Félags- og heilbrigðismál - 01.07.2003, Síða 22

20
Útreikningsaðferðir og skilgreiningar
(Hagstofa Islands er fyrir íslands hönd aðili að Eurostat
samstarfi). Að kröfu Eurostat hafa Norðurlöndin (eins og
önnur aðildarlönd) endurreiknað útgjaldatölur aftur til ársins
1990 samkvæmt „nýja“ Esspros. OECD sem um árabil hefur
borið saman velferðarmálaútgjöld aðildarríkja samkvæmt
uppgjöri þjóðhagsreikninga hefur nú hafið samvinnu við
Eurostat um að nota Esspros gögn í samanburði af þessu tagi.
Fyrsta niðurstaða OECD á þeim grunni er að finna í SOCX
1996 gagnagrunninum.
Eurostat safnar ekki upplýsingum enn sem komið er um
fjölda lífeyris-/bótaþega eða fjölda þeirra sem njóta þjónustu
en það gerir NOSOSKO hins vegar.
1.3. NOMESKO
NOMESKO eða Norræna nefndin um heilbrigðisskýrslur
(Nordisk Medicinalstatistisk Komité) er ein af fastanefndum
Norrænu ráðherranefndarinnar. Hlutverk hennar er að skapa
grundvöll fyrir samanburð á hagtölum á sviði heilbrigðismála
á Norðurlöndum og eiga frumkvæði að þróunarverkefnum á
því sviði, auk þess að fylgjast með alþjóðlegri þróun hagtalna
urn heilbrigðismál.
NOMESKO nefndin var stofnuð 1966 en ísland hóf þátt-
töku árið 1973. A vegurn nefndarinnar hafa starfað nefndir
eða vinnuhópar sem tekið hafa fyrir ákveðin svið. Má þar
nefna skráningu efnis um fæðingar, samræmingu í skráningu
dánarmeina, sjúkdóma, aðgerða og slysa. Ennfremur hafa
sérfræðingahópar fjallað um skilgreiningar og framsetningu
efnis um starfsemi sjúkrahúsa, heilsugæslu og um heil-
brigðisstéttir, útgjöld auk fleiri þátta. NOMESKO hefur
gefið út Heilbrigðisskýrslur Norðurlanda (Helsestatistik for
de nordiske lande) árlega síðan 1980. Er það starf í höndum
ritnefndar sem skipuð er fulltrúum allra Norðurlandanna
þ.m.t. frá Færeyjum, Grænlandi og Alandseyjum. Er efni
ritsins í stöðugri endurskoðun og kapp lagt á að ná fram sem
bestri samræmingu við hagtölugerðina. I ritinu eru upplýsingar
um ísland sem í sumum tilvikum hafa ekki birst með sama
hætti í íslenskum heimildum. Er hluti af því efni hér í ritinu.
1.4. OECD
OECD hefur um allangt skeið safnað margvíslegum
upplýsingum um heilbrigðismál hjá aðildarríkjum sínum
þ.m.t. Islandi og hefur Hagstofan umsjón með miðlun efnis
fyrir Island. Þróaður hefur verið yfirgripsmikill alþjóðlegur
gagnagrunnur um heilsufar og starfsemi heilbrigðiskerfa.
Utgjöld til heilbrigðismála og skipting þeirra skipa þar
veigamikinn sess en þau hafa farið vaxandi sem hlutur af
heildarríkisútgjöldum. Er því mikil þörf fyrir samræmdar
hagtölur til að geta borið saman vöxt, árangur og jöfnuð
heilbrigðiskerfa og slíkar upplýsingarmikilvægarfyrir stefnu-
mótun í heilbrigðismálum.
Samræming hagtalna er lykillinn að því að hægt sé að gera
raunhæfan samanburð milli landa. Samstarf alþjóðastofnana
og aðildarlanda þeirra undanfarin ár hefur þokað því máli
áfram en enn vantar nokkuð á að fullnægjandi árangur hafi
náðst á öllum sviðum og því ber að hafa nokkum fyrirvara á
alþjóðlegum samanburði.
OECD gefur út árlega geisladisk með efni úr gagnagrunni
sínum urn heilbrigðismál (OECD Health Data). Þar era tölur,
skilgreiningar og einnig athugasemdir af hálfu aðildar-
þjóðanna. Upplýsingarnar ná yfir heilsufar, starfsemi
heilbrigðisþjónustunnar, útgjöld, lyfjamál, lífstflsþætti o.fl.
Árið 2001 gaf OECD út rit byggt á efni úr gagnagrunninum
(Health at a Glance) og er önnur útgáfa væntanleg haustið
2003.
1.5. Helstu heimildir
Helstu heimilda um útgjöld á sviði félags- og heilbrigðismála
er að leita í ríkisreikningi, reikningum sveitarfélaga og
reikningum Tryggingastofnunar ríkisins. Að auki er leitað
fanga í reikningum Atvinnuleysistryggingasjóðs, Ábyrgðar-
sjóðs launa, Innheimtustofnunar sveitarfélaga og Jöfnunar-
sjóðs sveitarfélaga. Einnig er byggt á samantekt Fjármála-
eftírlits (áður Bankaeftirlits) úr ársreikningum lífeyrissjóða.
Upplýsinga um fjölda og skiptingu þeirra sem njóta
þjónustu eða taka á móti greiðslum lífeyris eða bóta er aflað:
a. beint frá stofnunum, b. frá aðilum sem skrá slíkar
upplýsingar, c. úr launamiðaúrvinnslu Þjóðhagsstofnunar
og d. úr vinnumarkaðsrannsóknum Hagstofu sem fram fara
tvisvar á ári. Dæmi um hið fyrstnefnda eru upplýsingar um
þjónustu félagsmálastofnana sveitarfélaga og viststofnana
aldraðra, sem árlega senda Hagstofu svör við fyrirspum um
starfsemi sína. Helstu aðilar er skrá eða vinna upplýsingar og
leitað er til eru Tryggingastofnun ríksins, heilbrigðis-
ráðuneyti, Landlæknisembætti, Vinnumálastofnun (áður
Atvinnuleysistryggingasjóður) og Bamavemdarstofa.
Erlendar upplýsingar eru einkum sóttar í ýmis rit frá
Eurostat (hagstofu Evrópusambandsins), ennfremur í rit
NOSOSKO, Social tryghed i de nordiske lande, í rit
NOMESKO, Health statistics in the Nordic countries, og í
gagnasafn OECD um heilbrigðismál (OECD Health Data).