Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.02.2019, Blaðsíða 31

stjórnar og löggjafarvalds um að fá að greiða úr slík-
um sjóðum til félaganna án skattlagningar en að
henda þeim á bál sem notað verður til að eyðileggja
rauntekjur félaganna, eins og nú er stefnt í.
Ljósrita gömul mistök og
sjá hvort þau lagist ekki
Það er óneitanlega kúnstugt að heyra ungt fólk, sem
komist hefur til mikilla ábyrgðarstarfa, hlaupa undan
spurningum sem þeirra eigin félagar þrá jafnmikið
að fá svör við eins og aðrir og seilast í klisjur, af
þeirri hillu í forngripasafni sögunnar sem geymir það
sem fengið hefur hvað þyngsta og mest afgerandi
dóma frá henni.
Kannski er það örlagadómur þessarar þrætu að
reynslulítið fólk hefur komist í aðstöðu sem tryggir
því að fá skoðað, hvort undangengin reynsla hafi ekki
örugglega öll verið á misskilningi byggð og þeir
Kastró, Chavez, Sjáseskú og „sonur skóarans“ sjálf-
ur hafi í raun haft rétt fyrir sér allan tímann.
Það er vissulega afsakanlegt að áskilja sér rétt til
að læra af eigin mistökum og blása á allt það sem er
vel þekkt og skráð. Það gerir þá kröfu hins vegar
óafsakanlega að henni mun fylgja stórkostlegt tjón
fyrir þeirra eigin félaga og þjóðfélagið allt.
Hitt hlutverkið: Jóakim frændi
En svo hrekkjótt er tilveran að mitt í öllum klisj-
unum situr þetta fólk með öreigatalið á vörunum nú
á fúlgum sem fáir aðrir í samfélaginu sitja á. Og því
ber að ávaxta það fé eins og best verður á kosið í
þágu félaganna.
Formaður verslunarmanna lenti í klemmu á dög-
unum þegar þeir sem tekið hafa að sér gegn gjaldi að
ávaxta fúlgurnar gengu of langt að hans mati. Hann
hótaði því á svipstundu að svipta umsjónaraðilana
verkefni sínu með tilheyrandi tekjutapi fyrir báða
aðila. Vörslumenn sjóða samkvæmt samningi tapa
auðvitað gangi hótunin eftir. Það gerir eigandi fjár-
ins sennilega líka og það má hann ekki gera vitandi
vits.
En þannig vill fara þegar launþegahreyfing er með
mörg ólík markmið í farteski sínu í einu, sem hvert
rekur sig á annars horn.
Enn eru þeir til sem muna eftir því þegar verka-
lýðshreyfing tók um árið forystuna í baráttunni gegn
háum vöxtum bankakerfisins. Skorað var á banka
með harðorðum yfirlýsingum og lítt földum hótunum
að lækka vexti sína ekki seinna en strax.
Einn bankinn brást sýnu verst við þessum kröfum
að mati verkalýðsfélaganna. Og þannig hittist á að
það var einmitt bankinn sem geymdi og ávaxtaði
sjóði eins baráttuglaðasta félagsins í slagnum við háa
vexti.
Forsvarsmenn þess héldu því með fylgismönnum
og fjölmiðlum í afgreiðslusal þessa okurbanka og að
gjaldkerastúkunni og sögðust komnir til að taka út
sjóð sinn úr þessum banka. Segjum fyrir söguna að
nefnd hafi verið talan 100 milljónir króna, sem er há
tala nú en endurspeglaði ofurfé þá.
Gjaldkerinn skrifaði ávísun upp á þá upphæð og af-
henti formanninum. Hann þakkaði pent, snerist á
hæli og hraðaði sér, með alla hersinguna, niður
hringstigann í hvelfingar bankans sem geymdu
bankahólf kúnnanna.
Þar opnaði vörður stálgrindurnar og foringinn
gekk þungum skrefum að sinni skúffu, sem var í
stærri kantinum, dró hana út í allra augsýn og setti
ávísunina ofan í með hnykk, eins og væri hann að
taka í nefið. Lokaði og læsti með tveimur lyklum og
fékk vörðurinn annan. Mikið lófatak kvað við í hvelf-
ingunni.
En í rauninni voru allir að klappa fyrir bankanum
þótt þeir vissu það ekki. Hann var enn með alla sína
peninga og yrði á meðan ávísunin stæði óútleyst í
bankahólfinu. Útlán hans sem byggðust á þessu
mikla og trausta innláni stóðu ósködduð og bankinn
malaði af þeim gull.
Sá eini sem tapaði var sjóður félagsins sem hafði
áður notið of hárra vaxta að mati stjórnenda þess, en
bankinn hafði nú í sinni vörslu án þess að greiða
vexti.
Walter á leik
Þetta minnir á jarðarför heiðursmeðlims fjölskyldu í
Sviss. Eftir að mold hafði verið kastað á kistuna tóku
helstu fjölskyldumeðlimir, samkvæmt sinni hefð, upp
veskið og létu svissneska franka í seðlum falla á
lokið. Svo hittist á að flestir gáfu hinum látna 50
franka í farareyri. Þegar sjö deildarforingjar fjöl-
skyldunnar höfðu þannig gefið 350 franka var komið
að Walter vogunarsjóðsstjóra. Hann tók upp
ávísanaheftið sitt, skrifaði ávísun upp á 500 franka og
hoppaði svo sprækur niður á kistulokið (grafið
grynnra en hér), tók þessa skitnu 350 franka og
stakk í vasann en skildi 500 franka ávísun eftir á
lokinu.
Alltaf skyldi Walter frændi þurfa að slá alla aðra
út, hugsuðu sumir. Þetta gæti verið vont fordæmi, ef
heilsuleysi gripi um sig í ættinni, hugsuðu aðrir. En
einhverjum þótti sem eitthvað vantaði upp á þessa
atburðarás, þótt þeir næðu því ekki til fulls hvað væri
að.
Skömmu síðar var búið að fylla gröfina og laga
yfirborðið og erfidrykkjan beið. Walter kaus að
sleppa henni, sem sýndi enn hversu störfum hlaðinn
hann var.
Þessi saga og sögurnar tvær úr raunveruleikanum
segja einkum það, að það er ekki endilega allt sem
sýnist.
En þá má spyrja sig: Hvers vegna voru þessir
miklu peningar verkalýðsfélagsins góða einmitt
geymdir í bankanum vonda sem vildi ekki lækka
vexti sína þegar í stað að kröfu foringjanna? Ástæð-
an var sú, að verkalýðsfélagið hafði staðið faglega að
sínum málum, eins og þess var von og vísa. Það bauð
út vörsluna á hinum mikla sjóði, sem láglaunafólkið
hafði önglað saman með erfiði sínu um langa hríð. Sá
banki myndi fá að ávaxta sjóðinn sem byðist til að
borga hæstu vextina.
Nema hvað?
Morgunblaðið/RAX
’Mörg fyrirtæki eru fyrir nokkru tekin aðfækka fólki til að geta greitt þeim semáfram verða samkvæmt hinum metnaðar-fullu samningum. Eins og staðan er nú orðin
stefnir í að kaupmáttarsigurinn sem þótti
vinnast með síðustu samningum fjúki út um
gluggann ásamt þeim nýja.
24.2. 2019 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31