Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.09.2018, Blaðsíða 19

Þá voru einnig sett ný lög um að útgefið
efni skemmtanaiðnaðarins skuli „halda á lofti
grunngildum sósíalismans“.
Bangsímon bannaður
Þrátt fyrir þessi höft er búist við að kín-
verski kvikmyndamarkaðurinn verði sá
stærsti í heimi fyrir 2020 hvað varðar miða-
sölutekjur, samkvæmt skýrslu Deloitte frá
2017. Framleiðendur í Hollywood hafa sann-
arlega tekið eftir sveiflunni og koma í
auknum mæli fyrir duldum auglýsingum
frá kínverskum fyrirtækjum í myndum
sínum. Þar að auki nýta þeir aðrar
leiðir svo sem kínverska leikara,
lengri bílaeltingaleiki og slagsmála-
senur til að ná til kínverskra áhorf-
enda.
En stundum kemur pólitíkin
kvikmyndum um koll án þess að
framleiðendur fái rönd við reist.
Í ágúst greindi Hollywood
Reporter frá því að kvik-
myndinni Cristopher Robin,
leikinni útgáfu Disney um
ævintýri Bangsímons,
hefði verið neitað um
útgáfu í Kína.
landsins, Xi Jinping, að félagslegt hlutverk
lista væri uppfyllt þegar „marxískri sýn á
list og menningu“ með „fólkið í fyrirrúmi“
væri kirfilega tryggð. Hann hefur óbeit á
glamúr og í ræðunni gagnrýndi hann lista-
menn sem „hafa smám saman breytt verkum
sínum í gróðavélar eða í alsælupillur til hold-
legrar örvunar“.
Iðnaðurinn beislaður
Þegar Xi komst til valda árið 2012 höfðu
miðasölutekjur vaxið um 31 prósent milli ára
og gert Kína að öðrum stærsta kvikmynda-
markaði heims. Hollywoodmyndir voru enn
vinsælastar meðal landsmanna en í fyrsta
skipti ógnaði innlend framleiðsla þeim
sessi.
Flestir þjóðarleiðtogar myndu ef-
laust hreykja sér af þeim árangri en
fyrir Xi og félögum var glysið úr
takti við hugmyndafræði ríkisins,
auk þess sem flokkurinn hafnar
allri samkeppni um hylli almenn-
ings. Því hefur hann tekið til við
að herða ólina.
Árið 2016 skipaði æðsta fjöl-
miðlanefnd Kína sjónvarps-
stöðvum að forðast að
vefja frægt fólk og ríki-
dæmi dýrðarljóma.
Síðasta sumar beindi
ríkisstjórnin því svo
til vefmiðla að
„halda aftur af
upphafningu
hneykslismála
og hversdags-
lífs frægs
fólks, æsifrétta
um eftirtektar-
verða neyslu
þeirra og smekk-
leysi.“
Aðdáendur Fan Bingbing
kalla sig Bingbang, sem
er orðaleikur að eig-
innafni hennar og þýðir
frostpinnar.
AFP
Fan Bingbing var fimmta hæst launaða
leikkona heims í fyrra, á milli Jennifer
Aniston og Charlize Theron.
Bangsinn góðlegi hafði nefnilega nýlega
dúkkað upp á samfélagsmiðlum sem tákn um
andstöðu gegn Xi og ríkisstjórn hans.
Í sumar bar þáttastjórnandinn John Oliver
útlit Xi og Bangsímons saman og var í kjöl-
farið þurrkaður út af samfélagsmiðlum í
Kína auk þess sem lokað var á aðgengi að
vefsíðu HBO. Þá hefur stórsmellurinn Filthy
Rich Asians ekki enn fengið útgáfuleyfi og
alls óljóst er hvort svo verði enda hafa hátt-
settir flokksmeðlimir úthúðað stjörnum
hennar fyrir að upphefja ríkmannlegan lífs-
tíl.
Ef Fan snýr aftur
Aðeins 34 erlendar kvikmyndir fá sýningar-
rétt í Kína ár hvert. Vilji alþjóðlegir fram-
leiðendur hljóta náð fyrir augum Kínverja
þurfa þeir að velja myndir sem falla að
grunnskilaboðum kommúnistaflokksins og
geta ekki verið notaðar til að lítillækka for-
svarsmenn hans.
Því má þykja líklegt að næsta stóra al-
þjóðlega verkefni Fan Bingbing muni renna
henni úr greipum, jafnvel þótt hún dúkki aft-
ur upp. Ef Fan endurspeglar ekki gildi
flokksins verður myndin seint leyfð í landinu
og ólíklegt er að framleiðendur séu tilbúnir
að missa svo stóran markað. Kvikmyndin,
sem segir frá fimm kvennjósnurum frá öllum
heimshornum og ber titilinn 355, seldist eins
og heitar lummur á kvikmyndahátíðinni í
Cannes.
Þær Jessica Chastain, Penélope Cruz,
Marion Cotillard og Lupita Nyong’o fara
með aðalhlutverkin ásamt Fan. Hún hefur
nægan tíma til að snúa aftur/vera sleppt úr
haldi fyrir tökur en þær eiga ekki að hefjast
fyrr en sumarið 2019.
Hvort hún hafi nægan tíma til að afmá
syndir sínar (hverjar svo sem þær kunna að
vera) gegn kínverskum yfirvöldum (sé hún í
haldi þeirra), er síðan allt önnur spurning.
30.9. 2018 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19
Hvarf Fan Bingbing er óvenjulegt sökum
frægðar hennar. Það er hinsvegar alls
ekki óvenjulegt að fólk hverfi í Kína af
völdum yfirvalda.
Árið 2012 settu stjórnvöld ný lög sem
kváðu á um rétt þeirra til að halda ein-
staklingum í einangrun á leynilegum
stað í allt að því sex mánuði án þess að
viðkomandi fái að hafa samband við um-
heiminn eða koma fyrir dómara. Oft vita
fjölskylda og vinir ekkert fyrr en ástvinur
þeirra dúkkar upp, vikum eða mánuðum
síðar.
Meðal þekktra fórnarlamba þessa
kerfis eru listamaðurinn Ai Weiwei,
Nóbelsverðlaunahafinn Liu Xiaobo og
bóksalinn Gui Minhai en talið er að allt
frá hundruðum og upp í þúsundir manns
hafi horfið tímabundið með þessum
hætti. Eðli málsins samkvæmt er lítið til
af opinberri tölfræði um efnið.
Stærsti hópurinn sem orðið hefur fyrir
barðinu á slíkum aðgerðum er Uyghur-
þjóðin, sem er af tyrknesku bergi brotin
en býr á Xinjiang svæðinu í norðvestur-
hluta Kína. Allt frá uppreisnum á svæð-
inu árið 2009 hafa Uyghurar verið numd-
ir á brott í bylgjum sem virðast fara
sístækkandi, að sögn Michael Caster, rit-
stjóra bókarinnar The People’s Republic
of the Disappeared. Þó svo að flestir
þeirra sem verða fyrir barðinu á kerfinu
snúi að endingu heim eru fjölmargir
Uyghurar sem virðast horfnir fyrir fullt
og allt.
Hvað sem því líður hafa mál er varða
aktívista, mannréttindalögfræðinga og
aðra sem tala gegn stefnu kommúnista-
flokksins vakið meiri athygli. Slíkir ein-
staklingar eru oft látnir taka upp játn-
ingar á meintum glæpum sínum áður en
þeim er sleppt, en mannréttindasamtök
á við Human Rights Watch telja slíkar
játningar oftar en ekki þvingaðar fram
með hótunum og pyntingum.
Caster segir aðfarir stjórnvalda svo
„(...) svívirðilegar að þær kunna að vera
á stigi glæpa gegn mannkyninu ef, (...)
þær eru hluti af víðtækri eða kerfisbund-
inni árás á óbreytta borgara“.
Hverfa í marga mánuði í senn