Ljósmæðrablaðið - 01.12.2017, Blaðsíða 18

18 LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ - DESEMBER 2017
2004). Minna hefur farið fyrir því að skoða samband líkamsskammar
við líkamlega líðan og líkamleg einkenni. Niðurstöður rannsóknar á
bandarískum sálfræðinemum sýndi samband milli líkamsskammar
(mældrar með hlutgerða líkamskvarðanum) við tíðni sýkinga frá
unglingsaldri, sjálfmetna heilsu og átta almenn líkamleg einkenni
(Lamont, 2015). Niðurstöðurnar hér eru í sama dúr, að samband
er á milli líkamsskammar og líkamlegs einkennis, þ.e. tíðaverkja.
Þessar niðurstöður beina athyglinni að mikilvægi þess að umræða um
tíðablæðingar sé opin. Meðalstigafjöldi á líkamsskammarkvarðanum
var ekki mikill en það bendir til þess að þátttakendur finni almennt
ekki mikið fyrir skömminni og er það í samræmi við niðurstöður um
íslenska hjúkrunarfræðinema (Herdís Sveinsdóttir o.fl., 2015). Almenn
umræða hérlendis bendir þó til þess að ungar íslenskar konur vilji
hefja þessar umræður og bera Túrdagar Femínistafélags HÍ vorið 2017
(Femínistafélag Háskóla Íslands, e.d.) því vitni en þar var tilgangurinn
að hefja, auka og bæta umræðuna um túr og tengd málefni. Það að
þátttakendur með tíðaverki væru með fleiri stig á fordæmingar- og
forskriftarkvarðanum þýðir að þeim hættir til að fordæma blæðingar
og telja sig þurfa að hegða sér á ákveðinn hátt á blæðingum og það
styður við niðurstöðuna um líkamsskömm tengda tíðaverkjum. HL
kvenna með tíðaverki voru verri hvort heldur horft er til líkamlegs eða
sálræns heilsufars og er það í samræmi við niðurstöður annarra (Onur
o.fl., 2012; Unsal o.fl., 2010). Mikilvægt er að hafa í huga að við mat á
heilsutengdum lífsgæðum er verið að meta skynjun fólks á gæðum lífs
síns og hvernig heilsufar þess hefur áhrif þar á. Í rannsókninni, sem hér
er greint frá, er meirihluti kvenna með tíðaverki og lífsgæði þeirra eru
undir meðallagi miðað við bandarískar konur. Niðurstöður íslenskrar
rannsóknar, sem fjallaði um lífsgæði háskólanema, karla og kvenna,
með SF-36v2, voru að meðalstigafjöldinn var sambærilegur eða aðeins
meiri en hjá almenningi í Bandaríkjunum (Margrét Eiríksdóttir, 2011).
Að þær niðurstöður séu aðrar en hér getur verið vísbending um að
skoða beri betur lífsgæði íslenskra kvenna á barneignaraldri. Þó ber að
hafa í huga að ekki er til stöðluð íslensk útgáfa af SF-36v2.
Niðurstöður voru ekki í samræmi við niðurstöður annarra rannsókna
á sambandi við aldur við fyrstu blæðingar (Grandi o.fl., 2012) né á
tengslum fjölda daga á blæðingum við tíðaverki (Gagua o.fl., 2012).
Niðurstöður rannsókna á því hvort slíkt samband er til staðar hafa þó
verið misvísandi (Ju o.fl., 2014).
Skýring á því að konur með tíðaverki fá fleiri stig á
skapraunarkvarðanum, líður verr á blæðingunum, nota frekar verkjalyf
og tapa frekar úr skóla eða vinnu vegna verkjanna skýrist trúlega af því
að blæðingum fylgja óneitanlega óþægindi. Hins vegar er ástæða til
að skoða þessa hluti frekar og velta upp spurningum um persónulegar,
fjárhagslegar og félagslegar afleiðingar þess að um 10% kvenna tapi úr
skóla og vinnu og að 47% noti verkjalyf vegna tíðaverkja. Sérstaklega
er það áhugavert í samhengi við niðurstöður rannsóknarinnar um að
heilsutengd lífsgæði þátttakenda í heild mælast ekki meiri.
Athyglisverðasta niðurstaðan úr aðhvarfsgreiningunni er að því
meiri áhrif sem konur töldu tíðaverki hafa á líf sitt því líklegri voru
þær til að meta styrk tíðaverkja hærri þegar stjórnað var út af áhrifum
frá öðrum breytum í líkaninu. Það vísar í huglæga vídd verkja og
hversu flókið getur verið að meta styrk þeirra. Tíðaverkir eru ekki
einangrað fyrirbæri frekar en aðrir verkir heldur fléttast verkirnir inn
í líf konunnar og geta haft víxlverkandi áhrif á fjölmarga þætti líkt og
þessi niðurstaða endurspeglar. Það að notkun verkjalyfja hefði áhrif á
styrk tíðaverkja hjá konum með verki ætti ekki að koma á óvart. Sama
á við um tíðaverki en slæmir tíðaverkir eru algengari hjá ungum konum
(Patel o.fl., 2016).
Styrkur rannsóknarinnar felst í því að þátttakendur endurspegla
þýðið út frá aldri. Hins vegar hefði styrkur rannsóknarinnar aukist með
fleiri þátttakendum. Takmörkun er jafnframt notkun sjálfsmatslista en
þekktur galli á þeim er að þátttakendum hættir til að svara í samræmi
við hvað þeir telja æskilegt í stað þess að svara út frá eigin reynslu
(Polit og Beck, 2012).
Miðað við hve algengir tíðaverkir eru þá er athyglisvert hversu lítið
er um rannsóknir á þeim sem byggjast á almennu þýði. Í raun vantar
hreinlega langtímarannsóknir á náttúrulegri framvindu tíðaverkja, sem
byggjast á öllum konum í tilteknum samfélögum.
ÁLYKTUN
Heilsutengd lífsgæði, hlutgerving og viðhorf til blæðinga hafa ekki
haft mikið vægi í rannsóknum á tíðaverkjum kvenna né almennt í
rannsóknum á tíðablæðingum kvenna. Niðurstöður þessarar rannsóknar
staðfesta samband á milli tíðaverkja, þess að hafa skömm á eigin líkama,
heilsutengdra lífsgæða og viðhorfa til blæðinga. Þetta eru niðurstöður
sem ekki er hægt að horfa fram hjá. Rannsóknir þurfa að taka tillit til
þeirra sérstöku aðstæðna sem konur og stúlkur lifa við, aðstæðna sem
jafnvel valda því að þær leitast við að fela eigin líkamsstarfsemi.
Mikilvægt er að þekkja hvað hefur áhrif á tíðaverki hjá konum.
Heilbrigðisfræðsla, þar með talin fræðsla um blæðingar, er hluti af
klínískri þjónustu ljósmæðra og hjúkrunarfræðinga og ætti að vera
sveigjanleg og taka mið af flóknu og margþættu sambandi kvenna við
líkama sinn.
HEIMILDIR
Aktaş, D. (2015). Prevalence and factors affecting dysmenorrhea in female university
students: Effect on general comfort level. Pain Management Nursing, 16(4), 534-543.
Al-Jefout, M., Seham, A.F., Jameel, H., Randa, A.Q., og Luscombe, G. (2015).
Dysmenorrhea: Prevalence and impact on quality of life among young adult Jordanian
females. Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology, 28(3), 173-185.
Ásthildur Knútsdóttir og Hallveig Broddadóttir (1999) Þetta er svolítið feimnismál.
Lokaverkefni til BS prófs í hjúkrunarfræði Háskóla Ísland. Reykjavík: Námsbraut í
hjúkrunarfræði.
Choma, B.L., Shove, C., Busseri, M.A., Sadava, S.W., og Hosker, A. (2009). Assessing the
role of body image coping strategies as mediators or moderators of the links between
self-objectification, body shame, and well-being. Sex Roles, 61(9-10), 699.
IBM Corp, I. (2013). IBM SPSS Statistics for Windows (gerð 22.0) [tölvuforrit]. Armonk,
New York-ríki: IBM Corp.
Dillman, D.A. (1991). The design and administration of mail surveys. Annual Review of
Sociology, 17, 225-249.
Femínistafélag Háskóla Íslands (e.d.). Túrdagar Háskóla Íslands; https://www.facebook.
com/events/244897969306134/. Sótt 2. maí 2017.
Fingerson, L. (2005) Agency and the body in adolescent menstrual talk. Childhood, 12(1),
91-110.
Fraser, I.S., Mansour, D., Breymann, C., Hoffman, C., Mezzacasa, A., og Petraglia, F.
(2015). Prevalence of heavy menstrual bleeding and experiences of affected women in
a European patient survey. International Journal of Gynecology & Obstetrics, 128(3),
196-200.
Fulton, J. S., Miller, W. R., og Otte, J. L. (2012). A systematic review of analyses of
the concept of quality of life in nursing: exploring how form of analysis affects
understanding. Advances in Nursing Science, 35(2), e1-e12.
Gagua, T., Tkeshelashvili, B., og Gagua, D. (2012). Primary dysmenorrhea: prevalence
in adolescent population of Tbilisi, Georgia and risk factors. Journal of the Turkish
German Gynecological Association, 13 (3), 162-168. Doi.org/10.5152/jtgga.2012.21.
Grandi, G., Ferrari, S., Xholli, A., Cannoletta, M., Palma, F., Romani, C., ... og Cagnacci, A.
(2012). Prevalence of menstrual pain in young women: What is dysmenorrhea? Journal
of Pain Research, 5, 169-74.
Greenleaf, C., og McGreer, R. (2006). Disordered eating attitudes and self-objectification
among physically active and sedentary female college students. The Journal of
Psychology, 140(3), 187-198.
Grose, R.G., og Grabe, S. (2014) Sociocultural attitudes surrounding menstruation and
alternative menstrual products: The explanatory role of self-objectification. Health Care
for Women International, 35(6), 677-694.
Habibi, N., Huang, M.S.L., Gan, W.Y., Zulida, R., og Safavi, S.M. (2015): Prevalence of
primary dysmenorrhea and factors associated with its intensity among undergraduate
students: A cross-sectional study. Pain Management Nursing, 16, 855-861.
Herdís Sveinsdóttir, Ragna Ásþórsdóttir og Ragnheiður Halldórsdóttir (2015). Viðhorf
til tíðablæðinga og hlutgerð líkamsvitund: Þýðing og forprófun tveggja mælitækja.
Ljósmæðrablaðið, 93(1), 15-21.
Hitchcock, C.L. (2008). Elements of the menstrual suppression debate. Health care for
women international, 29(7), 702-719.
Johnston-Robledo, I., og Chrisler, J.C. (2013): The menstrual mark: Menstruation as social
stigma. Sex Roles, 68, 9-18.
Ju, H., Jones, M., og Mishra, G. (2014). The prevalence and risk factors of dysmenorrhea.
Epidemiologic Reviews, 36(1), 104-113. Doi: 10.1093/epirev/mxt009.
Kannan, P., Chapple, C.M., Miller, D., Claydon, L.S., og Baxter, G.D. (2015). Menstrual
pain and quality of life in women with primary dysmenorrhea: Rationale, design, and
interventions of a randomized controlled trial of effects of a treadmill-based exercise
intervention. Contemporary Clinical Trials, 42, 81-89.
Khodakarami, B., Masoomi, S. Z., Faradmal, J., Nazari, M., Saadati, M., og Sharifi, F.
(2015). The severity of dysmenorrhea and its relationship with body mass index among
female adolescents in Hamadan, Iran. Journal of Midwifery and Reproductive Health,
3(4), 444-450.
Kolbrún Albertsdóttir, Helga Jónsdóttir og Björn Guðbjörnsson (2009). Lífsgæði og
lífsgæðarannsóknir. Tímarit hjúkrunarfræðinga, 85(4), 22-29.
Kural, M., Noor, N.N., Pandit, D., Joshi, T., og Patil, A. (2015): Menstrual characteristics
and prevalence of dysmenorrhea in college going girls. Journal of Family Medicine and
Primary Care, 4, 426.
FYRIR 1/2 TIL 2 ÁRASTOÐMJÓLK
TILBÚIN
TIL DRYKKJAR
SAM
H
LIÐ
A
BRJÓ
STAG
JÖ
F
PRÓTEININNIHALD
SNIÐIÐ AÐ BÖRNUM
Nánari upplýsingar um Stoðmjólkina má finna á vefsíðunni: ms.is/heilsa/heilsuvorur/stodmjolk
C-VÍTAMÍN
ÖRVAR
JÁRNUPPTÖKU
FYRIR TENNUR
& BEIN BARNA
ÞÆ
G
ILEG
AR
U
M
BÚ
Ð
IR
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA