Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.10.2018, Blaðsíða 34

34 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28.10. 2018
LESBÓK
S
elma Guðmundsdóttir píanóleikari
á að baki langan og afkastamik-
inn tónlistarferil sem einleikari
og í samleik. Hún hefur á seinni
árum verið einn eftirsóttasti
meðleikari landsins og hefur komið fram á
hundruðum tónleika víða um heim. Þá hefur
hún kennt óteljandi tónlistarnemum og verið
einn af máttarstólpunum í uppbyggingu
íslensks tónlistarlífs. Hún hefur leikið inn á
átta geisladiska auk þess að gera upptökur
fyrir útvarp og sjónvarp. Um þessar mundir
gefur Polarfonia Classic út fjögurra geisla-
diska safn sem inniheldur mestmegnis upp-
tökur frá Ríkisútvarpinu með leik Selmu frá
árunum 1972-2005. Titill þess, Quo Vadis?,
er latneskur og þýðir hvert liggur leið þín.
Titillinn leitaði á Selmu eftir sumardvöl í
Róm og henni fannst hann viðeigandi þegar
hún hóf að líta yfir farinn veg á ferli sínum.
Fór að hlusta af forvitni
„Þetta kom þannig til að í fyrra voru liðin
fjörutíu ár frá því ég hélt debúttónleika hjá
Tónlistarfélaginu í Reykjavík. Ég fór að líta
yfir farinn veg og komst að raun um að það
voru til margar upptökur með leik mínum
hjá Ríkisútvarpinu. Ég fékk fyrst yfirlit yfir
það hvað væri til en svo ákvað ég að fá að
hlusta á upptökurnar án þess að vera neitt
að hugsa um útgáfu í því sambandi. Þetta
var meira forvitni, reyndar var ég fyrst að
leita að ákveðnu verki sem ekki fannst.
Enda, hvað veit maður hvað manni finnst
um eitthvað sem maður gerði þrjátíu árum
áður? En þegar ég var farin að hlusta á
upptökurnar, þá kom mér það bara
skemmtilega á óvart hvað ég var sátt við
þær.
Þá læddist þessi hugsun að mér; að ég
væri nú búin að gera heilmargt í lífinu sem
píanisti og þarna væri ég með fullt af verk-
um sem ég spilaði á fjörutíu ára ferli sem
væri gaman að koma í áþreifanlegt form.
Þetta væri svona ákveðinn vitnisburður um
það sem ég væri búin að gera.“ Selma segist
ekki hafa valið margar upptökur þar sem
hún spilaði með öðrum hljóðfæraleikum
heldur tekið fleiri einleiksverk, enda flestar
upptökurnar frá þeim tíma sem hún lék
aðallega einleik.
Opnaði glugga inn í líf mitt
„Þarna er konsert sem ég spilaði með Sin-
fóníuhljómsveit Íslands og verk sem ég lék
með Kammersveit Reykjavíkur. Einnig tvö
verk með samstarfsfélögum mínum til
margra ára, þeim Gunnari Kvaran selló-
leikara og Sigrúnu Eðvaldsdóttur fiðluleik-
ara. Svo eru þarna tíu einleiksverk. Það má
segja að verkin komi úr öllum áttum en það
eru ekki mörg tuttugustu aldar verk á
albúminu, það er meira um rómantík og
klassík,“ segir Selma.
Var ekki mikið verk að velja úr efninu?
„Jú, það var talsvert mikið verk. En það
var líka áhugavert ferli. Þegar maður lítur
svona til fortíðar fer maður að velta fyrir
sér kringumstæðum og hvernig hlutirnir
voru á hverjum tíma. Sérhvert verk á disk-
unum opnar glugga inn í líf mitt á þeim tíma
sem upptakan var gerð og ég reyni að gera
því skil í bæklingnum. Það var til dæmis
ekki sjálfgefið að ung kona og tveggja barna
móðir færi í framhaldsnám erlendis á sínum
tíma og vissulega fann maður fyrir
ákveðnum fordómum og skilningsleysi hjá
þeim sem skilgreindu hlutverk konu öðru-
vísi. En löngun mín til að leggja fyrir mig
píanóleik var snemma mjög sterk og ég fékk
mikinn stuðning í tónlistarsamfélaginu, eins
studdu foreldrar mínir mig alltaf af öllum
mætti enda er þetta diskaalbúm tileinkað
þeim og börnum mínum fjórum.
Var oft með samviskubit
En þótt ég hafi nokkurn veginn getað haldið
mínu striki verð ég að viðurkenna, þegar ég
lít til baka, að ég var oft með samviskubit
eins og ég ætti ekki rétt á þessu eða hefði
átt að vera að gera eitthvað annað. Ég furða
mig næstum svolítið á þessu þegar ég rifja
þetta upp. Það var bara nú nýlega sem ég
ákvað að vera ekkert að skammast mín fyrir
það að hafa farið þessa leið,“ segir hún og
hlær.
Mikil vinna liggur að baki
„Börnin mín hafa alist upp við mikla tónlist,
sem þau eru þakklát fyrir í dag þótt þau séu
ekki tónlistarmenn. Líka fyrir að hafa dvalið
erlendis með mér, sem þau hefðu ekki viljað
fara á mis við. En þetta var alltaf og er mik-
il vinna, bæði námið og það að vera
tónlistarmaður og kaupið ekki alltaf hátt.
Margir gera sér ekki grein fyrir þeirri miklu
vinnu sem liggur að baki. Það gildir reyndar
bæði fyrir karlkyns kollega og konur sem
tónlistarflytjendur að vera spurð hvað þau
geri við tíma sinn þegar þau eru ekki að
halda tónleika!“ Selma bætir við að hún hafi
átt marga mikilvæga stuðningsmenn sem
hvöttu hana áfram og hún sé full þakklætis í
þeirra garð. „Ég var mjög heppin með kenn-
ara og hef fengið mörg frábær tækifæri og
spilað með mörgu yndislegu tónlistarfólki.
Tónlistin verður mér líka dýrmætari með
hverju ári.“
Aðspurð segist Selma vera fjöllynd í tón-
listarvali en hún spili Bach á hverjum degi.
„Svo er ég sérlega hrifin af Schumann og
Chopin. Síðan var mjög gaman að vinna
þennan píanókonsert eftir Katsjatúrían sem
ég spilaði með Sinfóníuhljómsveitinni. Það
var mjög mikið ævintýri. Það er kannske
skrýtið að nefna ekki Wagner þarna, þar
sem ég er formaður Wagnerfélagsins á
Íslandi, en píanótónsmíðar voru frekar
afgangsstærð hjá honum.“
Mikill missir að stúdíóupptökum
Upptökurnar á albúminu eru nær allar frá
Ríkisútvarpinu en Selma segir tónlistardeild
útvarpsins hafa sinnt afar stóru menningar-
legu hlutverki. „Þetta voru ákveðnir forrétt-
indatímar. Það voru svo mikil tengsl á milli
Ríkisútvarpsins og tónlistarlífsins í landinu.
Og þetta eru allt mjög vandaðar upptökur
enda var yfirleitt notuð fyrsta flokks tækni
og flinkir upptökumenn. Einn sá mikilvirk-
asti um áratugi, Bjarni Rúnar Bjarnason
tónmeistari, hefur séð um alla hljóðvinnslu á
Quo vadis?-diskunum. Það er líka alveg til
fyrirmyndar hvernig allar þessar upptökur
voru skrásettar og geymdar.
Síðasta upptakan á albúminu er frá árinu
2005 en upp úr því lagðist tónlistardeildin
nánast niður í því formi sem hún var áður
og í dag er lítið sem ekkert um stúdíóupp-
tökur. Það er mjög mikill missir að þeim.“
„Tónlistin verður mér líka
dýrmætari með hverju ári,“
segir Selma Guðmunds-
dóttir píanisti.
Morgunblaðið/Eggert
Litið yfir farinn veg
Píanóleikarinn Selma Guðmundsdóttir sendir frá sér geisladiskasafn sem nefnist Quo Vadis? Með útgáfunni lítur Selma
yfir farinn veg á ferli sínum, en í fyrra voru 40 ár liðin frá því hún hélt debúttónleika hjá Tónlistarfélaginu í Reykjavík.
Guðrún Óla Jónsdóttir gudruno@mbl.is
’Þegar ég var farin að hlusta áupptökurnar, þá kom mér þaðbara skemmtilega á óvart hvað égvar sátt við þær. Þá læddist þessi
hugsun að mér; að ég væri nú bú-
in að gera heilmargt í lífinu sem
píanisti og þarna væri ég með fullt
af verkum sem ég spilaði á fjöru-
tíu ára ferli sem væri gaman að
koma í áþreifanlegt form.