Morgunblaðið - 21.09.2018, Qupperneq 1

F Ö S T U D A G U R 2 1. S E P T E M B E R 2 0 1 8
Stofnað 1913  222. tölublað  106. árgangur 
DUGLEGUR EN
GEYMDUR Í
„TOSSA“BEKK
HEIÐRAÐUR
Á Á́TTRÆÐIS-
AFMÆLINU
VIÐ ERUM OF
KAPPSÖM Í
FRÍSTUNDUM
ATLI HEIMIR 31 HYGGE-NÁMSKEIÐ 12VINNUVÉLAR 32 SÍÐUR
Rétt rúmlega eitt hundrað nemendur og starfs-
menn við Háskóla Íslands tóku sér hlé frá aka-
demískum störfum í gær og sprettu úr spori í
hinu árlega Háskólahlaupi. Samkvæmt upplýs-
ingum frá Háskóla Íslands er þetta í ellefta sinn
sem hlaupið er haldið og í það fyrsta sem hlaupið
er að hausti til. Stóð þátttakendum til boða að
hlaupa annaðhvort þrjá eða sjö kílómetra og
mun þátttakan hafa verið betri en síðast.
Ljósmynd/Kristinn Ingvarsson
Sprett úr akademísku spori í upphafi skólaárs
Háskólahlaupið haldið í ellefta sinn og í fyrsta sinn að hausti til
Norðurorka hf. á Akureyri vinnur
nú að því í samvinnu við Vaðlaheið-
argöng hf. að beisla kalda vatnið
sem sprettur fram úr misgengi inni í
jarðgöngunum í gegnum Vaðlaheiði.
„Við ætlum að nota þetta sem
neysluvatn fyrir Akureyringa,“
sagði Stefán H. Steindórsson, svið-
stjóri veitu- og tæknisviðs Norður-
orku. „Það er miðað við að taka
þarna 70 lítra á sekúndu. Þeir verða
notaðir fyrir almenning á svæðinu.“
Þetta vatnsmagn fer nærri því að
fullnægja allt að helmingi notkunar
bæjarbúa á köldu vatni.
Norðurorka hefur útbúið safn-
kerfi í misgenginu þar sem vatnið
sprettur fram. Búið er að steypa
safnþró og verður vatnið leitt úr
henni 5,4 km leið út úr göngunum og
áfram aðra 4-5 km til Akureyrar.
Stefnt er að því að tengja uppsprett-
una í göngunum við vatnsveituna á
Akureyri árið 2020. »2
Vatnið úr
göngun-
um nýtt
 Á að svala þorsta
Akureyringa
Ljósmynd/ Stefán Steindórsson
Vatnstökusvæðið Búið er að setja
upp safnkerfi og steypa þró.
Margrét Þórhild-
ur Danadrottn-
ing mun færa
Guðna Th. Jó-
hannessyni, for-
seta Íslands,
prentaða útgáfu
af dagbókum afa
síns, Kristjáns X.
Danakonungs,
þegar hún heim-
sækir landið hinn
1. desember næstkomandi í tilefni
af aldarafmæli fullveldisins.
Dagbækurnar eru um 500 þétt-
skrifaðar blaðsíður og varða sam-
skipti Kristjáns við Íslendinga á ár-
unum frá 1908, þegar hann var enn
krónprins, til ársins 1932, en Krist-
ján ríkti í Danmörku frá 1912 til
ársins 1947. »10
Færir Guðna
dagbækurnar
Margrét
Danadrottning
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
„Það má segja að þjónustan sé á
margan hátt býsna góð, en það eru of
margir sem njóta hennar ekki,“ segir
Jón G. Snædal, yfirlæknir og sér-
fræðingur í öldrunarlækningum, um
stöðuna í baráttunni gegn Alzheimer
hér á landi, en alþjóðlegi Alzheimer-
dagurinn er í dag.
Jón nefnir sem dæmi að biðlistar
séu fyrir þau úrræði sem læknar telji
að henti best. „Á sama tíma er fólk
að bíða á röngum stöðum, til dæmis
inni á spítalanum, eftir úrræðum
sem eru betur veitt annars staðar.
Þetta er stóra myndin hér.“
Hann bætir við að framundan séu
heilmiklar breytingar, þar sem stóru
árgangarnir sem fæddust eftir stríð
séu nú að komast á efri ár, sem aftur
muni leiða af sér töluverða fjölgun
sjúklinga sem bregðast þurfi við.
„Enn sem komið er er engin ákveðin
stefna í málefnum þessa hóps hér á
landi, sem gerir að verkum að stund-
um vill verða að þær ákvarðanir sem
eru teknar byggjast ekki á neinni
heildarsýn, heldur bara á stöðunni
eins og hún er í dag á þeim stað sem
um ræðir.“
Jón segir hins vegar að hann viti
til þess að vilji sé til þess hjá heil-
brigðisyfirvöldum að bæta úr því og
að hann vonist til þess að farið verði í
slíka vinnu í vetur. „Við höfum átt
samtal við fulltrúa frá ráðuneytinu
og ráðherra, og við skynjum að það
er áhugi á að skoða þessi mál heild-
stæðara en gert hefur verið hingað
til,“ segir Jón og bendir á að þings-
ályktunartillaga um þetta hafi verið
lögð fram í vor. „Þannig að það er
ekki spurning um hvort ráðuneytið
vill gera þetta, heldur hvenær.“
Telur að lækning muni finnast
Kári Stefánsson, forstjóri Ís-
lenskrar erfðagreiningar, er sam-
mála Jóni um að heildarsýn skorti í
málefnum Alzheimer-sjúklinga.
„Þetta er hluti af skorti á almennri
heildarstefnu í heilbrigðismálum og
af því að Alzheimer-sjúkdómurinn er
algengur sjúkdómur hjá eldra fólki
og samfélagið er að verða eldra með
hverju árinu, þá kreppir skórinn
náttúrlega sérstaklega þar.“
Kári segir hins vegar að í stærra
samhengi sé hann bjartsýnn á að það
muni takast að finna aðferð til að fyr-
irbyggja og meðhöndla sjúkdóminn,
en Íslensk erfðagreining hefur
stundað umtalsverðar rannsóknir á
honum frá stofnun fyrirtækisins. »4
Heildarsýn skortir
í Alzheimer-málum
 Búast má við mikilli fjölgun sjúklinga á næstu árum
Jón G.
Snædal
Kári
Stefánsson
Sigurður R. Ragnarsson, forstjóri
Íslenskra aðalverktaka, segir í sam-
tali við Vinnuvélablað Morgun-
blaðsins að byggingariðnaðurinn sé
að taka við sér eftir að hafa farið
illa út úr hruninu og að í dag sé
hann svipaður að stærð sem hlutfall
af landsframleiðslu og hann var ár-
ið 2004. Þar kemur einnig fram að
vonast sé til að stjórnvöld ýti úr vör
átaki í uppbyggingu innviða nú
þegar hillir undir að hægjast muni
á framkvæmdum vegna ferða-
mannaiðnaðarins. »Vinnuvélar
Vilja að stjórnvöld
hugi að innviðum
„Þetta er frekar dapurt. Vantar 30
til 35% upp á meðaluppskeru,“ seg-
ir Óskar Kristinsson, kartöflubóndi
í Þykkvabæ. Er þetta versta upp-
skeruárið frá 2009 þegar lítið var
undir grösunum vegna frosts í júlí.
Uppskerustörfin standa sem hæst.
Allir sem vettlingi geta valdið taka
þátt í uppskerunni þær þrjár vikur
sem hún stendur.
Þótt betri uppskera sé norðan-
lands og austan er Þykkvibær með
svo stóran hluta heildaruppskeru í
landinu að það mun hafa áhrif í vet-
ur. Íslensku kartöflurnar munu
klárast fyrr en venjulega. »9
Uppskeran þriðjungi
minni en í meðalári