Vinnuafl - 15.01.1996, Blaðsíða 5

Formáli
Riti þessu um vinnuaflsnotkun er ætlað að veita samræmdar
upplýsingarumendurskoðaðartölurHagstofunnarumi]ölda
ársverka hér á landi samkvæmt slysatryggingaskrám
skattyfirvalda. Skýrslan hefur að geyma yfirlit yfir
vinnuaflsnotkun eftir atvinnugreinum, landsvæðum og stærð
sveitarfélaga árin 1972-1990. Jafnframt eru birtar tölur um
vinnuaflsnotkun á landinu í heild eftir atvinnugreinum frá
árinu 1963 en það er upphafsár þessara gagna.
Ástæðumar fyrir því að Hagstofan ræðst í að birta
endurskoðaðar tölur um fjölda ársverka em margvíslegar. 1
fyrsta lagi þykir fengur að því að þetta efni sé aðgengilegt á
einum stað. í öðm lagi hafa aðrar opinberar stofhanir á
undanfömum ámm unnið úr öðmm gögnum og birt yfirlit
yfir fjölda ársverka eftir atvinnugreinum og svæðum.
Niðurstöður þessarar úrvinnslu koma ekki heim og saman
við niðurstöður Hagstofunnar og því hafa komið fram
efasemdir um áreiðanleika og gæði þessara gagna. 1 þriðja
lagi hefur flokkun vinnuaflsins eftir atvinnugreinum verið
mismunandi eftir því hvaða opinber stofhun á í hlut. 1 fjórða
lagi hefur sú svæðaskipting sem Hagstofan hefur miðað við
tekið vemlegum breytingum á þeim tæpum þrjátíu ámm
sem liðin em fxá upphafi þessarar úrvinnslu. Af þeim sökum
hefur verið erfitt að mynda óslitnar tímaraðir fyrir einstök
svæði. í fímmta lagi hefur vinna Gylfa Ambjömssonar
svæðahagfræðings við myndun gagnagmnnsins svceran gert
kleift að ráðast í þetta verkefni. Gylfi hefur í tengslum við
rannsóknir sínar á svæðisbundinni þróun iðnaðar hér á landi
endumnnið öll tölvugögn skattyfirvalda frá árinu 1972 um
slysatryggðar vinnuvikur, þ.e. fjölda vinnuvikna sem
álagning iðgjalds vegna lögboðinna slysatrygginga starfandi
manna á vinnumarkaði hefur byggst á ár hvert.
Gerð hagskýrslna um vinnuaflsnotkun á grundvelli
vinnuvikna samkvæmt slysatryggingaskrám hófst frá og
með árinu 1963. Grunnupplýsingar á tölvutæku formi em
frá og með árinu 1972 og því miðast úrvinnsla með fullri
sundurliðun við það ár. Við myndun gagnagmnnsins svœran
hefur jafnframt verið lögð áhersla á að niðurstöður
endurspegli nákvæmlega niðurstöður Hagstofunnar.
Hagstofan hefur því gert samning við Gylfa um afhot af
þessum gagnagmnni og em allar tölur um tímabilið 1972-
1990íþessari skýrsluunnarbeintúrgmnninum. Lokshefur
talningu ársverka að mestu verið hætt eftir að álagningu
gjalda vegna slysatrygginga starfsmanna á vinnumarkaði
var breytt í ársbyrjun 1991. Af þeim sökum hefur Hagstofan
gjörbreytt hagskýrslugerð um vinnumarkaðinn. Vorið 1991
hóf hún reglubundnar vinnumarkaðskannanir, þ.e. úrtaks-
athuganir á stöðu einstaklinga á vinnumarkaði, atvinnu,
störfum, menntun, vinnutíma o.fl. Niðurstöður þessara
kannana hafa birst í tveimur ritum Hagstofunnar, Vinnu-
markaður 1991-1993 og 1994.
Efhi þessarar bókar skiptist í þrjá meginhluta. I hinum
fyrsta er greint frá heimildum, flokkunaraðferðum og
breytingum áuppgjörsaðferðum. í öðmm hluta er fjallað um
megindrætti í þróun starfa á árunum 1963-1990 með sérstaka
áherslu á tímabilið eftir 1972, skipt eftir atvinnugreinum,
hémðum og stærðarflokkum sveitarfélaga. I þriðja hluta er
sjálft talnaefni skýrslunnar og skiptist það í þrjá efhisþætti.
Fyrst fer yfirlit yfir skiptingu vinnuafls eftir atvinnugreinum
árin 1963-1990. í annan stað er vinnuaflinu árin 1972-1990
skipt á hémð og innan þeirra á atvinnugreinar. Einnig kemur
ffarn hvemig vinnuafl einstakra atvinnugreina skiptist á
hémð. í þriðja lagi er vinnuaflinu skipt eftir stærðarflokkum
sveitarfélaga, þ.e. eftir íbúafjölda, og því næst eftir atvinnu-
greinum. í þessum kafla er vinnuafli í einstökum atvinnu-
greinum einnig skipt eftir stærðarflokkum sveitarfélaga.
Framsetning talnaefnisins er eins í öllum köflum skýrslunnar;
tiltekinn er fjöldi ársverka, hlutfallsleg skipting þeirra á
viðkomandi flokkunarlykil, hlutfallsleg breyting frá einu ári
til annars og þróun frá árinu 1972. í viðaukum er gerð nánari
grein fyrir atvinnugreinaflokkun og flokkun sveitarfélaga
eftir stærð.
Gylfi Ambjömsson tók þetta rit saman í samvinnu við
starfsmenn Hagstofunnar, einkum Magnús S. Magnússon
og undirritaðan. Sigurborg Steingrímsdóttir og Þyrí Baldurs-
dóttir önnuðust tölvuvinnslu og umbrot bókarinnar.
Hagstofu Islands í janúar 1996
Hallgrímur Snorrason