Morgunblaðið - 31.01.2019, Qupperneq 40

40 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. JANÚAR 2019
Ljósmyndir Rutar og Silju
Skipholti 31 • 105 Reykjavík • Sími 568 0150
Opið virka daga 10-17 • www.rut.is • Ljósmyndir Rutar og Silju
Einstök
minning
Ferminga-
myndatökur
Baldvin Ómar Magnússon
Lögg. Fasteignasali
Sími: 585 0101 – Gsm: 898 1177
baldvin@huseign.is
Suðurlandsbraut 20, 2 hæð, Reykjavík | Sími: 585 0100 | www.huseign.is
Við getum boðið margar gerðir stálgrindarhúsa
með fullmáluðum einangruðum samlokueining-
um, gluggum, glerveggjum og fleira en þetta er
líklegasti ódýrasti byggingarmátinn í dag.
Nú getum við boðið stálgrindarhús frá ýmsum
fyrirtækjum í Evrópu og Asíu á mjög hagstæðu
verði sem uppfylla öll
evrópsk skilyrði.
Við vinnum með kaupanda/arkitekti eða yfir-
verktaka frá fyrstu hugmynd til verkloka. Þannig
verður ódýrasti byggingarmátinn staðreynd.
Hugmyndir af stálgrindarhúsum:
Íþróttahús, verslunarmiðstöðvar, knattspyrnuhús,
skrifstofubyggingar, verksmiðjuhús, gripahús,
íþróttastúkur, brýr og ýmislegt fleira.
Nánari upplýsingar veitir Helgi Snorrason
í síma 615 2426.
Stálgrindarhús
Í dag greinast sí-
fellt yngri ein-
staklingar með heila-
bilunarsjúkdóma.
Ástæðan er ekki sú að
algengi sé að aukast
heldur að fólk leitar
fyrr til læknis þegar
grunur vaknar og
greining fæst fyrr. Þá
er umræðan að opn-
ast og fordómar og
mýtur að eyðast.
Það er því miður of oft svo að
vinnuveitandi telji að starfsmaður
sem greinist með heilabil-
unarsjúkdóm verði óvinnufær dag-
inn eftir. Svo er alls ekki. Samt
sem áður heyrum við allt of oft af
því að fólk er látið hætta störfum
og kennum við þar um vanþekk-
ingu vinnuveitandans og almenn-
ingsálitinu.
Á Íslandi eru sem betur fer til
skilningsríkir vinnuveitendur sem
skynja verðmæti þess að halda í
góða starfsmenn þrátt fyrir sjúk-
dóminn. Við þekkjum dæmi þess
og sjáum áþreifanlega hversu
mikilvægt þetta er fyrir starfs-
manninn og framvindu sjúkdóms-
ins. Stundum er það starfsmað-
urinn sjálfur sem vill hætta en
vinnuveitandinn hvetur hann til að
halda áfram. Það er vel. Við
þekkjum líka dæmi um að starfs-
manni er boðið að starfa áfram og
er honum þá veitt sú aðstoð sem
hann kann að þurfa. Enn aðrir
bjóða starfsmanninn velkominn á
vinnustaðinn að vild þrátt fyrir að
vera ekki lengur á launaskrá. Þá
virðist það vera algengara í
smærri samfélögum að stutt sé við
hinn veika og hann hvattur til að
halda áfram sínum störfum.
Talað er um snemmkomna
heilabilun þegar fólk greinist
yngra en 65 ára. Flestir á þeim
aldri eru ennþá í vinnu. Það að
sýna slíkum starfsmanni skilning
og hvetja til að starfa áfram getur
bæði verið gagnlegt fyrir vinnu-
veitandann og starfsmanninn. Ein-
staklingar í þessum sporum eru
oft mjög virkir og hafa næga hæfi-
leika til að nýta þekkingu sem
fengist hefur eftir áralanga starfs-
reynslu.
Algengt er að á fyrstu stigum
hafi sjúkdómurinn áhrif á skamm-
tímaminni fremur en minningar
frá fyrri tíð. Og þó að starfsmað-
urinn geti átt erfitt með að muna
nýja hluti eða gæti
þurft smá aðstoð við
að fylgjast með tíma
og verkefnum, þá
hefur hann áfram
getu til að taka góðar
ákvarðanir.
Vinnuveitandi get-
ur aðstoðað starfs-
mann með heilabilun
á margan hátt og
alltaf er hægt að leita
til Alzheimersamtak-
anna eftir ráðgjöf. Í
þessu samhengi geta
lítil atriði skipt miklu máli til að
aðstoða starfsmanninn. Eitt mik-
ilvægasta verkfæri þeirra sem
glíma við gleymsku er til dæmis
notkun dagbóka og minnismiða en
hver gerir það ekki?
Vissulega eru störf mismunandi
og sama á við um ábyrgð. Í flest-
um störfum er engin ástæða til að
ætla annað en að sá sem greinist
með heilabilunarsjúkdóm á byrj-
unarstigi geti haldið áfram að
vinna. Og í flestum fyrirtækjum er
möguleiki á að nýta krafta
starfsmannsins á öðrum vettvangi
ef svo ber undir, hægt er að
minnka starfshlutfall og fleira
þess háttar.
Það er alltaf tjón fyrir fyrirtæki
að missa frá sér starfsmann með
mikla þekkingu og reynslu. Þótt
starfsmaður greinist með heilabil-
unarsjúkdóm getur hann áfram
verið verðmætur og góður starfs-
maður ef vinnuveitandinn aðstoðar
hann og samstarfsmenn með
opinni umræðu, fræðslu og já-
kvæðni. Niðurstaðan verður ávinn-
ingur fyrir báða.
Því miður er það þó oft að fólk
er látið hætta störfum. Við viljum
breyta þeirri þróun með aukinni
umræðu og upplýsingum.
Heilabilun – þarf
að segja starfs-
manninum upp?
Eftir Vilborgu
Gunnarsdóttur
» Þótt starfsmaður
greinist með
heilabilunarsjúkdóm
getur hann áfram
verið verðmætur og
góður starfsmaður
ef vinnuveitandinn
aðstoðar hann og
samstarfsmenn með
opinni umræðu.
Vilborg Gunnarsdóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri
Alzheimersamtakanna.
Í hluta af elsta
kirkjugarði Reykvík-
inga, Víkurgarði, er
fyrirhugað að byggja
lúxushótel, en nýta
vesturendann sem
nokkurs konar and-
dyri fyrir hótelgest-
ina. Fyrirtækið, sem
ætlar að byggja hót-
elið, segist á heima-
síðu sinni leggja
mikla áherslu á „her-
itage“ (arfleifð) og menningar-
tengda ferðaþjónustu. Út á við
veifar borgarstjórnin í Reykjavík
titlum á borð við „menningar- og
bókmenntaborg“, ekki ósvipað og
hótelkeðjan. Yfirvöld í Reykjavík
hafa hins vegar lengi sýnt sögu-
legum minjum í Kvosinni og
„gamla“ bænum lítinn sóma, þótt
niðurrifið hafi verið nánast hömlu-
laust nú í byrjun þessarar aldar.
Hervirkin í gamla kirkjugarðinum
eru í samræmi við þessa auðn-
arstefnu. Hér skal hugað lítillega
að örfáum brotum af þeim „menn-
ingararfi og minjum“ sem pen-
ingaöflin og borgarstjórn Reykja-
víkur eru að skófla burtu þessa
dagana.
Frá fyrstu tíð stóð kirkjan í
garðinum nálægt því sem styttan
af Skúla fógeta trónir nú og íbúar í
sókninni voru sungnir hér til mold-
ar um aldir. Þegar þéttbýli mynd-
aðist á síðari hluta 18. aldar eftir
stofnun Innréttinganna fjölgaði
fólki og þar með greftrunum, urðu
10-20 ár hvert, þannig að brátt fór
að þrengjast í kirkjugarðinum.
Snemma á 19. öld var garðurinn
stækkaður til austurs í átt að
Austurvelli, einmitt inn á þá spildu
þar sem kjallari lúxushótelsins á
að vera. Við úttekt árið 1825
mældist garðurinn 50 álnir á
breidd en 82 álnir á lengd með-
fram Kirkjustræti en þar var ný-
lega komin 12 álna löng viðbót.
Mældist þannig 57-58 metra frá
vestri til austurs.
Nú brá hins vegar svo við að
sumir töldu að þessi viðbót hefði
ekki verið vígð og vildu ekki láta
sína nánustu hvíla í óvígðri mold.
Þá var stiftamtmaður hér Pétur F.
Hoppe. Hann var við jarðarför í
lok maí 1828 og
blöskraði umgengnin
um garðinn, skrifaði
Steingrími Jónssyni
biskupi og benti m.a. á
að lítið eða ekkert
væri grafið í viðbót-
inni. Upp úr því var
viðbótin vígð og mikið
notuð enda er strax
árið 1831 sagt að
garðurinn sé nánast
fullsetinn, ef svo má
taka til orða.
Hoppe stiftamtmaður þótti ekki
atkvæðamikill, en góðviljaður og
hafa fáir háembættismenn, að
minnsta kosti á síðari tímum, feng-
ið jafn góð eftirmæli og þegar Jón-
as Hallgrímsson kvaddi hann við
brottför árið eftir: „Þökk sér þér
vinur, velgjörari … Heill far þú,
Hoppe.“ Og nær lokum færist
þjóðskáldið í aukana: „Líttu mót
vestri, yfir ljósum tind Snæfells-
stjörnu blika! Það er orðstír þinn,
hvers aðalskin, bíður betri daga.“
Eitt síðasta verk stiftamtmanns-
hjónanna áður en þau stigu á
skipsfjöl var að fylgja til grafar
ungum syni sínum, sem dó sjö
vikna gamall og var jarðsettur 13.
júlí 1829.
Árið áður var grafinn hér maður
sem kemur líka nokkuð við ís-
lenska bókmenntasögu þótt með
óbeinum hætti sé, Lauritz Knud-
sen kaupmaður, en hann var faðir
Knudsensystra, þar á meðal Krist-
jönu þeirrar sem varð skáldmær
Jónasar Hallgrímssonar.
Sumarið 1831 varð sá voðaat-
burður að danskur kaupmaður
skaut sig um borð í skipi sínu á
höfninni. Áhöld voru um hvort
hann ætti að hljóta leg í vígðum
reit, en að fornu voru sjálfsmorð-
ingjar urðaðir utangarðs. En nú
bjarmaði af nýjum tímum og bisk-
up og stiftamtmaður veittu leyfi til
þess að maðurinn fengi kristilega
útför. Hann hét Christian Bergum
og má segja að legstaður hans
gæti verið til minningar um vax-
andi umburðarlyndi og víðsýni í
samfélaginu, þ.e.a.s. ef þessum reit
hefði ekki verið mokað burtu.
Árið 1836 lést merkur „ættfaðir“
margra Reykvíkinga, Guðmundur
Bjarnason, sem átti heima í svo-
nefndum Borgarabæ við Götuhúsa-
stíg í Grjótaþorpi, sonarsonur hans
var Guðmundur Þórðarson, einn
fyrsti bæjarfulltrúinn úr alþýðu-
stétt, en allt var þetta „ómengað
Reykjavíkurfólk“, segir Klemens
Jónsson í Sögu Reykjavíkur (I, bls.
175).
Snemma sumars 1834 barst
hingað skæð kvefsótt og síðar
hettusótt, segir í Árbókum Reykja-
víkur, bls. 98. Þessa sá stað í
kirkjugarðinum, því þetta ár voru
72 skráðir látnir í Reykjavík en yf-
ir hásumarið létust um 50 manns.
Hér hnigu saman til foldar ríkir og
fátækir, fyrirmenn og flækingar,
ungir og gamlir því dauðinn reikn-
ar „það allt jafn fánýtt“, eins og
séra Hallgrímur orðaði það. Suma
daga voru jarðaðir 5-8 í einu og
hugsanlegt að stundum hafi fleiri
en einn farið í sömu kistuna.
Árið 1835 er jarðsett í þessum
garði Sólveig Thorarensen, eigin-
kona Odds þess sem reisti apótek-
ið austan við kirkjugarðinn, aðeins
34 ára að aldri. Síðar sama ár
hlaut hinsta hvíldarstað hér Gunn-
laugur Oddsson dómkirkjuprestur,
sá sem vígði viðbótina árið 1828,
og var plata á gröf hans eitt fárra
minningarmarka sem voru í garð-
inum.
Hér hefur aðeins verið brugðið
upp örfáum myndum úr sögu elsta
kirkjugarðs Reykvíkinga. Svæðið í
kring geymir líka forvitnilegar
minjar frá fyrri tíð, sem tengjast
sögu Reykjavíkur og þeirra kyn-
slóða sem hlutu leg í þessum garði,
en menningarborgin Reykjavík tel-
ur þessari arfleifð gerð best skil
með því að koma þar fyrir kjallara
lúxushótels í eigu manna sem virð-
ast taka peningasjónarmið og
stundarhagnað fram yfir flest ann-
að.
Arfleifð í Víkurgarði
Eftir Jón Torfason
Jón Torfason
»Menningarborgin
Reykjavík telur
þessari arfleifð gerð
best skil með því að
koma þar fyrir kjallara
lúxushótels.
Höfundur er skjalavörður.
grenimelur31@simnet.is