Morgunblaðið - 14.02.2019, Qupperneq 30

urðar. Einar heldur áfram og segir að
þegar Sigurður slasaðist hafi fleiri
lent í erfiðleikum og nokkrir af skip-
verjunum hafi farið á kaf. Við það hafi
annar skipverji slasast á fæti og einn
skipverji unnið mikið þrekvirki þegar
hann náði að halda skipsfélaga sínum
sem kominn var út fyrir borðstokk,
með annarri hendi, standandi á
klakabrynju á meðan stórsjór gekk
yfir skipið.
Einar og Ragnar segja að Mar-
teinn skipstjóri hafi kallað hvern og
einn skipverja til sín og útskýrt
hversu alvarleg staðan væri og sagt
að nú þyrftu allir að leggja sig alla
fram til þess að eygja von um að lifa
óveðrið af. Einar og Ragnar segja
fumlaus vinnubrögð yfirmanna skips-
ins og traust þeirra á körlunum um
borð hafa gert það að verkum að þeir
voru ekki hræddir. Ragnar sem
hvorki átti fjölskyldu né foreldra tel-
ur að það hafi hjálpað sér að hugsa
ekki of mikið um dauðann og sama
segir Einar sem ekki var kominn með
fjölskyldu. Allir eru sammála um að
erfitt hafi verið að fylgjast með leit-
inni að Júlí frá Hafnarfirði sem fórst
með 30 manna áhöfn ekki langt frá
þeim. Þeir voru meðvitaðir um að
sömu örlög gætu beðið þeirra.
Lítill tími til að hafa áhyggjur
Þórður sem átti eiginkonu, barn og
annað á leiðinni segir að það hafi ekki
skipt máli hvort menn ættu fjöl-
skyldu eða ekki. Það hafi lítill tími
gefist til þess að hugsa um það.
„Auðvitað flaug ýmislegt í gegnum
hugann og ég var hræddur mest allan
tímann, en það var ekkert annað í boði
en að gera allt til þess að lifa af,“ segir
Þórður sem upplifði ekkert eitt
augnablik erfiðara en annað. Einar
hélt hins vegar í eitt skipti að allt væri
búið.
„Ég var í stiga sem liggur upp á brú-
arþakið að aðstoða við lagfæringar á
loftnetsmastrinu þegar skipið valt á þá
hlið. Ég náði einhvern veginn að ríg-
halda mér í stigann sem var einn kla-
kabunki og sem við nálguðumst sjóinn
meira þá hugsaði ég „Já, verður þetta
svona.“ Nafni minn Björnsson sagði að
þessu loknu að við værum ekki feigir,“
segir Einar og Ragnar bætir við að
hann hafi verið á leiðinni niður í vél
þegar enn ein holskeflan kom yfir
togarann og sjórinn fossaði inn. Hann
hafi stokkið aftur á steis því hann vildi
frekar deyja hratt í mínus þriggja
gráðu sjónum en lokast inni í skipinu.
Ísingin á skipinu var orðin svo mik-
il á sunnudag að Þórður, Jón Gríms-
son, annar vélstjóri og Marteinn skip-
stjóri komu sér saman um að ekkert
væri annað í stöðunni en að freista
þess að brenna davíðurnar af. Þórður
og Jón ásamt Einari og Ragnari fóru í
það verk. Það var mikið hættuspil þar
sem rekkverkið var farið og dekkið
afturá glerhált auk þess sem togarinn
valt sitt á hvora hliðina og sjór gekk
yfir hann. Verkið tók sex til sjö tíma.
Á meðan héldu aðrir í áhöfninni
áfram að berja klaka af skipinu.
„Hugmynd þremenninganna varð
okkur til lífs,“ segja Einar og Ragnar.
Þórður kemur inn í samtalið og lýsir
því þegar Marteinn skipstjóri freist-
aði þess að snúa Þorkeli mána og
koma honum á lensið.
„Það vildi ekki betur til en svo að
rétt áður en skipið náði að snúa sér
fékk það undir sig sjó og lagðist á hlið-
ina.“ Einar og Ragnar taka undir með
Þórði að á þessum tímapunkti hefði
hættan verið mest. Allt var keyrt í
botn og Þorkell máni náði að rétta sig
við.
„Hann hefði aldrei náð því ef ekki
hefði verið kröftug díselvél um borð
og davíðurnar hefðu enn verið á hon-
um, segir Ragnar og Einar og Þórður
taka í sama streng.
Skipverjarnir þrír segja að sér hafi
ekki orðið meint af hrakningunum.
Allir fóru þeir strax aftur á sjóinn en
Ragnari leið ekki vel í brælum, ísing
fór illa í Þórð og Einar dreymdi erfiða
drauma um hríð.
Í um sólarhring náðist ekki sam-
band við Þorkel mána. Togarinn Mars
náði að lokum sambandi og hélt sér í
sjónlínu við togarann eftir það.
„Það veitti öryggiskennd, við viss-
um að þeir gætu ekkert gert til að
bjarga okkur en áhöfnin gæti a.m.k
sagt frá örlögum okkar, segir Þórður
og Ragnar skýtur inn í að menn hafi
lítið talað saman á heimleiðinni.
„Það voru allir svo þreyttir, flestir
höfðu staðið vaktina í 72 tíma en ein-
hverjir urðu örmagna og fóru á taug-
um sem eðlilegt er,“ segir Einar sem
man enn hversu þreyttur hann var.
Mannskaði Togarinn Júlí fórst í Nýfundalandsveðrinu 1959 með 30 manna áhöfn. 39 börn misstu föður sinn í slysinu, mikil og víðtæk leit var gerð að Júlí.
Hrakningar Davíðum, björgunarbátum, rekkverki og ýmsu öðru var hent í sjóinn til þess að halda Þorkeli mána á floti í ofsaveðri.Davíður Óvenju sverar davíður voru um borð í Þorkeli mána.
30
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. FEBRÚAR 2019
Skip sem lentu í erfið-
leikum og háska í Ný-
fundnalandsveðrinu
1959 voru Þorkell máni
RE, sem bjargaðist með
32 manna áhöfn eftir
þriggja sólarhringa
hrakninga, Pétur Hall-
dórsson sem lenti í
vandræðum líkt og Þor-
kell máni en komst í
skjól, Gerpir sem fékk
á sig brotsjó suður af
Hvarfi og Bjarni riddari,
Júní og Harðbakur sem
lentu í erfiðleikum.
Togarinn Júlí frá Hafnarfirði
fórst og var talinn af 17. febrúar
1959. Um borð var 30 manna
áhöfn á aldrinum 16 til 48 ára
sem lét eftir sig samtals 39 börn
frá nokkurra vikna gömlum til 15
ára. Júlí-slysið var með meiri sjó-
slysum sem orðið höfðu á Íslandi.
Í Þormóðsslysinu 1943 fórst 31 og
í Halaveðrinu 1925 fórust 68
menn á tveimur togur-
um. Mikil leit var gerð
að Júlí og tóku þátt í
henni björgunarflug-
vélar og bandarískar
flotaflugvélar, veður-
skip og rússneskir
verksmiðjutogarar.
Leitarsvæðið var yfir
70.000 fersjómílur.
Leitað var frá Íslandi,
Kanada, Bandaríkj-
unum og Nýfundna-
landi.
13 manns var bjargað
af Cape Dauphin frá Kanada en 16
fórust með Blue Wave frá Kanada
og Meletia frá Spáni fórst með
allri áhöfn. Hans Hedtoft frá
Grænlandi fórst með 40 manna
áhöfn og 55 farþegum við Græn-
land daginn eftir að Þorkell máni
lét úr höfn 29. janúar, og tveimur
dögum eftir að skipið kom til
hafnar fórst vitaskipið Hermóður
með 12 manns.
Júlí fórst með 30 skipverjum
NÝFUNDNALANDSVEÐRIÐ
Hetja Marteinn Jónas-
son, skipstjóri á Þorkeli
mána RE 205.
60 ár frá ofsaveðrinu á Nýfundnalandsmiðum
www.hitataekni.is | S: 5886070 | Smiðjuvegur 10 | 200 Kópavogi
Margverðlaunuð baðvifta
Einstaklega hljóðlát 17-25dB (A)
Innbyggður raka-, hita-
og hreyfiskynjari.
Vinnur sjálfvirkt
3W