Fréttablaðið - 06.07.2019, Qupperneq 12

ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Einar Þór Sverrisson FORSTJÓRI: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir ÚTGEFANDI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
RITSTJÓRAR: Davíð Stefánsson david@frettabladid.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Sunna Karen Sigurþórsdóttir sunnak@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 85.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is
MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Gunnar
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir

Það mun
verða ís-
lenskri þjóð
til eilífðar-
vansa ef hún
situr að-
gerðarlaus
hjá meðan
stórbrotin
náttúra á
Ströndum
verður
virkjun að
bráð.
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is
Við lifum á tímum þar sem það blasir við hverjum sem sjá vill að mann-kynið hefur gengið illa um náttúruna. Í græðgislegri þörf sinni fyrir velmegun hefur það mengað umhverfi sitt, jafn-vel svo mjög að lífi á jörðinni stafar
hætta af. Þannig er gríðarlegur fjöldi dýrategunda
og plantna í útrýmingarhættu vegna kæruleysis
mannsins og mörgum hefur nú þegar verið eytt. Æ
fleiri viðurkenna þessa nöturlegu staðreynd og gerast
talsmenn náttúruverndar í þeirri vissu að náttúran sé
ómetanleg auðlind sem verði að vernda. Um leið líta
aðrir þessar sömu auðlindir og fara í hrifningarvímu
þegar þeir uppgötva að þar sé hægt að virkja og græða
peninga, jafnvel heilmikið af þeim.
Hvalárvirkjun á Ströndum er dæmi um þetta. Þar
stendur til að fremja skelfilegt skemmdarverk á nátt-
úrunni í von um að einhverjir geti grætt peninga. Þeir
sem hafa litið þetta svæði augum og hafa einhverja til-
finningu fyrir náttúrufegurð hljóta að fyllast skelfingu
við þá tilhugsun að þetta ægifagra svæði verði eyði-
lagt. Reyndar þarf fólk ekki að mæta á svæðið til að
átta sig á náttúrufegurðinni sem þarna blasir við. Við
lifum á tækniöld og ljósmyndir og fréttamyndir sýna
greinilega hvað þarna er í húfi.
Náttúruperlur eru svo sannarlega þess virði að fyrir
þeim sé barist. Virkjanasinnar láta oft eins og náttúru-
verndarsinnar séu draumórafólk af höfuðborgarsvæð-
inu sem hafi ekki hundsvit á atvinnuuppbyggingu úti
á landi. Það hentar málstað þeirra vel að draga upp
slíka mynd og gera um leið lítið úr þeim sem búa á því
svæði og skynja og skilja þá óendanlegu dýrð sem býr
í náttúrunni. En auðvitað eru náttúruverndarsinnar
um allt land og stefna að sama markmiði: verndun
náttúruperla.
Það mun verða íslenskri þjóð til eilífðarvansa ef
hún situr aðgerðarlaus hjá meðan stórbrotin náttúra á
Ströndum verður virkjun að bráð. Of fáir berjast gegn
ákvörðun sem einkennist af slíku dómgreindarleysi
að engu er líkara en hún hafi verið tekin í óráði. Hún
er allavega mikil tímaskekkja á því herrans ári 2019
þegar æ fleiri einstaklingar gera sér grein fyrir mikil-
vægi þess að standa vörð um náttúruna um leið og
þeir leita til hennar, finna þar frið og öðlast endurnýj-
aðan kraft um leið og þeir dást að henni.
„En þú átt að muna alla tilveruna, að þetta land á
þig,“ segir hið góða skáld Guðmundur Böðvarsson í
ljóði sínu Fylgd. (Nokkuð er síðan Guðmundur lést,
en þar sem afburða skáldskapur er eilífur eru afburða
skáld það líka og því er hér talað um Guðmund í
nútíð.) Í ljóðinu bætir skáldið við þessari mikilvægu
áminningu: „Þú mátt aldrei selja það úr hendi þér.“
Náttúruverndarsinnar um allt land þurfa nú að
sameinast í baráttu fyrir hinni stórbrotnu náttúru á
Ströndum og voldugu fossunum sem þar eru en munu
að mestu þurrkast upp verði af virkjanaframkvæmd-
um. Staðreynd sem sumir eiga auðvelt með að leiða
hjá sér, enda blindaðir af gróðavon. Íslendingar eiga að
vernda náttúru sína en ekki selja hana úr hendi sér.
Að selja landið
Árið er 1946. Heimsstyrjöldinni síðari er nýlokið. Um Evrópu flakka vegalaus börn sem lifðu af Helförina. Foreldrar þeirra eru látnir eða þeirra
saknað. Þau eiga engan að, þau eiga hvergi heima.
Breska ríkisútvarpið BBC ákveður að búa til þáttaröð
um nokkur þessara týndu barna sem talið er að geti
átt skyldmenni í Bretlandi, ákall til ættingja sem gætu
veitt þeim skjól.
Fyrir nokkrum árum rakst blaðamaður á upp-
tökurnar í safni BBC. Aðeins einn þáttanna hafði varð-
veist. Í honum eru þulin nöfn tólf barna, saga þeirra
rakin og nöfn frændfólksins sem leitað er talin upp.
Hvað varð um börnin? Fundu þau fjölskyldu sína?
Fengu þau samastað? Blaðamaðurinn fór á stúfana.
Sjötíu árum eftir stríðslok, sjötíu árum eftir að börnin
fundust nær dauða en lífi í útrýmingarbúðum tókst
blaðamanninum að hafa uppi á fjórum þeirra og taka
þau tali.
Eitt þeirra var Gunter Wolff. Gunter fæddist í Þýska-
landi árið 1928. Gunter greindi blaðamanninum frá
því hvernig liðsmenn Gestapo smöluðu Gunter og fjöl-
skyldu hans saman dag einn árið 1941 og fluttu í gettó
í Póllandi. Þar tókst fjölskyldunni að halda hópinn
næstu árin. En árið 1944 voru þau send í útrýmingar-
búðir nasista í Auschwitz. Við komuna í Auschwitz var
konum skipað að fara í eina átt, körlum aðra. Gunter sá
móður sína aldrei aftur. Viku eftir komuna í Ausch-
witz lést faðir hans. „Hann einfaldlega vaknaði ekki
einn morguninn.“
Gunter flakkaði milli fjölda fangabúða. Þegar stríð-
inu lauk var hann í Theresienstadt. Fjölskyldan hafði
ákveðið að hittast í smábæ í Þýskalandi, fæðingarstað
móður hans, þegar stríðinu lyki. Þar beið Gunter í
tvo mánuði. Enginn kom að vitja hans. Kona á vegum
Sameinuðu þjóðanna tók hann upp á arma sína og
kom honum með lest til Bretlands þar sem Gunter
hafði verið sagt að hann ætti skyldmenni.
Í kjölfar ákalls BBC fann Gunter frænda föður
síns sem bjó í London. Frændinn tók á móti Gunter
á Waterloo lestarstöðinni með orðunum: „Mér og
pabba þínum samdi aldrei.“ Þegar heim var komið
tók frændinn fram lyklakippu. Hann gekk um húsið
og læsti hverjum einasta skáp. Gunter ákvað strax að
þetta yrði ekki heimili hans.
Gunter tókst að hafa uppi á ættingjum í New York.
Hann varð yfir sig glaður. „Ég var sannfærður um að ég
væri á leið til paradísar.“ En í Bandaríkjunum tók ekki
betra við. Virðuleg kona tók á móti honum og sagði:
„Þú byrjar að vinna á mánudaginn. Þú getur sofið á
bekk í biðstofu eiginmanns míns – hann er læknir.“
Gunter mætti samviskusamlega í vinnuna. Á
útborgunardegi fékk hann ávísun upp á ellefu dollara
og sextíu sent. Hann bað konuna um að leysa hana út
fyrir sig. Þegar konan kom úr bankanum afhenti hún
Gunter sjö dollara og sextíu sent. Gunter sagði að hún
hlyti að hafa ruglast; ávísunin var upp á ellefu dollara
og sextíu sent. Konan svaraði: „Já, en þú hefur sofið á
bekknum í biðstofunni.“ Gunter flutti út viku seinna.
Yfirklór
Fundu börnin tólf úr BBC þættinum ættingja sína?
Nei. Svo virðist sem nánast enginn hafi gefið sig fram
og vitjað þeirra. Þau fáu skyldmenni sem fundust
komu jafnilla fram við börnin og ættingjar Gunters.
Í heimildarþætti um málið ítrekaði blaðamaðurinn
sem fann upptökurnar að „við vitum ekki hverjar
aðstæður voru, ástæðurnar fyrir því að fólk steig ekki
fram“. Sá örláti fyrirvari breytir þó tæpast mati okkar
á framferði fyrri kynslóða. Framkoma sem þessi er
skítleg. Það sama má segja um framkomu stjórnvalda
sem í dag skirrast við að veita börnum á flótta skjól.
Það er ekkert sem réttlætir andvaraleysi gagnvart
börnum í neyð. Yfirklór um lög og reglugerðir munu
komandi kynslóðir dæma jafnhart og við dæmum
kaldranalega framkomu í fortíð í garð hinna týndu
barna Helfararinnar.
Skítleg framkoma
Fæst án lyfseðils í öllum apótekum www.florealis.is
Notkun fyrir konur, 18 ára og eldri: 2 töflur 2–4 sinnum á dag. Ekki nota Lyngonia
ef þú ert með einhverja truflun á nýrnastarfsemi. Notið ekki lengur en viku. Lesið
vandlega upplýsingar á umbúðum og fylgiseðli fyrir notkun lyfsins. Leitið til
læknis eða lyfjafræðings sé þörf á frekari upplýsingum um áhættu og auka–
verkanir. Sjá nánari upplýsingar um lyfið á www.serlyfjaskra.is.
Lyngonia við vægum
þvagfærasýkingum
Einstök lausn án sýklaly a
6 . J Ú L Í 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R12 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN
0
6
-0
7
-2
0
1
9

0
4
:3
7
F
B
0
7
2
s
_
P
0
7
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
6
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
3
6
0
-5
B
D
0
2
3
6
0
-5
A
9
4
2
3
6
0
-5
9
5
8
2
3
6
0
-5
8
1
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
A

F
B
0
7
2
s
_
5
_
7
_
2
0
1
9
C
M
Y
K