Morgunblaðið - 31.01.2019, Síða 38

38 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. JANÚAR 2019
Eyesland . Grandagarði 13 og Glæsibæ, 5. hæð . sími 510 0110 . www.eyesland.is
Allt að 70% afsláttur
af umgjörðum og
sólgleraugum
ÚTSALA!
Red Bull
Verð áður 14.930,-
Verð nú 4.479
Jensen
Verð áður 12.900,-
Verð nú 9.030
Red Bull
Verð áður 18.900,-
Verð nú 9.450
Boss
Verð áður 37.650,-
Verð nú 18.825
KÍNAKLÚBBUR
UNNAR
Til Kína með konu sem kann sitt Kína
Kínaklúbbur Unnar
Njálsgötu 33, 101 Reykjavík
sími: 551 2596, farsími: 868 2726
Vefsíða: kinaklubbur.weebly.com
Netfang: kinaklubbur@simnet.is
Óskar öllum gleðilegs árs, ári Gríssins, sem
byrjar 5. febúar, skv. kínverska almanakinu.
Kínaklúbbur Unnar, sem stofnaður var 1992, hefur alla tíð,
haldið kínverskri menningu á lofti, með sýningum, fyrirlestrum
og ferðum til Kína.
Á þessu ári, skipuleggur klúbburinn eina ferð til Kína, fyrir
meðlimi klúbbsins, en klúbburinn er opinn öllum, ungum sem
gömlum.
Meðlimagjald á ári er kr. 1.000 og er þá innifalinn aðgangur
að KÍNASAFNI UNNAR í heilt ár, ásamt því að hittast við og
við, og hafa ánægjulegar stundir saman.
Kínaferðin í ár, verður 19. daga ferð, vítt og breytt um Kína,
en ferðin hefst í fyrstu viku júní. Verð kr. 660 þús. á mann,
ALLT innifalið.
Drífðu þig í að koma með í Kínaklúbbinn,
og koma svo með í þessa ferð!
Mikið hefur verið
rætt um úrræði í hús-
næðismálum und-
anfarið og látið að því
liggja að þau geti orð-
ið lykillinn að því að
kjarasamningar náist
án þess að til stór-
átaka eða verkfalla
komi.
„Átakshópur um
aukið framboð á íbúð-
um og aðrar aðgerðir til að bæta
stöðu á húsnæðismarkaði“ hefur
nýlega skilað niðurstöðum sínum.
Þar ber flest að sama brunni. Úr-
ræði eru að mestu endurtekning
gamalla hugmynda, sem þegar
hafa verið reyndar og sýnt að þær
ganga ekki upp í framkvæmd.
Ástæðan er að fasteignamarkaði
verður ekki handstýrt. Svo einfalt
er það. Umfjöllun Kvennablaðsins
fjallar um „Tillögur átakshóps for-
sætisráðuneytisins um lausn á hús-
næðiskrísunni: Flytjið í gám og
ferðist með strætó, segir átaks-
hópur. Af „40 tillögum“ eru fimm
áþreifanlegar aðgerðir í þágu hús-
næðisöryggis“. Fyrirsögnin segir
flest sem segja þarf.
Niðurstöður átakshópsins auka
ekki bjartsýni, né vekja tiltrú á að
um raunverulegar úrbætur verði
að ræða. Það þarf aðra nálgun og
aðrar aðferðir. Hér á eftir verða
einni hugmynd gerð nokkur skil,
en hún kemur alla vega úr annarri
átt en hópurinn í átakskassanum
gerði.
Hugmyndin
Myndað verði kerfi, þar sem
einstaklingar/fjölskyldur (sameig-
andi) sem uppfylla tiltekin skilyrði
geti sótt um að kaupa fasteign í
félagi við hið opinbera (ríki, sveit-
arfélög, ohf. eða sambærilega að-
ila), þannig að þeir eigi fasteignina
í óskiptri sameign og beri hlut-
fallslegan kostnað af viðhaldi og
endurbótum.
Tekið verði tillit til kring-
umstæðna sameigandans, tekna,
fjölskyldustærðar
(framfærslu) og ef til
vill fleiri atriða eftir
atvikum. Þeir sem
gangast inn á for-
sendur kerfisins uni
því að ákveðnar upp-
lýsingar um fjöl-
skyldu- og einkahagi
séu aðgengilegar þeim
sem annast kerfið.
Sem dæmi má nefna:
A. Í upphafi er mið-
að við húsnæðisþörf
sameigandans. Ef
húsnæðisþörfin breytist til stækk-
unar eða minnkunar væri gert
mögulegt að stækka eða minnka
við sig með viðskiptum á almenn-
um markaði.
B. Ef efnahagur vænkast, t.d.
við lok skólagöngu, væri viðkom-
andi gert (kleift/skylt?) að auka við
eignarhlut sinn í eigninni.
C. Ef áföll dynja yfir væri
möguleiki á að hið opinbera yki
eignarhlut sinn og stuðlaði með því
að röskun á fjölskylduhögum yrði
sem minnst.
Kostir
 Þeir sem ekki ráða við að
kaupa sér íbúð, geta fjárfest í
íbúðarhúsnæði í samræmi við getu.
- Þeir sem væru gjaldgengir í
kerfið gætu fengið húsnæði sem
hentar miðað við fjölskyldustærð
og aðrar þarfir.
 Með eignarhaldi að hluta til
er um öruggt búsetuúrræði að
ræða.
- Engin hætta er á að verða sagt
upp húsnæðinu svo lengi sem stað-
ið er í skilum öfugt við stöðu leigj-
enda, sem búa við óöryggi hvað
þetta varðar.
 Líkur eru á að umgengni og
umönnun eignarinnar verði al-
mennt góð.
- Sennilega betri, en ef um leigu
væri að ræða, þar sem sameigand-
inn á beina hagsmuni að verja, þ.
e. að viðhalda og auka verðmæti
eignarhluta síns, hagsmuni sem
ekki eiga við um leigjendur, auk
þess sem leigusalar kosta nánast
allt viðhald eignar sem leigð er út.
En þar sem leigusalar búa ekki í
viðkomandi húsnæði finna þeir það
ekki á eigin skinni hver viðhalds-
og umönnunarþörfin er og hafa
ekki tilfinningu fyrir innri hagræð-
ingu, skipulagi, endurbótum, við-
aukum sem uppgötvast og birtast í
daglegri umgengni og notkun. Þá
má leiða líkur að því að val á efni
og hlutum sem auka lífsgæði íbúa
viðkomandi húsnæðis verði í þá
veru að afla vandaðri aðferða og
efnis en ella. Nostur, nærgætni og
virkt eftirlit með eigninni verður
líkt eða hið sama og í séreign-
arhúsnæði. Það er þekkt stað-
reynd að þegar hið opinbera þarf
að kaupa þjónustu, eða ræðst í
framkvæmdir er það ávallt dýrara
en þegar einstaklingar eiga í hlut.
Það virðist innbyggt í verkmenn-
ingu okkar að þegar unnið er fyrir
opinbera aðila er miðað við hæstu
taxta og listaverð aðfanga, en ekki
tilboð og afslætti sem ávallt eru í
boði í einhverri mynd á hverjum
tíma. Líkur eru á að sameigandi
leitaði hagkvæmustu leiða í hverju
tilviki, því að hann þarf að gæta að
sinni buddu vegna hlutdeildarinnar
í viðkomandi framkvæmd. Þeir
sem ráðstafa opinberu fé hafa ekki
þessa sömu tilfinningu fyrir fjár-
munum og mætti stundum halda
að þeir haldi að opinbert fé sé
sjálfsprottið.
 Með því að íbúðakaup fara
fram á almennum markaði hefur
þetta ekki bein áhrif á hann, né
skekkir markaðinn á nokkurn hátt.
- Væntanlegur meðeigandi getur
t.d. valið sér húsnæði með tilliti til
staðsetningar vinnustaðar eða
skóla og þannig minnkað tíma sem
fer í ferðir á milli heimilis og
vinnu og dregið úr ferðakostnaði.
Það minnkar álag á samgöngu- og
gatnakerfi. Reynslan hefur sýnt að
pólitískar ákvarðanir og ut-
anaðkomandi áhrif á fast-
eignamarkaðinn geta valdið tíma-
bundinni skekkju á markaðsverði
og markaðsástandi sem ést upp af
markaðnum sjálfum á tiltölulega
skömmum tíma. Fasteignamark-
aðurinn er afar þungur í vöfum og
tekur illa við utanaðkomandi áhrif-
um m.a. vegna þess að þeir sem
selja og kaupa húsnæði eru að ráð-
stafa lunganum af eign sinni og
ráðstöfunartekjum til frambúðar,
öndvert við t.d. hlutabréfamarkað
sem getur verið afar kvikur. Áð-
urnefnd skekkja hverfur inn í
markaðinn, jafnast út og mark-
aðurinn með sínum þunglamalegu
hreyfingum og takti heldur sínu
striki eftir lögmálum framboðs og
eftirspurnar. Enginn getur séð
fyrir með neinni vissu hvort nýjar
byggingar, hverfa eða svæði verða
eftirsótt eða ekki. Framtíð-
arverðmætið ræðst því ávallt af
markaðslögmálum. Sem dæmi má
nefna að Sjálandshverfið í Garða-
bæ er eftirsóttara en Bryggju-
hverfið við Elliðavoginn þótt bæði
virðist njóta áþekkra ytri gæða og
sambærilegrar staðsetningar. Úr-
ræði á borð við mikla uppbyggingu
félagslegs húsnæðis á afmörkuðum
svæðum hefur sannað að slík ráð-
stöfun er óheppileg og til þess fall-
in að verða einsleit og mynda
„gettó“.
 Fjárbinding hins opinbera er
minni en hún væri ef fjármagna
þyrfti 100% kaup og gegna hlut-
verki leigusala.
- Þetta fyrirkomulag dregur auk
þess úr áhættu fjárfestingar hins
opinbera af vanskilum á leigu,
skertri arðsemi vegna þess að hús-
næði stendur autt þegar að-
ilaskipti verða á búsetu í eigninni
eða tímafrekt viðhald þarf að fara
fram.
Niðurlag
Hér er um nýja og allt aðra
nálgun að ræða, en reynd hefur
verið áður í húsnæðismálum. Hug-
myndinni að þessu sameignarfyr-
irkomulagi svipar til hugmyndar
Péturs heitins Blöndal, fyrrum al-
þingismanns, en þá voru aðrir
tímar. Hans nálgun var að fyr-
irkomulag, áþekkt þessu, tæki við
af verkamannabústaðakerfinu sem
var við lýði á sínum tíma. Þá var
óðaverðbólga í þjóðfélaginu og þeir
efnaminni, sem keyptu íbúðir í því
kerfi (eins og þeir sem efnaðri
voru og keyptu á almennum mark-
aði) sáu geysimiklar hækkanir á
lánum sem tekin voru til húsnæð-
iskaupa frá mánuði til mánaðar.
Pétur sá fyrir sér að í stað þess að
verða fyrir áfalli um hver mánaða-
mót væri fólk hvatt til og það að-
stoðað við að eignast hlut í íbúð og
fengi senda tilkynningu um hver
áramót sem sýndi hvað eignarhlut-
urinn hefði hækkað í verði. Þannig
stuðlaði þetta að huglægri upp-
byggingu og bjartsýni í stað niður-
rifs og vonleysis. Þetta á við í dag.
Tækifæri til að geta byrjað eigna-
myndun í fasteign miðað við getu
á hverjum tíma er til þess fallið að
vekja áhuga og von um að eigna-
myndunin verði meiri eftir því sem
fram líða stundir.
Húsnæðisúrræði
sem gæti virkað
Eftir Magnús
Axelsson »Myndað verði kerfi,þar sem einstakling-
ar/fjölskyldur (sameig-
andi) sem uppfylla til-
tekin skilyrði geti keypt
fasteign í félagi við hið
opinbera þannig að þeir
eigi fasteignina í
óskiptri sameign.
Magnús Axelsson
Höfundur er fasteignasali.
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
VEISTU
UM GÓÐAN
RAFVIRKJA?