Morgunblaðið - 25.01.2019, Síða 21

UMRÆÐAN 21
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. JANÚAR 2019
Forseti Alþingis tók
greinarhöfund af mæl-
endaskrá enda þótt frá-
gengið væri við skrif-
stofu Alþingis að hann
yrði meðal frummæl-
enda í almennum
stjórnmálaumræðum
21. janúar sl. Úr ræðu-
stól sagðist forseti ekki
hafa fengið erindi um
þátttöku í umræðunni.
Ræðan sem þingforsetinn bannaði fer
hér á eftir.
Bannaða ræðan
Ég tala hér fyrir hönd tveggja þing-
manna utan flokka sem hafa með sér
samstarf, okkar háttvirts þingmanns
Karls Gauta Hjaltasonar.
Á komandi vikum og mánuðum er
mikilvægt að vel takist til um kjara-
samninga. Þeir mega ekki vera fallnir
til að magna upp verðlagsþróun held-
ur þurfa að leggja grunn að nýrri
framfarasókn. Verkalýðshreyfingin
leggur áherslu á að bæta kjör þeirra
sem lægst hafa launin. Þingsályktun-
artillaga mín um skattleysi lægstu
tekna sýnir fram á að hægt er að létta
sköttum af lægstu tekjum upp að 300
þúsund krónum, t.d. með þriggja ára
áætlun, en slíkar tekjur duga ekki
fyrir framfærslu sam-
kvæmt opinberum við-
miðum. Bera má tillöguna
saman við tillögu sem
Sjálfstæðisflokkurinn
lagði fram fyrir kosning-
arnar 2017. Kostnaðar-
munur milli leiðanna er
minni en ætla mætti og
skýrist af flutningi skatt-
byrðar milli tekjuhópa.
Tíu þúsund
fjölskyldur
Frá hruni til 2017 hafa
hátt í 10 þúsund fjölskyldur misst
heimili sín eftir nauðungarsölur vegna
gjaldþrota og sölu til kröfuhafa. Þá er
ótalinn sá fjöldi sem rekja má til nauða-
samninga, sértækrar skuldaaðlögunar
og annarra slíkra þátta. Ekki færri en
30 þúsund manns eða 10% þjóðarinnar
hafa hrakist af heimilum sínum. Frá
hruni hafa þrjú þúsund manns orðið
gjaldþrota og árangurslaus fjárnám
eru nálægt 117 þúsund talsins.
Þeir sem draga árangurslaust fjár-
nám á eftir sér fá hvorki lán til íbúðar-
kaupa eða eru taldir frambærilegir á
leigumarkaði. Þetta fólk er öllum
gleymt en býr við að vera nánast allir
bjargir bannaðar í fjárhagslegu tilliti.
Enn þann dag í dag hefur þetta fólk
ekki bitið úr nálinni með stefnu nor-
rænu velferðarstjórnarinnar og á kröfu
á að hlutur þess verði réttur.
Engar varnir hafa verið reistar í
þágu heimilanna. Að tilstuðlan Hags-
munasamtaka heimilanna hef ég lagt
fram lyklafrumvarp til varnar heim-
ilum. Því er ætlað að verja fjölskyldur
fyrir því að vera krafðar um greiðslur
af hálfu fjármálastofnana eftir að hafa
misst heimili sín.
Tangarsókn gegn
verðtryggingu
Á liðnu þingi stóð ég fyrir sérstakri
umræðu um verðtrygginguna. Við
upphaf þings í haust lagði ég fram
frumvarp sem felur í sér umfangs-
miklar og víðtækar breytingar á verð-
tryggingu lána í fjórum þáttum. Fyrst
að taka húsnæðisliðinn út úr vísitöl-
unni. Í öðru lagi að taka út áhrif
óbeinna skatta svo þær hækkanir leiði
ekki til hækkunar húsnæðislána og
þyngri greiðslubyrði. Í þriðja lagi er
eitraði kokkteillinn svonefndi tekinn
út, það er að verðtryggð jafngreiðslu-
lán megi ekki vera til lengri tíma en 25
ára. Í fjórða lagi að vextir á verð-
tryggðum lánum fari ekki upp fyrir
2% og styðst sú tala við viðurkennd
viðmið um aukningu á framleiðni og
hagvöxt til langs tíma. Hér hef ég rak-
ið markvissar tillögur um varnir fyrir
heimilin.
Hjúkrunarrými fyrir aldraða
Þjóðin eldist hratt og þarf raunhæf
úrræði til að mæta vaxandi þörf fyrir
hjúkrunarrými. Frumvarpi mínu um
breytingar á lögum um málefni aldr-
aðra er ætlað að tryggja að fé Fram-
kvæmdasjóðs aldraðra sé varið til
byggingar fyrir aldraða og til að mæta
kostnaði við nauðsynlegar breytingar
og endurbætur á því húsnæði. Verði
frumvarpið að lögum myndi fé sjóðs-
ins á hverju ári til að byggja heimili
fyrir aldraða aukast um 67% frá því
sem nú er eða úr um 1,4 milljörðum
kr. í um 2,3 milljarða kr. Þetta jafn-
gildir árlega um 30 hjúkrunarrýmum.
Þingmál Karls Gauta
Ég vil, herra forseti, vekja sérstaka
athygli á þingmálum háttvirts þing-
manns, Karls Gauta Hjaltasonar. Af
nógu er að taka en nægir að nefna
fyrirspurnir hans um sölu á uppruna-
ábyrgðum raforku en stefnumótun í
þeim málaflokki hefur afgerandi þýð-
ingu og gæti skipt máli fyrir þróun raf-
orkuverðs hér á landi. Þá má nefna
fyrirspurn hans um viðskipta-
þvinganir gagnvart Rússlandi sem
hafa haft mikil áhrif í mörgum
byggðarlögum úti á landi sem undir-
strikar nauðsyn þess að við endur-
skoðum stefnu okkar í þeim efnum
með reglulegu millibili til að tryggja ís-
lenska hagsmuni. Þá vil ég geta sér-
stakrar umræðu sem hann stóð fyrir
um málefni unga karlkynsins, drengja
og pilta sem finna til óyndis í skóla-
kerfinu og grípa til örþrifaráða alltof
margir sem ungir menn. Þessi mál
verðskulda ítarlega umræðu og að-
gerðir af hálfu stjórnvalda.
Fullveldi þjóðar og lífsréttur
ófæddra barna
Herra forseti, við óháðir þingmenn
utan flokka munum veita ríkisstjórn-
inni aðhald sem fyrr en styðja hana til
góðra verka. Við munum standa vörð
um fullveldi þjóðarinnar yfir auðlind-
um sínum og við munum standa vörð
um lífsrétt ófæddra barna með
áherslu á félagsleg úrræði fyrir mæð-
ur í vanda. Fyrirhuguðu fé í þjóðarsjóð
ber að verja til uppbyggingar innviða.
Framundan bíða á Alþingi mörg úr-
lausnarefni í þágu þeirra sem hafa
orðið útundan í okkar þjóðfélagi. Við
munum ekki láta okkar eftir liggja í
þeirri baráttu.
Bannaða ræðan á Alþingi
Eftir Ólaf
Ísleifsson
Ólafur Ísleifsson
» Við munum standa
vörð um fullveldi og
auðlindir þjóðarinnar og
lífsrétt ófæddra barna
með áherslu á félagsleg
úrræði fyrir mæður í
vanda.
Höfundur er alþingismaður utan
flokka.
olafurisl@althingi.is
Stundum slá menn
fram fullyrðingu sem
andmælandinn veit
ekki hvort heldur er
spuni eða vanþekking
og þagnar því kurteis-
lega. Það er slæmt ef
ráðuneyti viðhafa slík-
an málflutning.
Atvinnuvega- og ný-
sköpunarráðuneytið
setti nýlega á heima-
síðu sína spurningar og
svör um þriðja orkupakka ESB. Þar
er sett fram spurningin: „Eykur
þriðji orkupakkinn líkur á orku-
skorti og hærra orkuverði?“ Svarið
hefst þannig: „Þessi ályktun hefur
verið rökstudd með því að með
þriðja orkupakkanum séu innleidd
markaðslögmál sem muni auka líkur
á skorti og þannig hækka verð. En
íslenski orkumarkaðurinn var mark-
aðsvæddur með raforkulögum
2003.“
Hér virðist ráðuneytið rugla sam-
an annars vegar markaðslögmál-
unum, sem gilda í öllum samfélögum
og hins vegar lögum og reglum ESB
ásamt formi markaðarins sem sam-
an afmarka samkeppni svo tækifæri
og hvatar verði hagkvæm notendum
við þær aðstæður sem þar ríkja.
Síðan slær ráðuneytið
tunnuna í stafi með
orðum sínum um mark-
aðsvæðingu með orku-
lögum 2003. Að upp-
lýsa þetta skipti engu
máli varðandi spurn-
inguna, en setur text-
ann í svo tvístrað sam-
hengi, að lesandinn
stendur eftir í for-
undran. Það er útilokað
að sjá hvort hér er á
ferðinni spuni eða svo
víðtæk vanþekking, að
því verður ekki trúað upp á fagráðu-
neyti. Svipað sést í fleiri svörum.
Ráðuneytið virðist ekki skynja
breytinguna frá stefnu fram-
kvæmdastjórnar ESB í tilskipuninni
sem innleidd var hér með orkulög-
unum 2003 til þeirrar stefnu sem
boðuð er með þriðja orkupakkanum.
Þar er horfið er frá því að láta hvert
ríki um að aðlagast stefnu innri
markaðarins eftir aðstæðum og
hagsmunum hvers og eins, en í stað
þess skal veita framkvæmdastjórn-
inni síaukið vald til miðstýringar.
Þetta er grundvallarbreyting.
Þegar orkulögin voru samþykkt
2003 voru rafmarkaðir með allt öðru
sniði en nú. Samkvæmt þeim lögum
virtist vera svigrúm til að koma á
frjálsum uppboðsmarkaði með formi
leit hér ef þriðji orkupakkinn hlýtur
samþykki.
Í greininni er einnig minnt á, að
notendur raforku eru bundnir í sitt
raforkukerfi hver á sínum stað og
annað hvort greiða þeir uppsett verð
fyrir orkuna eða flytja burt.
Þó samkeppni sé raforkunot-
endum í Evrópu hagstæð getur
heildarumhverfi geirans verið not-
endum óhagstætt. Eitt kjarnaatriðið
í stefnu ESB í þessum málum er að
tryggja fjárfestum örugglega það
sem þeir telja næga arðsemi fjár-
festinga. Auknar arðsemiskröfur
tákna hærra verð. Tenginet Evrópu
sem á að auka virkni markaðarins
kostar líka sitt og notendur greiða
það. Við komum til með að greiða
okkar hlut af tengingu hingað með
sæstreng. Álögur á síðasta sölustig
rafmagns til að fjármagna niður-
greiðslur á umhverfisvænni orku
hafa hækkað verðið svo mikið, að
orkufátækt er orðin víðtækt vanda-
mál innan ESB. Þetta er ekki glæsi-
leg umhverfi fyrir okkur að vera í.
Landsreglarinn mun taka yfir alla
stjórn raforkumála frá ráðuneytinu,
en staða hans er sett upp svo fram-
kvæmdastjórn ESB hafi auðvelda
leið til miðstýringar á öllu er varðar
viðskipti með rafmagn á innri mark-
aðnum. Hér mun sú miðstýring
einnig ná yfir auðlindavinnsluna
vegna þess hve nátengd hún er raf-
orkuvinnslu.
Stefna framkvæmdastjórnar ESB
virðist vera sú að hafa náð undir sig
allri stjórn orkumála á innri mark-
aðnum upp úr 2030 og réttlætir það
með baráttunni gegn hnattrænni
hlýnun. Þó er önnur enn þyngri ógn
á bak við, sem er þurrð orkulinda
heimsins og hana þurfum við líka að
varast. Fyrir ESB eru þessar ógnir
alvarlegri en svo, að sjálfbærni lítils
þjóðfélags á afskekktri eyju eins og
Ísland er hafi nokkurt sambærilegt
vægi. Þess vegna þurfum við að
tryggja okkur full yfirráð yfir auð-
lindum okkar til frambúðar.
Þegar orkulögin voru samþykkt
árið 2003 blasti við allt annar veru-
leiki en nú á innri orkumarkaði ESB.
Þriðji orkupakkinn mun veita ESB
raunyfirráð yfir íslenskum auðlind-
um sem gera eignarrétt okkar að
sýndarrétti þegar fram líða stundir.
Við sjáum sívaxandi miðstýr-
ingaráráttu ESB í orkumálum, en
sjáum engan enda á þeirri þróun. Sú
stefna ESB sem kemur fram í þriðja
orkupakkanum er sjálfræði okkar
hættuleg og því verður að fella
pakkann.
Að misskilja „rétt“
Eftir Elías Elíasson » Þriðji orkupakkinn
mun veita ESB
raunyfirráð yfir
íslenskum auðlindum
sem gera eignarrétt
okkar að sýndarrétti
þegar fram líða stundir.
Elías Elíasson
Höfundur er sérfræðingur
í orkumálum.
eliasbe@simnet.is
sem gæti gengið upp hér, en svo er
ekki lengur. Með þriðja orkupakk-
anum kemur landsreglari í öllum
ríkjum ESB, sem hvarvetna gegnir
því hlutverki að vera reglusetning-
ararmur ACER. Ein meginskylda
hans hér verður að vinna að upp-
setningu á frjálsum markaði með
sömu reglum og formi og nú er á raf-
mörkuðum ESB, en þeim mörk-
uðum er lýst í grein undirritaðs,
„Rafmagn til heimila og útflutnings
á markaði“, á heimasíðu HHÍ,
hhi.hi.is/vinnupappírar. Með fyrir-
komulagi núverandi rafmarkaða
Evrópu eru markaðslögmál virkjuð í
þágu notenda ESB, en ekki okkar.
Niðurstaðan greinarinnar er, að
vegna sérstöðu íslenska orkukerf-
isins þá virkjast þessi sömu mark-
aðslögmál ekki í þágu íslenskra not-
enda með sama fyrirkomulagi.
Innleiðing þess hér yrði skaðleg.
Þetta fyrirkomulag verður samt inn-
dk iPos snjalltækjalausn
fyrir verslun og þjónustu
Einfalt, fljótlegt og beintengt dk fjárhagsbókhaldi
Smáratorgi 3, 201 Kópavogur • Hafnarstræti 53, 600 Akureyri
510 5800, dk@dk.is, www.dk.is
dk iPos er hluti af snjalltækjalínu dk hugbúnaðar.
Líttu við og fáðu kynningu á þeim fjölbreyttu lausnum
sem dk hugbúnaður hefur fyrir verslun og þjónustu.