Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.02.2019, Side 31

ur sinnar tíðar, og gagnslaust sé að mæla hann á okk-
ar kvarða. Hann hafi verið guðfaðir í tvennum skiln-
ingi orðsins. Hann braust til valda með glæpsamleg-
um aðferðum sem höfuð valdablokkar, stórfyrirtækis
sem fór fram eins og væri það ríki í ríkinu. Fólk sem
ögraði honum lifði það sjaldnast af. Hans friður skipti
miklu meira máli en blóð píslarvotta sem fluttu boð-
skapinn og efldu hinn kristna söfnuð. Hann og hans
leynilega fjölskyldufyrirtæki beygði lýðveldið undir
sig með afli, svindli og spillingu. Áratugum saman
gerði hann Öldungaráðinu „mörg tilboð sem það gat
ekki hafnað“. Og það var sannmæli að hann var guð-
faðir Evrópu og áhrifa hans sér þar enn þá stað.
Þá 15. nú 29. mars
Hin fræga dagsetning, 15. mars, reyndist mesti ör-
lagatími í lífi Oktaviusar. Sú staðreynd hefur þó ekki
runnið upp fyrir honum fyrr en löngu síðar.
Nú vill svo til að önnur dagsetning, aðeins réttum
tveimur vikum síðar, 29. mars, skekur Evrópu.
Enginn kann nú að lesa í innyfli svo gagni. Þótt að-
eins séu um 6 vikur til þessarar örlagadagsetningar
þorir enginn að spá með vissu um hvað þá muni ger-
ast, þótt lagafyrirmælin séu klár. Það er útgöngudag-
urinn mikli. Og dagsetningin sú umlukin eftirvænt-
ingu, spennu, óskum, vonum og sannfæringu um
betri tíð. En það glittir líka í örvæntingu, fordæm-
ingu, hatur og heift. Og ekki vantar samsærin.
Það er eðli samsæra að menn sjá þau ekki öll fyrr
en síðar, oft um seinan, og sum aldrei.
Önnur urðu aldrei, en voru skálduð upp síðar, eins
og samsærin um morðið á J.F. Kennedy. En sum
samsæranna um brexit hafa þegar dúkkað upp og
horfið og víst er að mörg ný koma til fyrir hvert eitt
sem ekki gengur upp.
Innræti samsærisins til staðar
En þessi samsæri hefðu verið miklu færri og ekki
nærri eins hættuleg ef ekki kæmi til sú staðreynd að
innan breska þingsins eru menn úr fleiri flokkum en
einum, sem telja réttlætanlegt að hafa niðurstöðu
þjóðaratkvæðis að engu. Og það þótt þeir hafi lofað á
flokksþingum sínum og svarið í bak og fyrir að slík
svik væru óhugsandi. Nú færa menn fyrir því rök að
slík svik komi til greina og í framhaldinu finna þeir
viðbótarrök sem sýni að það séu engin svik að hafa
þjóðaratkvæðið að engu, þvert ofan í fögur fyrirheit.
Það sé þvert á móti óhjákvæmilegt nauðsynjaverk.
Þau rök eru t.d. borin fram að á daginn hafi komið
að margvísleg neikvæð áhrif fylgi því að hætta í ESB.
En sá skelfingaráróður hefur lengi heyrst. Fyrir at-
kvæðagreiðsluna var skelfingin útlistuð og máluð á
alla veggi með stórum stöfum og feitu letri.
En meirihlutinn gerði ekkert með það frekar en
hinn ömurlega áróður um Icesave hér á landi. Þessi
rök eru því ógildir uppvakningar. Næstu rök eru þau
að þeir sem sögðu já við útgöngu hafi ekki getað vitað
hversu gallaður útgöngusamningurinn yrði. Það er
líka eins og hver önnur vitleysa.
Við kjörborðið var enginn að pæla í útgöngusamn-
ingi enda ekkert um hann spurt. Aðeins spurt: viltu
fara úr ESB eða vera kyrr. Enda er útgöngusamn-
ingurinn hreint gervivandamál. Flest það sem þar er
tínt til snýst um smælki sem gæti valdið einhverjum
vandræðum, í einhverja daga eða jafnvel vikur eftir
útgöngu hafi menn ekki samið fyrirfram hvernig
skyldi farið með. Hvað með það? Það væri stórundar-
legt ef ekki þyrfti að laga sig að breytingum af þess-
ari stærð.
Leyfa þjóð að tala!
Sumir heimta nú í takt við þekkta ESB-hætti nýja
atkvæðagreiðslu. Nú heitir það að leyfa skuli þjóð-
inni að tala. Þessu beita einkum þeir sem alls ekki
vildu leyfa þjóðinni að tala í fyrra sinnið! Og hvað
svo?
Verði útganga enn samþykkt eins og líklegast er á
þá að reyna í þriðja sinn? Verði útgöngu nú hafnað fá
þá útgöngumenn sinn annan séns eins og hinir?
Flestir skynja fáránleikann.
Málpípur ESB og búktalarar þeirra í Bretlandi og
víðar láta enn eins og öll áhættan af útgöngunni 29.
mars (sem ýmsir telja að Theresa May muni reyna
að hlaupa frá) liggi hjá Bretum einum.
Það voru vissulega talpunktar sem allt ESB-kerfið
hefur lesið upp úr. Áætlunin gekk út á að gera út-
gönguna ómögulega með brögðum í breska þinginu.
Talið er víst að meirihluti þingmanna hafi sagt nei
við útgöngu í þjóðaratkvæði. Sumir standast illa
freistingu um að eyðileggja þjóðaratkvæði sem „fór
illa“. Margt hefur þegar verið reynt, og er ekki enn
útséð um það hvort þau spellvirki lukkist eða verði
hrundið á næstu 5 vikum.
Þýskur utanríkisráðherra áttar sig
Sigmar Gabriel, fyrrverandi utanríkisráðherra
Þýskalands, skrifaði nýlega grein sem birtist í fjöl-
mörgum fjölmiðlum. Hann hvatti nú ESB eindregið
til að endursemja um hinn „misheppnaða útgöngu-
samning“ en taka ella þá áhættu að gera Evrópu að
aukaleikara á alþjóðavísu: „Brexit mun skaða og
skerða hlutverk Evrópu í veröldinni í þeim mæli sem
við Evrópubúar sýnumst í augnablikinu alls ófærir
um að gera okkur grein fyrir til fulls.
ESB er nú í hlutverki áhorfandans gagnvart G-2
heiminum sem Bandaríkin og Kína leiða. Sambandið
má ekki við bræðravígi í hefndarskyni gagnvart
kjarnorkuvopnuðum hernaðarlegum bandamanni,
sem hýsir hjartað í alþjóðlegum viðskiptum. ESB
verður sín vegna að tryggja traust bönd við Stóra-
Bretland. Það má auðvitað yppta öxlum og halda því
fram með góðum rökum að það sé Bretlandi sjálfu að
kenna og ábyrgðarleysi leiðtoga þess hvernig komið
er. En sú réttlæting gagnast engum. Evrópa sem
heild mun gjalda útgöngu Breta.“
Of seint í festu gripið?
En þótt fleiri áhrifamenn á meginlandinu séu nú
farnir að sjá ljósið sem þeir sáu ekki fyrr, blindaðir af
eigin móðgunum og sjálfbirgingi gagnvart þjóð-
arvilja aðildarlands sem vildi fullveldi sitt til baka,
má vera að það sé of seint.
Embættisliðið í Brussel fékk of lengi að leika laus-
um hala. Þeirra sannfæring var sú að kæmust Bretar
klakklaust frá útgöngu sinni þá myndu fleiri stór
lönd fylgja í kjölfar þeirra og þá væri þetta búið.
Þeir trúa því sem sagt að óttinn, óbilgirnin og hót-
anir haldi öðrum þjóðum og vanmáttugri áfram inni.
Það hlýtur þó að vera dapurlegt fyrir þá sjálfa að
þurfa að lifa við þá staðreynd.
Eiginlega ömurlegt.
Morgunblaðið/Hari
17.2. 2019 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31