Gripla - 20.12.2018, Síða 87

87
tæplega einn á síðu í Gylfaginningu en tæplega tveir í Skáldskaparmálum.
Af þessum mun virðist þó varlegast að draga sem fæstar ályktanir og ekki
verða t.d. séð sérstök rök fyrir notkuninni á bl. 38v, þar sem forstafur á
blaðrönd kemur fyrir tíu sinnum í sonatali Hálfdanar gamla en án þess að
þar blasi við nokkur regla um notkunina.
rauðlitaðar fyrirsagnir og lýstir upphafsstafir fylgjast að í öllu handrit-
inu. Þar eð fyrirsagnir marka jafnan kaflaskil og þar sem kaflar eru miklu
styttri og kaflaskil því mun þéttari í Skáldskaparmálum en Gylfaginningu
þarf ekkert að undra þótt dæmin verði tvöfalt fleiri í bragfræðinni eða 63 á
móti 31 í Gylfaginningu. Sérlega skrautlegar síður í heitakaflanum (bl. 39r
og 40r) hafa hugsanlega auðveldað nemum að muna heitin, en gefa samt
ekki stórleg tilefni til ályktana.
Algera sérstöðu hefur hins vegar áherslumerkingin þar sem sett eru v
á blaðrönd. Á þeim gerði Maja Bäckvall42 merka og gagngera athugun og
sýndi m.a. að þau væru öllu fleiri í Gylfaginningu en Thorell hafði talið
(hugsanlega alls 29, ekki 23) en staðfesti jafnframt að þarna er mikill munur
á verkhlutum. alls virðast varðveittar spássíumerkingar af þessu tagi vera
um 175–180 og þar af a.m.k. 150 í Skáldskaparmálum.
Þótt ekki sé allt ljóst er varðar erindi þessara merkinga er hafið yfir
allan vafa að í fjórða kveri handritsins, fyrsta kveri Skáldskaparmála þar
sem ekki eru færri en ein 150 merki á 16 blaðsíðum, er tilgangurinn fyrst
og fremst að vekja athygli notandans á vísnapörtunum sem þannig eru
auðkenndir. Og sé nú notandinn nemandi liggur væntanlega að baki ábend-
ingin: Þetta skaltu læra utanbókar!
Ekkert eitt þeirra atriða sem nú eru talin væri vafalaust talið ótvíræð
sönnun eins eða annars í þróunarsögu Skáldskaparmála, en þegar þau koma
öll saman sýnist óhætt að fullyrða að í Skáldskaparmálum í DG 11 4to megi
sjá ljós merki þess að meðvitað sé frágangur gerður eins nemendavænn og
framast má verða.43 í sömu átt bendir sú endurskoðun sem gerð var á röð
heita og síðar verður vikið að.
tVÆr GErÐIr SKÁLDSKaParMÁLa
42 Maja Bäckvall, Skriva fel och läsa rätt? Eddiska dikter i Uppsalaeddan ur ett avsändar- och
mottagarperspektiv (uppsala: Institutionen för nordiska språk, 2013), 67–70.
43 Maja Bäckvall (tilv. rit, 69) benti á að í því eina tilviki þar sem skilin er eftir eyða í DG 11
4to fyrir vísuhelming (bl. 28r) er engin merking á blaðröndinni og dró af þá ályktun að
merkin hefðu verið sett eftir á, þ.e.a.s. eftir að vísnadæmin voru skráð. Það gæti vitanlega
verið í hina áttina: Merkin voru sett þar sem efni var til að læra vísu, ekki þar sem eyða var
fyrir tilvitnun.