Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.02.2019, Blaðsíða 28

28 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.2. 2019
HEILSA
Hversu oft heyrir maður aðfebrúar sé leiðinlegastimánuður ársins? Oft. En
þá er oft bent á að þetta er stysti
mánuður ársins og því auðveldara
að þreyja þorrann en t.d. í mánuði
sem er með 31 degi. En vissulega
er veðráttan rysjótt og dimmviðrið
enn talsvert. En í febrúar höldum
við líka þorrablótin og flestum
finnst það nokkurt fjör – þótt ekki
megi halda því fram að maturinn
sem þar er borinn á borð sé í raun
og veru góður (en hann er hollur
eins og bent hefur verið á hér á
þessum vettvangi áður).
En það er annað sem fylgir
febrúarmánuði. Sífellt fleiri verða
brúnaþungir í ræktinni og það
dregur meira að segja úr aðsókn-
inni. Það kemur til af því að fólk
springur á limminu og hin fögru
heit sem gjarnan voru strengd við
skál á gamlárskvöld, víkja fyrir
freistingum hversdagsins. Algeng-
asta ástæða þess að fólk heykist á
því að léttast eða snúa mataræð-
inu til betri vegar er ekki sú að
fólk kolfalli eða fari algjörlega út
af sporinu. Mun algengara er að
smávægileg hliðarspor sem ekki
samræmast hinum háleitu mark-
miðum hafi svo neikvæð áhrif á
staðfestuna að fólk hverfur alfarið
frá því sem það ætlaði sér. Það er
ekki rökrétt og ekki skynsamlegt,
jafnvel þótt það sé skiljanlegt.
Það þarf nokkuð einbeittan vilja
til þess að snúa feilsporunum upp
í styrkleika og líta á þau sem eðli-
legan hluta af vegferðinni. En tak-
ist manni að horfa þannig á hlut-
ina eftir fyrsta „fallið“ þá er
auðveldara í kjölfarið að rísa á
fætur að nýju og tosast í rétta átt.
Dæmi um feilspor sem ég hef tek-
ið á síðustu sex mánuðum eru
heilu dagarnir þar sem ég hef ekki
aðeins borðað of mikið heldur allt-
of mikla óhollustu. Ég hef stund-
um fengið mér tvo, þrjá bjóra í
góðra vina hópi og svo hefur mað-
ur slugsast í gegnum æfingu –
sem er að sjálfsögðu bannað. En
af hverju ættu svona „uppákomur“
að eyðileggja fyrir manni þann ár-
angur sem byggt hefur verið und-
ir til langs tíma og oftast í góðu
og heilbrigðu jafnvægi?
Fall er fararheill!
En til eru þeir sem halda því fram
að maður eigi að líta á mistökin í
þessum efnum sem tækifæri. Jafn-
vel að þau séu nauðsynleg til að
ná sem bestum árangri. Á þetta
bendir Lisa Fields í nýlegum pistli
á síðu Myfitnesspal. Þar gefur hún
upp fjórar ástæður fyrir þessari
skoðun sinni.
Í fyrsta lagi segir hún að með
því að falla frá áramótaheitunum
gefi það manni tækifæri til að
viðurkenna ófullkomleika sinn. En
hvernig getur það nýst manni í
raun? Jú, hún vísar í rannsóknir
sem benda til þess að fólk með
fullkomnunaráráttu nái síður
markmiðum sínum en hinir sem
sýni meiri sveigjanleika gagnvart
sjálfum sér og öðrum.
Í öðru lagi getur „fallið“ opnað
augu manns fyrir því sem maður
hefur áorkað fram að mistökunum.
Markmiðið sem sett var, og maður
hefur ekki náð, er væntanlega
þess eðlis að það næst ekki án
fyrirhafnar og erfiðis. Það er þá
einnig þess eðlis að manni getur
orðið á, eða að maður eigi ekki
alltaf sinn besta dag. Michael
Jordan tapaði stundum leik, og
þegar Tiger Woods var upp á sitt
besta átti hann stundum herfilega
hringi. En kannski voru það bestu
stundirnar á ferlinum þegar upp
var staðið. Mistökin gáfu þeim,
líkt og þau geta gefið okkur sem
strögglum í heilsuræktinni, tæki-
færi til að staldra við, sjá hvað við
höfum gert vel – og um leið
hvernig við getum til lengri tíma
litið náð markmiðunum sem við
brennum fyrir.
En þriðja atriðið sem Lisa nefn-
ir er einnig mjög mikilvægt. Líkt
og ég hef áður nefnt getur það
tekið talsverða orku að halda fók-
us og tryggja þá staðfestu til
lengri tíma sem nauðsynleg er til
að ná stærri markmiðum. Með
mistökum og þeirri upplifun að
maður hafi ekki náð settu marki
getur maður fengið tækifæri til að
endurstilla sig og finna aftur eld-
móðinn, sem stundum kulnar
óþarflega mikið.
Fjórða atriðið og ekki síður
mikilvægt er sú staðreynd að þeg-
ar við bregðumst þá gefur það
okkur tækifæri til að „eiga“ nýtt
upphaf. Það þekkja þeir sem
stundað hafa langhlaup. Þegar
lagt er af stað í maraþoni er nær
ómögulegt að byrja að telja niður
frá km 42. Nauðsynlegt getur
reynst að brjóta verkefnið niður í
smærri einingar. Þannig getur t.d.
verið gott að hlaupa hálft mara-
þon, og við það mark hefjast
handa við nýtt viðfangsefni, að
hlaupa annað eins, 21,1 km.
Kannski er
ekki ástæða til
að örvænta
Markmiðasetning er eitt fyrsta og mikilvægasta
skrefið í átt að raunverulegum árangri. En
kann að vera að það þjóni góðum tilgangi
að víkja frá áramótaheitunum? Til eru þeir sem
halda því óhikað fram.
Getty Images/iStockphoto
Þótt leiðin sé löng og
torsótt má ekki láta hug-
fallast þótt manni skriki
fótur öðru hverju.
Meðalmaðurinn
neytir tuga kílóa
af sykri á ári
hverju. Rann-
sóknir sýna að í
þróuðum löndum
getur þessi neysla
auðveldlega stað-
ið í ríflega þremur
tugum kílóa og
þarf ekki að fjöl-
yrða um áhrif
þess. Sé hitaein-
ingafjölda í slíku sykurmagni
dreift á daga ársins jafngildir
það 260 hitaeiningum á dag.
En vandinn við sykurinn er
margþættur. Í fyrsta lagi er
hann ótrúlega góður á bragðið,
í öðru lagi er hann ávanabind-
andi og í þriðja lagi er hann að
finna í svo ótrúlega mörgum
fæðutegundum.
En með því að sneiða hjá
sykri getur maður náð tals-
verðum árangri þegar kemur
að þyngdarstjórnun. En það
getur líka aukið á vellíðan, þótt
ótrúlegt megi virðast, því með
því að draga úr neyslunni kem-
ur maður einnig meira jafnvægi
á líkamsstarfsemina. Eftir nokk-
urn tíma án mikils
sykurs er minni
hætta á að maður
finni fyrir þreytu á
daginn og þannig
mætti lengi telja.
Fyrir nokkrum
árum rakst ég á
bókina Sugar De-
tox eftir Jess Lo-
mas (konan mín
keypti hana og gaf
mér). Þar er lagt
upp plan þar sem maður getur
á 30 dögum horfið frá sykur-
neyslunni og notið alls þess
góða sem af því leiðir.
Með bókina að vopni hefur
mér nokkrum sinnum tekist,
um lengri eða skemmri tíma,
að sneiða hjá sykri og þá er
miðað við fæðu sem hefur
minna en 5% sykurinnihald. Það
tekur dálítinn tíma að koma sér
í gírinn og þar getur Myfitness-
pal orðið mjög að liði.
Ég held, miðað við þyngdar-
mælinguna að þessu sinni og
hversu stutt er eftir af átakinu,
að ég þurfi núna að draga úr
sykrinum. Ég dusta því rykið af
Lomas.
BÖLVALDURINN SYKUR
Þumalputtaregla
Pistill
Stefán Einar
Stefánsson
ses@mbl.is
ÞYNGD SKREFAFJÖLDI MATARÆÐI ÆFINGAR
92,9 kg
85,0 kg
84,3 kg
Upphaf:
Vika 23:
Vika 24:
18.128
33.589
14.529
12.623
4 klst.
4 klst.
HITAEININGAR
Prótein
27,6%
Kolvetni
35,2%
Fita
37,2%
Opið: 8-18 virka daga 10-14 á laugardögum
Síðumúla 22 | Sími 517 0404 | serefni.is
Lifandi áferðin í ítölsku kalkmálningunni
okkar gefur heimilum hlýju og
tímalausan karakter