Morgunblaðið - 14.02.2019, Blaðsíða 64

64 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. FEBRÚAR 2019
kem fram með þeim sem sólógítar-
leikari. Að vera einn á sviðinu er allt
önnur upplifun en að leika í sveit.
Það hefur sótt á mig síðustu ár að
gera þetta og ég tók loksins skrefið.“
– Hver er einkum munurinn á því
að koma einn fram eða með öðrum?
„Maður er alveg aleinn,“ svarar
hann og hlær. „Í hljómsveit tek ég
vissulega mín sóló en leik svo hljóma
á milli bak við leik hinna félaganna.
En í þessu samhengi gefst ekkert
færi á því að falla inn í bakgrunninn
eða til að undirbúa sig fyrir næsta
sólókafla; kastljósið er á manni allan
tímann.“
Næstum of margir möguleikar
– Ákveðurðu lögin og nálgunina
áður en þú stígur á svið eða geturðu
skipt um skoðun á sviðinu?
„Það er áhugavert hvað frelsið er
mikið þegar maður er einn og þarf
ekki að hugsa um samleik við aðra.
Hins vegar hrífst ég alltaf af góðum
lögum og eins og aðrir þjálfaðir
spunamenn get ég tekið eitt lag og
spunnið lengi út frá stefjunum. Mér
finnst líka gaman að geta tekið
krappa beygju í miðju lagi ef hugur-
inn kallar á það, ég mun notfæra
mér það á þessu tónleikaferðalagi.“
– Eftir þinn glæsta feril hlýturðu
að vera með hundruð eða þúsundir
laga í höfðinu, eða fingrunum.
„Það má segja það! Það eru næst-
um því of margir möguleikar að
velja úr. Svo sannarlega. En ég hef
undirbúið mig vel og valið hvaða lög
ég leik á þesu ferðalagi; þau sem ég
hef samið sjálfur þekki ég afturábak
og áfram en þegar ég leik til að
mynda þekkta standarda þá vil ég
vera búinn að ákveða grunnþættina í
því hvernig ég reyni að gera þá að
mínum. Og það getur verið erfið
áskorun fyrir gítarleikara eins og
mig. Einleiksgítarinn er ekki það
vinsælasta í djassi, borið til að
mynda saman við píanóið, en það er,
enn og aftur, spennandi áskorun.“
Hef alltaf viljað spila mikið
Scofield segir einleik á gítar hafa
þróast mikið á síðustu öld. Annars
vegar sé um að ræða hinn svokallaða
klassíska gítar, en hvað sig varði þá
hafi hann sem djassleikari mikinn
áhuga á að skoða framlag helstu
bandarísku gítarleikaranna á
tuttugustu öldinni, og þá einkum
kántrígítarleiks sem hafi tekið á sig
sérstakt form. Chet Atkins sé sann-
kallaður lykilmaður á því sviði en
einnig til að mynda Merle Travis,
sem þróaði einkennandi strengja-
plokk, og Doc Watson og hin ein-
staka Elizabeth Cotten. „Í Banda-
ríkjum er merk hefð í þessum
kántrígítarleik en miklu síður í
djassi. Djassgítarinn er þar á sama
bási og blásturshljóðfærin, þarf að
hafa grunn hrynsveitar og hljóminn
að baki sér þegar hann leikur aðal-
röddina. Auðvitað er hægt að koma
fram einn með djassgítar en það er
helv…erfitt!“ Hann hlær.
Scofield er mikið á vegum úti við
tónleikahald og verkefnin eru mis-
munandi; hann kveðst fara daginn
efir samtal okkar til Kaliforníu að
troða upp með Phil Lesh sem var
bassaleikari Grateful Dead. „Ég hef
djammað áður með honum, það er
gaman og ólíkt flestu því sem ég
geri! Ég leik annars mest með
hljómsveitunum tveimur sem ég
starfræki. Ég er á vegum úti við tón-
leikahald hálft árið.“
Markaður með tónlist hefur, eins
og allir vita, tekið gríðarlegum
breytingum á síðustu árum og
streymisveitur leyst plötur og
geisladiska að miklu leyti af hólmi.
„Fyrir stórstjörnur eins og Björk,
sem seldu áður tugi þúsunda diska,
þá hafa höfundaréttargreiðslur
sjálfsagt dregist mikið saman og
óneitanlega hafa greiðslur til okkar
djassmanna líka minnkað en fyrir
mig er þó alltaf mikilvægast að
halda áfram að koma fram. Það er
það sem ég hef alltaf gert. Til að
standa sig sem djassleikari þá verð-
ur maður að vera í spilaformi, rétt
eins og góður íþróttamaður. Maður
verður aðeins góður með því að
troða mikið upp! Klassísku djass-
mennirnir og hljómsveitirnar urðu
svo góðar einfaldlega vegna þess að
þær voru síspilandi. Ég hef alltaf
viljað spila mikið og sem betur fer
hef ég getað gert það. Ég hef verið
afar heppinn og fengið einstök tæki-
færi. Og ég er endalaust þakklátur
fyrir það hvað mér hefur verið vel
tekið í Evrópu og fyrir alla góðu
listamennina sem ég hef spilað með
þar í hinum ýmsu löndum; ég fer í
tónleikaferðir um Evrópu á hverju
ári – á sex mánaða fresti fer ég þar á
flakk og held 25 tónleika eða svo.“
Enn áskorun að standa sig
– Sem einn meistara djassins hef-
ur þú líka spilað með mörgum snill-
ingum; listinn yfir þá sem þú hefur
leikið með er með ólíkindum.
„Ég hef verið heppinn og er líka
orðinn býsna reyndur! Ég er orðinn
66 ára. Ég ólst upp skammt frá New
York og hafði tækifæri til að sjá og
heyra marga þessa klassísku djass-
menn. Og þegar ég byrjaði að fá að
spila sjálfur þá vildu margir þeirra
hafa gítarleikara í bandinu og þeir
gömlu voru enn að, menn eins og
Gerry Milligan, Chet Baker, Charles
Mingus, Miles Davis… goðsagnirnar
sem ég fékk að leika með. Líka
Herbie Hancock, Joe Henderson,
þeir voru enn að spila og ég var mjög
heppinn að fá að vera með þeim.“
– Það hlýtur að hafa verið rosaleg
áskorun fyrir unga manninn að stíga
á svið eða í leika hljóðveri með þess-
um hetjum.
„Já, það var ógnvænlegt! En sem
betur fer þá tókst ég á við það. Ég
var hræddur, neita því ekki, en mig
langaði að vera hluti af djasssenunni
í New York og að vera nálægt þess-
um mönnum því ég dáði djassinn.“
– Var það ekki sífelld áskorun að
sanna sig fyrir átrúnaðargoðunum?
„Heldur betur! Og það er enn
áskorun að standa sig vel. Maður er
bara eins góður og síðustu nóturnar
sem maður leikur. En ég er farinn
að njóta þess betur en áður. Í byrjun
var ég mjög stressaður, sem er ekki
skrýtið, en núna nýt ég þess betur
að leika,“ segir Scofield og kveðst að
lokum hlakka til að koma aftur til Ís-
lands að spila. Þeir Steve Swallow
bassaleikari léku á tónleikum í
Gamla bíói árið 1982 ásamt tromm-
aranum Adam Nussbaum en Sco-
field segist líka hafa notið þess að
koma í ánægjulegt frí með eiginkonu
sinni til Reykjavíkur í fyrra.
Eins góður og síðustu nóturnar
 John Scofield, einn kunnasti gítarleikari djassins, kemur einn fram á tónleikum í Salnum á sunnu-
dagskvöld  Hefur leikið með mörgum helstu stórmeisturunum, eins og Miles, Mingus og Mulligan
Gítarhetjan „Til að standa sig sem djassleikari þá verður maður að vera í spilaformi, rétt eins og góður íþróttamað-
ur. Maður verður aðeins góður með því að troða mikið upp,“ segir John Scofield. Hann er á tónleikaferð hálft árið.
VIÐTAL
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Ein helsta gítarhetja djasstónlistar-
innar undanfarna áratugi, John Sco-
field, kemur fram einn með gítarinn
á tónleikum í Salnum í Kópavogi á
sunnudagskvöldið kemur, 17. febr-
úar, klukkan 20. Má koma Scofield
kallast hvalreki fyrir djassunnendur
en auk þess að hafa starfrækt eigin
kvartett og tríó árum saman, og leik-
ið með þeim sveitum í fjölmörgum
löndum og inn á margar vel metnar
plötur, þá hefur gítarkappinn komið
fram með og leikið inn á plötur
margra helstu meistara djasstónlist-
arinnar á seinni hluta liðinnar aldar.
Má þar nefna Miles Davis, Charles
Mingus, Chet Baker, Steve Swallow,
Charlie Haden, Gerry Mulligan,
Gary Burton… svo nokkrir af þeim
áhrifamestu séu nefndir.
„Þetta prógramm verður ólíkt
þeim tónleikum sem ég leik oftast á,
með lítilli hljómsveit,“ segir Scofield
þegar blaðamaður hringir í hann á
svölum degi í New York þar sem
hann býr. Og honum finnst spenn-
andi að vera nú að leggja einn upp í
tónleikaferð um Evrópu en tónleik-
arnir í Reykjavík eru hluti af því
ferðalagi. „Ég verð einn á sviðinu
með rafmagnsgítar en nota líka svo-
litla elektróník og Looper-pedalinn
minn á stöku stað, til að búa til und-
irleik sem ég spila svo yfir.“
Og Scofield kveðst stefna á að
leika blöndu djassstandarda, rokk-
laga sem hann kunni að meta og ein-
hverra kántrílaga, auk eigin tón-
smíða. „Þetta er verður skrautleg og
skemmtileg blanda,“ segir hann.
Í kastljósinu allan tímann
Scofield ítrekar að hann hafi yfir-
leitt forðast að koma fram einn með
gítarinn, hann hafi frekar kosið að
leika með fleirum. „Í mörg ár hef ég
starfrækt mínar eigin hljómsveitir,
kvartet og tríó á sama tíma, og hef
valið fyrir þær tónlist, samið og út-
sett sem hljómsveitarstjóri. Og ég
Vertu viðbúinn vetrinum
LÉTTAR – STERKAR – TRAUSTAR
SNJÓKEÐJUR
Nøsted Kjetting as
Hafðu samband og kynntu þér
vöruúrvalið og þjónustuna
Ný
hönnun