Vinnuafl - 15.01.1996, Qupperneq 10

Vinnuafl 1963-1990
2. Atvinnugreinaflokkun
Fyrstaíslenskaatvinnugreinaflokkunin.Arv/nnnvegq/foktan
Hagstofunnar, var gefin út af Hagstofu Islands árið 1962 og
reist á atvinnugreinaflokkun Hagstofu Sameinuðu þjóðanna,
International Standard Industrial Classification of all eco-
nomic activities (skammstafað ISIC), 1. endursk. frá 1958.
Þessi flokkun var endurskoðuð árið 1968 og aftur árið 1970
meðhliðsjón af viðauka viðISIC, l.endursk. fráárinu 1964.
Arið 1968 gaf Hagstofa Sameinuðu þjóðanna út 2. endur-
skoðun ISIC. I kjölfar þess var í flestum nágrannaríkjum
farið að beita atvinnugreinaflokkun sem byggðist á ISIC, 2.
endursk. Sú útgáfa var aldrei tekin í notkun hér á landi en
nokkur dæmi eru um að henni hafi verið beitt í gagnasöfnum
og skýrslugerð. Fyrir u.þ.b. áratug var Hagstofa Islands
komin vel á veg með að þýða og staðfæra ISIC, 2. endursk.,
en áður en því verki lauk var á alþjóðavettvangi hafist handa
við 3. endurskoðun ISIC. Þóttu þá ekki lengur forsendur til
útgáfu nýrrar flokkunar hér á landi á grundvelli ISIC, 2.
endursk., og var ákveðið að bíða niðurstöðu þriðju
endurskoðunarinnar. Aður en henni var lokið höfðu Evrópu-
sambandið og EFTA-ríkin hafið viðræður um samning um
Evrópskt efnahagssvæði. f þeim hluta samningsgerðarinnar
sem laut að hagskýrslum beindist athyglin m.a. strax að
nýrri atvinnugreinaflokkun ESB, Nomenclature générale
des Activitées économique dans les Communautés
3. Svæðaskipting landsins
I Hagtíðindum hefur fjöldi vinnuvikna ávallt verið birtur
miðað við tvenns konar skiptingu á svæði. Annars vegar
hafa vinnuvikur verið birtar í ítrustu sundurliðun eftir
atvinnugreinum (þriggja stafa atvinnugreinaflokkun) fyrir
Reykjavík, kaupstaði, sýslur og landið allt. Hins vegar hafa
tölur um fjölda vinnuvikna eftir atvinnuvegum (eins stafs
atvinnugreinaflokkun) verið birtar eftir kjördæmum og innan
þeirra eftir kaupstöðum og sýslum. í báðum tilvikum er
gengið út frá stjómsýsluskiptingu landsins. Stjómsýslu-
skiptingin hefur tekið miklum breytingum á þeim tíma sem
liðinn er frá því farið var að birta gögn um vinnumarkaðinn.
Þannig vom t.d. einungis 14 kaupstaðir á landinu árið 1963
en þeir vom orðnir 28 að tölu árið 1990. Ennfremur hafa
sveitarfélög verið sameinuð á þessu tímabili, sérstaklega
hin síðari ár. Þetta hefur valdið því að ekki hefur verið hægt
að mynda samfelldar tímaraðir út frá þeim gögnum sem birst
hafa í Hagtíðindum nema fyrir kjördæmin í heild.
Til þess að hægt væri að mynda í þessari skýrslu samfelldar
tímaraðir miðað við einhlíta svæðaskiptingu landsins var
gripið til þess ráðs að miða tölur alls tímabilsins í gagna-
grunninum við þá skiptingu landsins í sveitarfélög sem í
gildi var árið 1990. 2 Sem dæmi má nefna að á árinu 1988
Européennes (skammstafað NACE), 1. endursk. Urðu ríkin
ásátt um að taka upp þá flokkun fremur en flokkun Sameinuðu
þj óðanna og var formlega kveðið á um það í samningnum um
Evrópska efnahagssvæðið. Hér á landi hófsF Hagstofan
handa árið 1993 við að semja íslenska útgáfu af NACE. Því
verki lauk með útgáfu á Islenskri atvinnugreinaflokkun,
ÍSAT 95, á árinu 1994 og tók hún formlega gildi 1. janúar
1995.
Eins og áður kom fram byggist það flokkunarkerfi, sem
Hagstofan notaði á árunum 1963-1990, á alþjóðlega
flokkunarkerfmu frá 195 8. Hins vegar hefur Þj óðhagsstofnun
beitt þjóðhagsreikningakerfi Sameinuðu þjóðanna frá 1968
(SNA-68) en það er nátengt ISIC-staðlinum frá 1968. Til
þess að geta fengið mannaflatölur á sama grunni hefur
Þjóðhagsstofnun endurflokkað staðalinn frá 1958 til sam-
ræmis við staðalinn frá 1968. I þessari skýrslu er þeirri
endurflokkun fylgt til þess að auðvelda samanburð, bæði við
vinnuaflsþróun annarra landa og við aðrar innlendar hagtölur.
Helsti munurinn á ISIC-stöðlunum frá 1958 og 1968 felst
í því að ýmsar viðgerðargreinar, sem teljast til iðnaðar eftir
flokkuninni frá 1958, eru taldar til þjónustu eftir ISIC 1968.
Ennfremur er í staðlinum frá 1968 gerður skýrari greinar-
munur á starfsemi fyrirtækja, starfsemi hins opinbera og
annarri starfsemi en í eldri flokkuninni.
voru öll sveitarfélög í Vestur-Barðastrandasýslu sameinuð
í eitt sveitarfélag, Reykhólahrepp. Þessi breyting olli því að
skráðum ársverkum í Geiradals-, Gufudals-, Múla- og
Flateyjarhreppi var bætt við Reykhólahrepp aftur til ársins
1972 til þess að mynda samfellda tímaröð.
I þeim töflum sem sýna fjölda ársverka eftir stærðar-
flokkum sveitarfélaga er miðað við stærð sveitarfélaganna
árið 1990 og sú flokkun notuð fyrir allt tímabilið. Með því
að festa flokkunina á þennan hátt má fá betra yfirlit en ella
yfir þróun starfa eftir stærðarflokkum sveitarfélaga. Þess
skal getið að þetta er nokkuð frábrugðið þeirri aðferð sem
notuð er varðandi skiptingu mannfjölda eftir byggðarstigi,
en þar er ávallt miðað við stærðarflokkun þéttbýlisstaða á
hverju ári.
í yfirlitskaflanum um þróun starfa er ennfremur notast við
skiptingu vinnuaflsins á höfuðborgarsvæði og landsbyggð.
Til höfuðborgarsvæðisins teljast í þessu tilviki öll sveitarfélög
á svæðinu frá og með Hafnarfirði til og með Kjósarhreppi.
Til landsbyj>gðar teljast öll sveitarfélög utan höfuðborgar-
svæðisins. I viðauka við þetta rit eru bæði kort og töflur til
nánari skýringar við þá landfræðilegu skiptingu sem beitt er
í þessu riti.