Morgunblaðið - 17.01.2019, Blaðsíða 10

Eignir lífeyrissjóða 1997 til 2018
Milljarðar króna Áætlun fyrir 2018:
4.000
3.000
2.000
1.000
0
1997 2000 2003 2006 2009 2012 2015 2018
4.300
Heimildir:
1997-2017: ársreikn-
ingar lífeyrissjóða.
2018: áætlun Almenna
lífeyrissjóðsins.
VIÐTAL
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Gunnar Baldvinsson, framkvæmda-
stjóri Almenna lífeyrissjóðsins,
kveðst opinn fyrir hugmyndum um að
endurskoða ið-
gjöld á almennum
markaði.
Tilefnið er sam-
tal við Ragnar
Þór Ingólfsson,
formann VR, í
Morgunblaðinu í
gær en hann
kvaðst reiðubúinn
að skoða lækkun
iðgjalda gegn
hækkun launa.
Slíkt gæti orðið liður í kjaraviðræð-
unum.
Átti að jafna réttindin
Gunnar rifjar upp rökin fyrir því að
hækka iðgjaldið. Var það hluti af
Salek-samkomulaginu.
„Ég var hugsi þegar samið var um
að hækka iðgjaldið á almennum
vinnumarkaði úr 12% af launum í
15,5%. Rökin voru fyrst og fremst
þau að jafna lífeyrisréttindi [á al-
menna markaðnum og hjá hinu opin-
bera]. Ég hef bent á það í ræðu og riti
að með því móti væru lífeyrisréttindi
orðin mjög rífleg. Sem dæmi má
nefna að einstaklingur sem fær laun í
takt við almenna launaþróun, eins og
lesa má úr skattframtölum, og greiðir
15,5% lífeyrisiðgjald á aldrinum 25 til
66 ára, eða í 42 ár, ávinnur sér rétt á
ævilöngum lífeyri sem nemur um
91% af lokalaunum og um 89% af
meðallaunum. Með viðbótarlífeyris-
sparnaði alla starfsævina geta eftir-
launin farið yfir 120% sem er mjög
ríflegt,“ segir Gunnar.
Hefði orðið launahækkun
Spurður um það sjónarmið Ragn-
ars Þórs að iðgjöldin séu orðin
íþyngjandi fyrir fyrirtækin bendir
Gunnar á að ef umrædd hækkun
hefði ekki verið innfærð sem iðgjald í
lífeyrissjóð hefði hún væntanlega
farið inn sem launahækkun. Því sé
ekki hægt að ganga út frá því að
hækkun iðgjalda ein og sér hafi leitt
til aukins kostnaðar fyrirtækja.
Gunnar víkur svo að ábyrgð ein-
staklinga á eigin fjármálum.
„Ég tel líka æskilegt fyrir alla að
einstaklingar spari sjálfviljugir hluta
af eftirlaunasparnaði með viðbótarlíf-
eyrissparnaði og öðrum sparnaði til
að tryggja sér góð eftirlaun. Það er
öllum hollt að þurfa að setja sig inn í
mál og skipuleggja eigin fjármál,
þ.á m. eftirlaunasparnað,“ segir
Gunnar sem kveðst jafnframt opinn
fyrir því að skoða ráðstöfun
séreignarsparnaðar.
„Mér finnst koma til greina að
skoða að heimila fólki að nýta kjara-
samningsbundna hækkun skyldu-
iðgjalds úr 12% í 15,5% af launum til
eignamyndunar í húsnæði, auk þess
að auka heimildir til að nýta viðbótar-
lífeyrissparnað í sama tilgangi. Það
er síðan pólitísk spurning hvort út-
tekt á að vera skattfrjáls að einhverju
leyti eða ekki. Persónulega finnst
mér að aðstoð ríkisins ætti eingöngu
að vera við þá sem eru að kaupa íbúð í
fyrsta sinn,“ segir Gunnar.
Ekki rétt að miða við 48,8 ár
Ragnar Þór hélt því fram í viðtal-
inu að íslenskt launafólk væri lengur
en 40 ár á vinnumarkaði, eða 48,8 ár
að jafnaði. „Miðað við 15,5% framlag
og inngreiðslur frá 16 til 67 ára aldurs
vinnur sjóðfélagi í Lífeyrissjóði versl-
unarmanna sér inn 105,1% lífeyris-
réttindi af meðalævitekjum. Að við-
bættri 6% séreign er ávinnslan
160,6% af meðalævitekjum,“ sagði
Ragnar Þór sem telur að færa megi
rök fyrir því að lífeyrissjóðakerfið sé
á þennan hátt orðið „offjármagnað“.
Spurður um þessa útreikninga
segir Gunnar réttara að miða við 40-
42 ára starfsævi.
„Ég held að það væri mjög óvar-
legt að miða lífeyriskerfið við lengri
greiðslutíma en 40 til 42 ár,“ segir
Gunnar og bendir á að sumir vinni
stutta starfsævi en aðrir langa. Jafn-
framt fari margir tímabundið af
vinnumarkaði vegna barneigna,
náms, veikinda og annarra áfalla.
Ekki krafa um raunávöxtun
Gunnar telur að ummæli Ragnars
Þórs um ávöxtunarviðmið lífeyris-
sjóða byggist á misskilningi.
„Núvirðingarprósenta lífeyris-
sjóða, 3,5%, sem notuð er til að nú-
virða eignir og skuldir í trygginga-
fræðilegum uppgjörum, er ekki krafa
um raunávöxtun. Núvirðingar-
prósentan er tilgáta um hvaða raun-
ávöxtun er líklegast að sjóðirnir nái
um langa framtíð, byggt á sögulegri
ávöxtun á alþjóðlegum verðbréfa-
mörkuðum,“ segir Gunnar.
Hann er ósammála þeim orðum
Ragnars að ávöxtunarkrafan eigi þátt
í að halda uppi vaxtakostnaði íslensks
almennings af íbúðalánum.
Ræðst af eignum sjóðanna
„Ávöxtun lífeyrissjóða hverju sinni
ræðst af eignum sjóðanna svo sem
skuldabréfum, hlutabréfum og inn-
lánum. Sjóðirnir kaupa skuldabréf á
markaði og ræðst kaupkrafa af fram-
boði og eftirspurn. Ávöxtunarkrafa á
löngum ríkisskuldabréfum hefur á
liðnum árum lækkað töluvert og er
nú 1,3%-1,6%, eða töluvert lægri en
núvirðingarstuðull lífeyrissjóða.
Skýringin er fyrst og fremst sú að
eftirspurn hefur verið meiri en fram-
boð og því hafa vextir á markaði
lækkað. Ekkert er fjær sannleik-
anum en að lífeyrissjóðir haldi uppi
vöxtum vegna núvirðingarstuðuls í
tryggingafræðilegum uppgjörum.
Þvert á móti hafa sjóðirnir gegnt
lykilhlutverki í að efla sparnað og
leitt lækkun langtímavaxta á markaði
með kaupum á markaðsskulda-
bréfum og lánum til sjóðfélaga,“ segir
Gunnar.
Hefur ekki áhrif á álagningu
Þá sé heldur ekki rétt hjá Ragnari
Þór að ávöxtunarkrafa lífeyrissjóð-
anna haldi uppi álagningu í smásölu-
fyrirtækjum og þrýsti niður launum.
„Núvirðingarprósenta lífeyrissjóða
hefur ekki áhrif á álagningu í smá-
sölufyrirtækjum eða laun. Sjóðirnir
fjárfesta í hlutafélögum með lang-
tímasjónarmið í huga. Hlutabréf eru í
eðli sínu áhættusamari en skuldabréf,
og lífeyrissjóðir, eins og aðrir fjár-
festar, sækjast eftir ásættanlegri
ávöxtun með fjárfestingum í vel rekn-
um fyrirtækjum,“ segir Gunnar
Baldvinsson.
Opinn fyrir að endurskoða iðgjöldin
 Gunnar Baldvinsson, framkvæmdastjóri Almenna lífeyrissjóðsins, segir rök fyrir lægra iðgjaldi
 Hann andmælir hins vegar mörgu í greiningu formanns VR á íslenska lífeyrissjóðakerfinu
Gunnar
Baldvinsson
Hækkað í skrefum
» Mótframlag atvinnurekenda
í lífeyrissjóð á almennum
vinnumarkaði hækkaði 1. júlí
2017 um 1,5% í 10%.
» Við það bættist 4% iðgjald
launamanns.
» Mótframlag atvinnurekenda
hækkaði aftur 1. júlí 2018, eða
um 1,5%, og varð alls 11,5% og
varð iðgjaldið því alls 15,5%
með 4% framlagi launamanns.
10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. JANÚAR 2019
Hvítbókarfundur
Bjarni Benediktsson á fundi um
Hvítbók um framtíðarsýn fyrir fjármálakerfið
Opinn fundur íValhöll umnýútgefna Hvítbók
fyrir fjármálakerfið verður haldinn laugar-
daginn 19. janúar og hefst kl. 11.00.
Helstu niðurstöður Hvítbókarinnar verða
kynntar af Lárusi Blöndal, formanni starfs-
hópsins að baki gerð hennar, en í framhaldinu
fjallarBjarni Benediktsson, formaður Sjálf-
stæðisflokksins og fjármálaráðherra, um áhersl-
ur og áform, sem af henni leiða.
EFNAHAGS- OG
VIÐSKIPTANEFND OG
FJÁRLAGANEFND
SJÁLFSTÆÐISFLOKKSINS
Smiðjuvegi 2, Kópavogi - (við hliðina á Bónus) - Sími 554 0400
112.425
Verð áður 149.900
Útsalan er byrjuð
25-50%
afsláttur
af flestum vörum
Sjá nánar á grillbudin.is
GrillbúðinOpið virka daga 11-18
Laugardaga 11-16