Morgunblaðið - 04.09.2018, Síða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. SEPTEMBER 2018
Dásamlegur þvottur
- einfalt, íslenskt
stjórnborð
Íslenskar leiðbeiningar fylgja.
Þurrkarinn TDB130WP fékk góða einkunn
í úttekt þýsku neytendasamtakanna árið 2017.
Suðurlandsbraut 20, Reykjavík, sími 588 0200, eirvik.is
Þvottavél 119.990 kr.
Þurrkari 149.990 kr.
Hvað er brýnast að
gera í stjórnmálum og
verkalýðsmálum í dag?
Að mínu áliti er það að
hækka lágmarkslaun
verkafólks og lægsta
lífeyri aldraðra og ör-
yrkja svo unnt sé að
lifa mannsæmandi lífi
af þeim kjörum. Það
er blettur á íslensku
samfélagi að stjórn-
völd skuli halda lífeyri
niðri við fátæktarmörk. Það er eng-
in leið að lifa af lægstu launum
verkafólks og það er ekki mögulegt
að lifa af lægsta lífeyri aldraðra og
öryrkja. Verkalýðshreyfingarinnar
bíður nú það verkefni að tryggja
verkafólki mannsæmandi kjör og
sama verkefni liggur fyrir stjórn-
málamönnum; að hækka lífeyri
aldraðra og öryrkja þannig að lægst
launuðu aldraðir og öryrkjar þurfi
ekki að leita til hjálparstofnana og
ættingja til þess að draga fram lífið.
Þetta er til skammar á meðan
stjórnmálastéttin veltir sér í pen-
ingum og oddviti stjórnarinnar flýg-
ur um loftin blá í stað þess að leysa
vandamálin innan lands.
Lágmarkslaun verkafólks eru 235
þúsund kr. á mánuði eftir skatt.
Lægsti lífeyrir aldraðra og öryrkja
er 204 þúsund kr. á mánuði hjá gift-
um og sambúðarfólki og 243 þúsund
á mánuði hjá einstaklingum. Þessar
tölur eru svo lágar að þær duga að-
eins fyrir broti af útgjöldum. Þing-
menn hafa 1,1 milljón kr. á mánuði
fyrir skatt og álag, ef þeir eru for-
menn í nefnd, forseti eða varafor-
seti Alþingis. Og 50% álag ef þeir
eru flokksformenn. Þeir hafa samt
ekki sýnt skilning á nauðsyn þess
að leiðrétta lúsarlaun aldraðra og
öryrkja. Ég tel þetta brýnasta
verkefni þingsins. Ráðherrarnir
hafa fallið á prófinu. Þeir hafa ekk-
ert gert til þess að leysa kjaravanda
aldraðra og öryrkja; ekki hækkað
lífeyrinn um eina krónu að eigin
frumkvæði. Að mínu mati er það
fyrsta og brýnasta verkefni stjórn-
málanna að leysa lífeyrisvanda aldr-
aðra og öryrkja strax.
Eðlilegt hefði verið
að mínu áliti að ríkis-
stjórn Katrínar
Jakobsdóttur hefði
hækkað lífeyri aldr-
aðra og öryrkja mynd-
arlega strax í desem-
ber 2017, þar eð það
var í kosningastefnu-
skrá VG að hækka
ætti lífeyri og hann
ætti ekki að vera við
fátæktarmörk. En
þetta gerði ríkisstjórn
Katrínar ekki. Þó er
lífeyrir einmitt við fátæktarmörk
hjá þeim sem hafa eingöngu lífeyri
frá almannatryggingum og ekki
aðrar tekjur. Engin leið er að lifa af
honum. Þessi lífeyrir dugar ekki
fyrir öllum útgjöldum; algengt er að
lyf og læknishjálp verði útundan.
Stundum dugar þessi lífeyrir ekki
fyrir mat. Sú litla hækkun (hungur-
lús) sem varð á lífeyri um áramótin
2017/2018 var ákveðin af fyrri ríkis-
stjórn 2016; hækkun lífeyris náði
ekki hækkun launavísitölu. Engin
hækkun á lífeyri hefur orðið að
frumkvæði ríkisstjórnar Katrínar
Jakobsdóttur.
Ljóst er að ríkisstjórnin hefur
engan áhuga á að hækka lífeyri
aldraðra eða laun láglaunafólks.
Um skeið hefur framkvæmdastjóri
Samtaka atvinnulífsins boðað þá
stefnu að laun megi ekki hækka
meira en 2-3% í næstu kjarasamn-
ingum. Formaður Sjálfstæðisflokks-
ins hefur tekið undir þetta en auk
þess hefur hann í seinni tíð nefnt að
ef til vill sé ekki grundvöllur fyrir
neinum launahækkunum. Þetta seg-
ir formaður Sjálfstæðisflokksins
eftir að búið er að hækka laun þing-
manna um 75% og laun háttsettra
embættismanna um 48% og aftur-
virkt í 18 mánuði! Það er hreinn
dónaskapur að ætla að skammta
láglaunafólki, öldruðum og ör-
yrkjum „skít úr hnefa“ þegar yfir-
stéttin er búin að hrifsa til sín
ótæpilega marga tugi prósenta í
launahækkanir.
Því verður ekki trúað að Vinstri
græn, sem einu sinni áttu að vera
róttækur sósíalískur flokkur, láti
það yfir sig ganga að halda launum
láglaunamanna og lífeyrisfólks niðri
við fátæktarmörk. Því miður bendir
allt til þess eftir að sett var inn í
stjórnarsáttmálann að ekki væri
grundvöllur fyrir miklum launa-
hækkunum. Andrés Ingi Jónsson,
þingmaður VG, taldi að þetta
ákvæði hefði verið samið í Við-
skiptaráði. Svo mikill íhaldssvipur
væri á ákvæðinu.
Nýlega sagði fjármálaráðherra í
viðtali við Morgunblaðið að senni-
lega yrði enginn grundvöllur fyrir
launahækkunum í næstu almennu
kjarasamningum. Þegar forsætis-
ráðherra, Katrín Jakobsdóttir, kom
til landsins frá Vesturheimi birtist
hún í sjónvarpinu og gaf svipaða
yfirlýsingu og fjármálaráðherra.
Hún var jafnvel enn strangari en
fjármálaráðherra, sagði að hún gæti
ekkert sagt um það hvort svigrúm
væri til launahækkana í kjarasamn-
ingum á almennum markaði. M.ö.o.:
þegar þingmenn eru búnir að taka
við 75% launahækkun og ráðherrar
hafa hækkað um 64% á tímabilinu
2013-2016 komast forsætisráðherra
og fjármálaráðherra að þeirri niður-
stöðu að ekki sé grundvöllur fyrir
launahækkun verkafólks og al-
mennra launamanna! Laun þing-
manna hækkuðu um mörg hundruð
þúsund kr. á mánuði og laun for-
sætisráðherra hækkuðu um 789
þús. kr. á mánuði en laun fjármála-
ráðherra hækkuðu um 714 þús. á
mánuði. Þegar þetta hefur gerst
koma þessir ráðherrar fram og
segja að ekki megi hækka laun
verkamanns, sem er með 235 þús.
kr. á mánuði eftir skatt.
Það er stefna Sjálfstæðisflokksins
og VG að lífeyrir aldraðra og ör-
yrkja eigi ekki að hækka meira en
lægstu laun. Yfirlýsingar ráð-
herranna þýða því það að lífeyrir
eigi ekkert að hækka. Þarna er
komin skýring þess að ríkisstjórn
Katrínar hefur staðið gegn öllum
hækkunum á lífeyri.
Þolinmæði eldri borgara og ör-
yrkja er að bresta. Þeir hafa efnt til
undirskriftasöfnunar. Þar segir að
hækka eigi elli- og örorkulífeyri svo
hann dugi vel fyrir framfærslu-
kostnaði. Lífeyrir verður því að
hækka myndarlega. Og aldraðir að
eiga áhyggjulaust ævikvöld. Krafan
um málaferli gegn stjórnvöldum
verður einnig æ háværari.
Brýnast að bæta kjör
aldraðra og láglaunafólks
Eftir Björgvin
Guðmundsson » Það er dónaskapur
að skammta lág-
launafólki, öldruðum og
öryrkjum „skít úr
hnefa“ þegar yfirstéttin
er búin að hrifsa til sín
ótæpilega.
Björgvin
Guðmundsson
Höfundur er fv. borgarfulltrúi.
Athygli mína óskipta
vakti merkileg forsíðu-
frétt í Fréttablaðinu
hinn 24. júlí. Við bind-
indisfólk erum og höf-
um lengi verið sann-
færð um það sem þessi
fregn um umfangs-
mikla erlenda rann-
sókn segir og gæti
nánast verið rituð úr
penna undirritaðs og
svo margra annarra
sem hér hafa ritað með algáðum
augum: „ Áfengi skaðlegt heilsu í
hófi sem óhófi“.
Og á hverju er svo byggt spyrja
eflaust margir. Jú, þessi umfangs-
mikla rannsókn var framkvæmd af
IHME – lýðheilsustofnuninni í
Washington. Og á hverju byggja
þessir vísindamenn mun aftur spurt
og svarið er að byggt sé á hundr-
uðum rannsókna á áfengisneyzlu í
193 löndum, nær þrjátíu milljóna
manna. Þar er nefnilega litið til allra
þátta og útkoman sem birt er í Lan-
cet, virtasta tímariti í læknavís-
indum í heiminum, er hrikaleg væg-
ast sagt. Þar eru í raun alls konar
rannsóknir á einstökum þáttum sem
jafnvel hafa sýnt ákveðna hollustu
fólgna í neyzlu áfengis yfirhöfuð,
þær eru einfaldlega kollsigldar svo
og alls kyns kenningar um að allt sé
þetta saklaust í hófi, jafnvel vitnað í
ýmsar „virtar“ rannsóknir sem oftar
en ekki eru kostaðar af áfengisiðn-
aðinum. Og hver hefur ekki heyrt og
séð notað spakmæli Biblíunnar: Hóf-
lega drukkið vín gleður mannsins
hjarta. Rannsóknin segir þetta vera
rugl eitt.
Og hverjar eru niðurstöðurnar:
Rekja má dauðsföll 2,2 prósenta
kvenna og 6,8 prósenta karla til
áfengistengdra heilbrigðisvanda-
mála. Þrjár milljónir dauðsfalla árið
2016 má rekja til neyzlu áfengis. Er
nema von að heilsufarssérfræðingar
Breta tali um áfengið sem stærsta
heilsufarslegt vandamál Bretlands
og er þá langt til jafnað.
Það sem gleður þó dálítið mitt
gamla hjarta í þessum
ógnartíðindum er að
umfjöllun fjölmiðla hef-
ur ærin verið um þess-
ar staðreyndir svo oft
sem slík tíðindi hafa
verið þöguð í hel af
annars ágætu fjöl-
miðlafólki.
Tölurnar – stað-
reyndirnar sem á borð
eru bornar reyndar
slíkar að öll þöggun er
óhugsandi að mínum
dómi. Máske geta þessar stað-
reyndir – óhrekjanlegar – orðið til
þess að einhverjir sem flotið hafa
sofandi að feigðarósi í þeirra orða
fyllstu merkingu ranki við sér og þá
væri sannarlega vel. Má ég svo enda
þessa litlu grein á þörfum orðum
Laufeyjar Haraldsdóttur, faralds-
fræðings og framkvæmdastjóra
Krabbameinsfélagsins, en einmitt
þar eru ýmiss konar afleiðingar
sannaðar, svo skelfilegt sem það er.
„Við þurfum að horfast í augu við að
áfengisneyzla er dauðans alvara.“
Hún segir einnig: „Hin stórfelldu
áhrif áfengisneyzlu á lýðheilsu hljóta
að leggja þá ábyrgð á herðar stjórn-
valda að gera sitt til að draga úr
henni“. Ég spyr svo í lokin: Væri
ekki rétt að hlusta á þessi varnaðar-
orð og um leið áþekk orð okkar bind-
indismanna sem við höfum hamrað á
um áraraðir að: Bakkus er grimmur
bölvaldur, sem enginn skyldi ánetj-
ast.
Hafa skal það er
sannara reynist – ekki
sízt í áfengismálum
Eftir Helga Seljan
Helgi Seljan
»Rekja má dauðsföll
2,2 prósenta kvenna
og 6,8 prósenta karla
til áfengistengdra
heilbrigðisvandamála.
Þrjár milljónir dauðs-
falla árið 2016 má rekja
til neyzlu áfengis.
Höfundur er formaður fjölmiðla-
nefndar Bindindissamtakanna IOGT.
Í hinum ágæta pistli „Málið“, sem
ég les ævinlega var enn minnzt á
að skíra sveinbörn nafni frá sl. 9.
ágúst. Slíkt er misskilningur, þar
sem skírn er allt annað en að gefa
nafn. Frummerkingin er að
hreinsa, sbr. skíra gull, heiðskír
himinn og þess háttar – afdjöfla,
þar sem verið er að hreinsa af
erfðasyndinni. Það er hægt að
skíra bílinn, herbergið eða hvað
annað, sem verið er að hreinsa og
orðið þá skínandi skírt á eftir,
hreint. Nafn er oftast nefnt við
skírn í fyrsta sinn, en hefur ekki að
gera með skíra þessu eða hinu
nafninu, heldur verið að taka inn í
söfnuð Krists og allt sem því fylgir.
Í fermingarfræðslunni er reynt
að útskýra þetta, og viðkomandi
fermingarbarn yrði fellt, ef svarið
væri að gefa nafn.
Pétur Þorsteinsson.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Felldur í fermingarfræðslu
Morgunblaðið/Skapti
Möðruvallakirkja Frummerking
skírnar er að hreinsa.
Atvinna