengjast
líkama sínum og einkennum líkamans eins og
verkjum. Orsakir tíðaverkja án meinafræðilegra
orsaka eru ekki þekktar.
Markmið: Að skoða samband heilsutengdra
lífsgæða, viðhorfa til blæðinga, hlutgervingar,
upphafs blæðinga, núverandi blæðinga, líkams-
þyngdar og lífshátta hjá íslenskum konum á
aldrinum 18 til 40 ára við tíðaverki og greina hvað
spáir fyrir um styrk tíðaverkja hjá konum.
Aðferð: Lýsandi þversniðskönnun og var
gagna aflað með spurningalista sem innihélt auk
spurninga um meginbreytur rannsóknarinnar
mælitækið SF-36v2 sem metur heilsutengd lífsgæði.
Þátttakendur (N=319) voru valdir handahófskennt
úr þjóðskrá og endurspegluðu þeir þýðið með
tilliti til aldurs. Gagna var aflað haustið 2013.
Lýsandi tölfræði og ályktunartölfræði var notuð
við úrvinnslu gagna. Línuleg aðhvarfsgreining
var gerð til að greina marktæka spáþætti um styrk tíðaverkja.
Niðurstöður: Marktækt samband var á milli tíðaverkja og
heilsutengdra lífsgæða, því að telja blæðingar valda skapraun, að
telja þær veita forskrift að hegðun, líkamsskammar, styrks tíðaverkja,
óreglulegra blæðinga, notkunar verkjalyfja og þess að tapa úr vinnu
eða skóla vegna verkjanna. Niðurstöður aðhvarfsgreiningar voru að
því meiri áhrif sem viðkomandi telur tíðaverki hafa á líf sitt, notkun
verkjalyfja vegna verkjanna oft eða mjög oft, lægri aldur og mjög eða
frekar óreglulegar blæðingar spá fyrir um meiri styrk tíðaverkja hjá
konum með verki. Niðurstöðurnar skýra 55,6% af breytileika í styrk
tíðaverkja.
Ályktun: Rannsóknir á heilsu kvenna eiga að taka tillit til sérstakra
aðstæðna þeirra og heilbrigðisfræðsla til handa konum og stúlkum ætti
að taka tillit til hins margþætta sambands sem konur hafa við líkama
sinn.
Lykilorð: Tíðaverkir, heilsutengd lífsgæði, hlutgerving, blæðingar,
viðhorf.

ENGLISH SUMMARY
Background: Menstruation plays a pivotal role in female biology and
therefore in women’s relationship to their bodies and symptoms like
pains. Causes of secondary dysmenorrhea are unknown.
Aim: To investigate the relationship between health related quality of
life, attitudes towards menstruation, objectification, menarche, present
menstruation, BMI and lifestyle among women aged 18 to 40 years with
presence of menstrual pain and detect predictors of severity of menstrual
pain among women with the pain.
Method: Cross sectional descriptive survey that used a questionnaire
to collect data about the main variables of the study and included the
instrument SF-36v2 that assesses health related
quality of life. Participants (N=319) were selected
randomly from the National Registry in Iceland
and represented the population by age. Data were
collected in fall 2013 and was analysed by use
of descriptive and inferential statistics. Linear
regression model was employed to calculate
significant predictors of menstrual pain.
Findings: Significant associations were found
between presence of menstrual pain and health
related quality of life, believing that menstruation
is annoying and hold a prescriptive role, body
shame, intensity of menstrual pain, irregular
menstrual pattern, use of pain medication
and absence from school or work due to pain.
Predictors of severity of menstrual pain among
women experiencing the pain were found to be
influence of menstrual pain on life, use of pain
medication often or very often, younger age and
very or rather irregular menstrual pattern. These
findings explained 55.6% of the variance in
intensity of menstrual pain.
Conclusion: Studies on women’s health should consider the specific
context of women’s lives and health education for women and girls
should take into account the various relationship’s women have with
their bodies.
Key words: Menstrual pain, health related quality of life,
objectification, menstruation, attitudes.
INNGANGUR
Tíðablæðingar eru sameiginleg reynsla flestra kvenna en hafa sögulega
farið leynt, konur hafa fyllst skömm yfir þeim og þær notaðar til að
útiloka konur frá ýmsum félagslegum viðburðum (Johnston-Robledo
og Chrisler, 2013; Schooler, Ward, Merriwether og Caruthers, 2005).
Margsinnis hefur komið í ljós í rannsóknum að ungar konur og stelpur
skammast sín fyrir að sjást með túrtappa og bindi (Grose og Grabe,
2014; Ásthildur Knútsdóttir og Hallveig Broddadóttir, 1999) og að það
blæði í gegn og sjáist (Fingerson, 2005). Afleiðingarnar fyrir konur og
stúlkur að alast upp í menningarheimi, þar sem leitast er við að fela
eðlilega líkamsstarfsemi eins og tíðablæðingar, geta orðið skömm
á eigin líkama og þörf fyrir að fela líkamsstarfsemina (Hitchcock,
2008; Roberts, 2004). Þegar haft er í huga að blæðingar, og það sem
þær standa fyrir, eru þungamiðja í líffræði konunnar og þar með því
hvernig konur tengjast líkama sínum og einkennum líkamans eins og
verkjum, þá er það umhugsunarvert að blæðingar og tíðaverkir séu ekki
rannsökuð meira út frá hugtökum eins og sjálfsmynd, líkamsímynd,
hlutgervingu auk almennrar líðanar. Rannsóknin, sem greint er frá hér,
er hluti stærri rannsóknar sem hefur þann tilgang að auka skilning á
samhengi sjálfshlutgervingar, viðhorfi til blæðinga, heilsutengdra
lífsgæða, líkamsþjálfunar, líkamsvitundar og upphafs blæðinga. Þegar
TÍÐAVERKIR UNGRA KVENNA OG SAMBAND ÞEIRRA
VIÐ HLUTGERVINGU, VIÐHORF TIL BLÆÐINGA,
LÍFSHÆTTI, HEILSUFAR OG BLÆÐINGAR
MENSTRUAL PAIN AMONG YOUNG WOMEN AND THEIR RELATIONSHIP
WITH OBJECTIFICATION, ATTITUDES TOWARDS MENSTRUATION,
LIFESTYLE, HEALTH AND MENSTRUATION
Herdís Sveinsdóttir,
hjúkrunarfræðingur og prófessor
við Háskóla Íslands og Landpítala
R I T R Ý N D F R Æ Ð I G R E I N FYRIRSPURNIR: herdis@hi.is