Morgunblaðið - 13.10.2018, Blaðsíða 49

MENNING 49
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. OKTÓBER 2018
Ægisif heldur tónleika í Hallgríms-
kirkju í dag kl. 17 þar sem aðgangur
er ókeypis. Á efnisskránni eru verk
sem söngsveitin flutti á fyrstu tón-
leikum sínum haustið 2016 auk áður
ófluttra verka.
„Fyrir rétt rúmum tveimur árum
stofnaði tónskáldið og kórstjórinn
Hreiðar Ingi söngsveitina Ægisif, en
með því lét hann langþráðan draum
verða að veruleika. Markmiðið var að
kynna fyrir Íslendingum hið kynngi-
magnaða tónmál rússnesku meist-
aranna en fram að því hafði þessi teg-
und kórtónlistar verið tiltölulega lítið
aðgengileg á Íslandi. Mikil saga er á
bak við mörg verkanna en mörg
þeirra voru samin á þeim tíma er
flutningur á kirkjutónlist þótti óvið-
eigandi. Önnur hafi verið látin liggja
þar til Sovéttíminn leið undir lok. Þá
hefur mörgum þótt rússneskan
þröskuldur í söngmáli, enda fram-
burður krefjandi og túlkun erfið þar
sem frásagnareldur sé mikill í tungu-
málinu,“ segir í tilkynningu.
Ægisif var tilnefnd til Íslensku tón-
listarverðlaunanna fyrir flutning sinn
á Litúrgíu Heilags Jóhannesar Kry-
sostómusar eftir Rakhmaninoff
haustið 2017.
Söngsveitin Ægisif í Hallgrímskirkju
Metnaður Söngsveitin Ægisif.
Una Margrét Árnadóttir og Örn Alexander Ámunda-
son opnuðu í gær sýninguna Kossar í galleríinu Har-
binger. Kossar er önnur sýningin í röðinni 2 become 1
en sýningarstjórar hennar eru Halla Kristín Hann-
esdóttir og Steinunn Önnudóttir. Þau hafa fengið til
liðs við sig pör af starfandi myndlistarmönnum og er
lagt upp með að sýningarnar séu ekki eiginlegar sam-
sýningar heldur að á milli listamanna eigi sér stað
samruni, eins og segir í tilkynningu. „Að grundvelli
sýningaraðarinnar eru hugmyndir um höfundarverkið
og endurspeglun sjálfsins í gegnum listaverk, um
listina sem vettvang samskipta, og einnig sú dýnamík
sem skapast þegar það er ekki einn sem leiðir heldur þegar listaverkin
verða afurð samstiga samstarfs og sköpunarverkið verður samtal,“
stendur þar.
Samstarfsverkið Kossar í Harbinger
Una Margrét
Árnadóttir
Bráðum verður bylting er nýheimildarmynd úr smiðjuHjálmtýs Heiðdal, Sig-urðar Skúlasonar og Önnu
K. Kristjánsdóttur, sem segir frá
róttækum aðgerðum íslenskra stúd-
enta í Svíþjóð árið 1970.
Í upphafi er dregin upp mynd af
því byltingarkennda andrúmslofti
sem ríkti á 5. og 6. áratugnum. Það
er flakkað á milli í tíma og fjallað um
Reykjavíkurgönguna, stífluspreng-
inguna á Mývatni og tendrun Rauð-
sokkahreyfingarinnar. Þetta er
ágætis opnun en umfjöllunin er of-
urlítið sundurlaus og e.t.v. hefði farið
betur á því að hafa upphafið styttra
og markvissara.
Loks er komið að kjarna málsins.
Á árunum 1967-1968 varð gengisfell-
ing á Íslandi, þar sem íslensk króna
lækkaði töluvert gagnvart öðrum
gjaldmiðlum. Þetta hafði í för með
sér að námsmenn erlendis þurftu að
horfast í augu við það að tekjur
þeirra lækkuðu um helming. Þeir
sem höfðu safnað sér fyrir tveggja
ára námi höfðu skyndilega bara efni
á einu. Skiljanlega ríkti veruleg
óánægja meðal nema, og SÍNE,
Samtök íslenskra námsmanna er-
lendis, lögðu á ráðin um mótmæla-
aðgerðir. Stefnan var sett á að allir
íslenskir námsmenn myndu á sama
degi halda inn í íslensk sendiráð og
hefja þar setuverkfall til að tefja
störf sendiráðsins og þar með vekja
athygli á málstaðnum. Nokkrir rót-
tækir ungir menn, sem stunduðu
nám í Svíþjóð og er ávallt talað um
sem „ellefumenningana“, þjófstört-
uðu hins vegar aðgerðinni með því
að storma inn í íslenska sendiráðið í
Stokkhólmi, vísa öllum á brott og
draga rauða fána að húni.
Þessi aðgerð féll misvel í kramið.
Hún átti ekki að vera bundin neinni
sérstakri pólitískri sannfæringu,
þannig að sumum námsmönnum
gramdist að þetta hefði verið gert
undir formerkjum sósíalisma. Mörg-
um, sérstaklega heima á Íslandi,
fannst þetta afar langt gegnið og
vera landi og þjóð til mikils ósóma.
Aðgerðin bar engu að síður vissan
árangur þegar fram liðu stundir.
Fleiri stúdentar létu í sér heyra og
að lokum var gerð einhvers konar
leiðrétting á kjörum námsmanna.
Þetta er áhugaverð og skemmtileg
saga, sögð með lifandi hætti. Þarna
koma fram margir skemmtilegir við-
mælendur á borð við Ara Trausta
Guðmundsson og Einar Má Jónsson
auk nokkurra af ellefumenningunum
eins og Skúla Waldorff, Hjálmtýs
Heiðdal og Gústafs Adolfs Skúlason-
ar. Ég hafði sérstaklega gaman af
viðtölum við Birnu Þórðardóttur,
hún er yfirveguð og ákveðin í fram-
komu, kemur sér alltaf beint að efn-
inu og gefur engan afslátt þegar hún
segir að það sé ábyrgð hvers og eins
að taka afstöðu.
Örar og taktfastar klippingar í
bland við rokkaða tónlist keyra upp
spennuna í myndinni, sem heldur
manni vel við efnið. Það var í það
minnsta bersýnilegt að frumsýning-
argestir lifðu sig mjög inn í myndina,
það var mikið hlegið og stundum
klappaði fólk jafnvel og hrópaði,
uppfullt af byltingaranda.
Í myndinni er mikið notað af
gömlu myndefni, ljósmyndum og
myndskeiðum, sem fanga tíðarand-
ann á skemmtilegan hátt. Myndgæði
efnisins voru þó misjöfn og ljóst að
brotin hafa komið misvel undan staf-
rænni yfirfærslu. Þetta og sitthvað
fleira er til marks um að það vantaði
svolítið upp á í tæknilegu hliðinni á
myndinni, til dæmis var hljóðvinnslu
ábótavant á köflum. Það vakti líka
athygli að sumir viðmælendur eru
myndaðir í mjög ágengri nærmynd
þegar það hefði verið meira viðeig-
andi að mynda þá í miðmynd (frá
mitti og upp).
Nú þegar öld byltinganna er liðin,
nýfrjálshyggjan hefur sigrað og hið
útópíska jafnaðarsamfélag virðist
varanlega utan seilingar er viðeig-
andi að spyrja sig hvort nokkuð á
borð við aðgerðir ellefumenninganna
gæti endurtekið sig í dag. Á hverju
vori í aðdraganda kosninga í Há-
skóla Íslands baða meðlimir Röskvu
(samtök félagshyggjufólks við Há-
skóla Íslands) sig í rósrauðri minn-
ingunni af því þegar Röskvuliðar
gerðu setuverkfall á Landsbókasafni
til að krefjast lengri afgreiðslutíma.
Það var aðgerð sem bar árangur en
núna er langt um liðið. Nýjasta rót-
tæka stúdentaaðgerðin er líkast til
þegar nemendur tón- og sviðs-
listabrautar í LHÍ neituðu að borga
skólagjöld meðan kennsla færi enn
fram í gjörónýtu og sveppagrónu
húsnæði við Sölvhólsgötu. Árum
saman höfðu þessir nemar talað fyr-
ir daufum eyrum en það var ekki
fyrr en þeir neituðu að borga sem
undir eins var hafist handa við að
finna þeim nýtt húsnæði.
Enn í dag eru námsmenn undir-
okaður hópur í íslensku samfélagi.
Sagan hefur sýnt okkur að það þarf
að vesenast svolítið í ráðandi öflum
til að knýja fram breytingar. Það má
því velta fyrir sér hvort ný kynslóð
geti lært af þeim mistökum og s-
igrum sem sjást í Bráðum verður
bylting.
Fram þjáðir námsmenn í þúsund löndum
Mótmæli Námsmenn mótmæla við Bernhöftstorfuna um 1973. Enn í dag eru námsmenn undirokaður hópur í íslensku samfélagi, segir m.a. í gagnrýni.
Bíó Paradís
Bráðum verður bylting bbbmn
Leikstjórn: Hjálmtýr Heiðdal og Sig-
urður Skúlason. Handrit: Anna K. Krist-
jánsdóttir, Hjálmtýr Heiðdal og Sig-
urður Skúlason. Klipping: Anna Þóra
Steinþórsdóttir. Tónlist: Hallur Ingólfs-
son. 72 mín. Ísland, 2018.
BRYNJA
HJÁLMSDÓTTIR
KVIKMYNDIR
ICQC 2018-20
Útsölustaðir:
• Guðsteinn Eyjólfsson – Laugavegi
• Heimkaup.is
• Hagkaup
• Fjarðarkaup – Hafnarfirði
• Herrahúsið – Laugavegi
• Karlmenn – Laugavegi
• Vinnufatabúðin – Laugavegi
• JMJ – Akureyri
• Bjarg – Akranesi
• Efnalaug Suðurlands – Selfossi
• Kaupfélag Skagfirðinga
• Kaupfélag V-Húnvetninga
• Skóbúð Húsavíkur
• Haraldur Júlíusson – Sauðárkróki
• Blómsturvellir – Hellissandi
• Efnalaug Vopnafjarðar
• Sigló Sport – Siglufirði
• Bjarni Eiríksson – Bolungarvík
• Grétar Þórarinsson - Vestmannaeyjum
Höfðabakka 9, 110 Reykjavík | Sími 561 9200 | run@run.is | www.run.is
Stay Original