Skessuhorn - 03.02.2016, Blaðsíða 26

MIÐVIKUDAGUR 3. FEBRÚAR 201626
Meyjar skulu fræðslu fá - um fyrstu myndun barna
Vísnahorn
Halldóra Beinteinsdótt-
ir Björnsson frá Graf-
ardal vann í fjölmörg ár
á Alþingi og varpaði þá
oft fram stökum að gefnu tilefni. Á þinginu
1946-1947 kvað hún og var tilefnið 180. mál,
þingskjal 445:
Það má sjá af þingskjölum
(en þau eru stundum margumdeild)
að flutt hefur verið frumvarp um
fávitahæli í efri deild.
Líka er hægt að lesa þar
löngu vituð sannindi
að tillögunni tekið var
með takmörkuðum skilningi.
Nú mætti víst ekki nota svona orðalag leng-
ur þar sem einstök orð gætu verið talin niðr-
andi fyrir ákveðna þjóðfélagshópa. Reyndar
er viðbúið að þau orð sem okkur finnast eðli-
leg núna verði af einhverjum talin niðrandi
eftir nokkur ár. Á mínum æskuárum lærðum
við í landafræðinni um Lappana án þess að
nokkuð væri niðrandi við það. Síðan nefndust
þeir Kvenir og seinna Samar þó allt væri þetta
sama fólkið. Einn ágætur maður setti þessa
þróun saman í eina setningu ,,Það er sama
hvenær lappar koma“. (Þetta er að vísu auka-
atriði og kemur vísnaþætti ekkert við) en séra
Tryggvi Kvaran á Mælifelli orti hins vegar um
Ólaf eldri á Starrastöðum sem þótti nokkuð
mismælagjarn:
Ólafur hefur afbragðs haus,
allir við það kannast,
hann er ekkert óvitlaus,
og ég held það sannast.
Skömmu eftir aldamótin 1900 fór flokkur
vegavinnumanna frá Reykjavík upp í Kolla-
fjörð til starfa. Þeir fengu vistir með báti
vikulega og sendu um leið nýja vistapönt-
un. Einn úr hópnum sendi eitt sinn pöntun í
bundnu máli og fylgir hún hér á eftir. Nú öld
síðar er fróðlegt að sjá hvaða vörur og grip-
ir voru mönnum í huga hér á landi á þeim
tíma. Margt er þar enn í fullu gildi en annað
horfið eða orðið að safngripum. Orðið drif-
holt er t.d. heiti á járngirtum trébút, sem not-
aður var til að slá niður gjarðir á tunnum og
í fullu gildi hér á landi fram yfir miðja síð-
ustu öld eða meðan síld var söltuð í trétunn-
ur. Óskar Ágústsson orti um verkfæri á síldar-
plani notuð til vísnagerðar eða annarra and-
legra afreka:
Andans drífholt upp þú tekur,
ofan á tunguna díxil rekur,
stuðlanna botngjörð að stöfunum hrekur,
sterklega þangað til hvergi lekur.
En svo aftur sé vikið að pöntuninni þá er
ljóst að ýmsar tækninýjungar sem okkur þykja
eðlilegar í dag eru þarna enn víðs fjarri:
Ég panta sóda og sápu
saltkjöt og rúgbrauð mörg,
klofhá stígvél og kápu,
kaffi og alls kyns björg,
rauðmaga, reglustikur,
rúsínur, margarín,
kringlur, kex og sykur,
kvenfólk og brennivín.
Fá vil ég líka frakka,
flibba, lykil og skrá,
geltinn og röskan rakka,
því reka þarf ég frá,
skóflu, pál, skæri og brýni,
skrúfhamar, töng og þjöl,
tóbak í munn og trýni,
tertur og haframjöl.
Grjótklöppu, grútarlampa,
griffil og reiknispjald,
sódapúlver og svampa,
sjálfskeiðing, húfu og tjald,
sög, öxi, hamar, hefil,
hárgreiðu, vagn og plóg
stormjakka og stóran trefil,
strákúst og leðurskó.
Svo þarf ég salt og rengi,
silung og prjónabol,
hespu, lás, hurð og kengi,
hálfbaunir, grjón og kol,
fáeina harða fiska,
fingravettlinga og nál,
skeiðar og djúpa diska,
drifholt og matarskál.
Flesk þarft og flautaþyril,
fýlunga, skyr og mjólk,
hnappeldu, snæri, sneril,
snældu, kopp, orf og hólk,
kartöflur, krítarmola,
kynbótahrút og á,
hest, meri, belju, bola,
brauðhníf og sláttuljá.
Eins þarf ég pott og pönnu,
prímus, skilvindu og strokk,
ketil, skörung og könnu,
klifbera og spólurokk.
Torfljá og þverbakstösku,
trog, ausu, kjöt og lax,
fernisolíu í flösku,
og fá vil ég dótið strax.
Ekki er vitað um nafn höfundar en ýmis-
legt bendir til að á þessum vinnustað hafi ver-
ið hafðar í heiðri þær lífsskoðanir sem koma
fram í vísu Stefáns Sveinssonar:
Verum kátir, eyðum enn
öllum grát og trega.
Við erum kátir vegamenn
og vinnum mátulega.
Það er nú þetta að vinna mátulega. Hvorki
of né van og flýta sér en fara þó rólega. Hætt
er við að Árna G. Eylands hafi þótt einhver
flýta sér um of þegar hann kvað:
Hart og mikinn flestir fara,
fárra kröfur eru vægar,
yrði margt hér auðveldara
ef menn lærðu að fara hægar.
Á Alþingi 1938 er rætt var frumvarp um
húsmæðraskóla sagði Bjarni Bjarnason síð-
ar skólastjóri á Laugarvatni að kenna þyrfti
stúlkunum meðferð ungbarna og það ekki
einungis fæddra, heldur líka ófæddra. Um
þetta var kveðið:
Kvennaskólum öllum á
eftir kröfu Bjarna.
Meyjar skulu fræðslu fá
um fyrstu myndun barna.
Skilyrði þó er hér eitt
um þá menntun kvenna.
Ef að fræðslan verður veitt
vill hann sjálfur kenna.
Tískan er og hefur verið síbreytileg svo
lengi sem sögur fara af. Einhverjir muna ef
til vill ennþá eftir kuldasamfestingunum sem
urðu í tísku meðal unglinganna fyrir nokkr-
um árum öllum mæðrum til mikillar gleði.
Á mínum unglingsárum voru gæruúlpurnar
tískuflík í nokkur ár. Sigurbjörn K. Stefáns-
son sá eitt sinn tvo karla ræðast við og auð-
vitað báða íklædda gæruúlpum enda veður
hryssingslegt:
Blés um kempur kaldur blær,
kolla blöktu hærur.
Höfðu í notkun tungur tvær
og tvennar sauðagærur.
Með þökk fyrir lesturinn,
Dagbjartur Dagbjartsson
Hrísum, 320 Reykholt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Hið árlega þorrablót í Ólafsvík var
haldið á Klifi síðastliðinn laugardag.
Að sögn Þóreyjar Úlfarsdóttur, sem
var ein þeirra sem komu að þorra-
blótinu, var það mjög vel sótt eða
310 seldir miðar. Það eru félagasam-
tök í Ólafsvík sem sjá um framkvæmd
þorrablótsins en það eru Lionsklúbb-
ur Ólafsvíkur, kvenfélagið, leikfélag-
ið, Lionsklúbburinn Rán og Fróð-
hreppingafélagið svo það eru margir
sem leggja hönd á plóg. Skemmtiat-
riðin voru öll heimatilbúin og þar var
gert grín að því helsta sem drifið hef-
ur á daga bæjarbúa á liðnu ári. Þór-
ey segir að góð stemning hafi verið
á blótinu. Veitingastaðurinn Galito
á Akranesi sá um matinn og Jóhann-
es Kristjánsson skemmtikraftur sá
um veislustjórn. Hljómsveitin Band-
menn sá um að leika á dansleiknum.
af
Fín stemning á
þorrablóti í Ólafsvík
Gert grín að slökkvilið Snæfellsbæjar.
Vagn Ingólfsson útskurðarmeistari og „byggingatæknifræðingur“ fékk Gísla
Einarsson í heimsókn.
Hestamannafélagið Snæfellingur
hélt þrígangsmót í Söðulsholti á
laugardaginn. Rúmlega 30 skrán-
ingar voru og sýndu keppendur
fegurðartölt, brokk og fet. Stefnt er
svo að því að hafa töltmót seinni-
partinn í febrúar og verður það
auglýst betur þegar nær dregur.
Helstu úrslit urðu þessi:
Pollaflokkur
Sól Jónsdóttir og Dúskur frá Bergi
Krístin Eir Holaker Hauksdóttir og
Keila frá Skáney
17 ára og yngri
Fanney Gunnarsdóttir /
Skuggi frá Brimilsvöllum - 6,00
Inga Dís Víkingsdóttir /
Ábóti frá Söðulsholti – 5,83
Fjóla Rún Sölvadóttir /
Dagur Frá Ólafsvík – 5,33
4-5. Hafdís Lóa Sigurbjörnsdóttir /
Hylling frá Minni-Borg – 5,17
4-5. Guðlaug Sara Gunnarsdóttir /
Hugleikur frá Nýjabæ – 5,17
Minna vanir
Nadine / Stæll frá Bergi – 6,33
Veronika Osterhammer /
Kári frá Brimilsvöllum – 5,83
Margrét Þóra Sigurðardóttir /
Þór frá Saurbæ – 5,67
Aðalsteinn Maron Árnason /
Fannar frá Hallkelsstaðarhlíð – 5,67
Johanna / Sóley frá Skáney – 5,50
Meira vanir
Gunnar Tryggvason /
Fífa Brimilsvöllum – 6,83
2-3. Guðný Margrét Sigurodds-
dóttir / Reykur frá Brennistöðum -
6,50
2-3. Jón Bjarni Þorvarðarson /
Hvöss frá Bergi – 6,50
Skúli L. Skúlason / Glundroði frá
Hallkelsstaðarhlíð – 6,33
Sigrún Ólafsdóttir / Sparisjóður frá
Hallkelsstaðarhlíð – 5,67

iss
Héldu þrígangsmót í Söðulsholti
Sól og Krístin fá viðurkenning i pollaflokki.
Fimm efstu í flokknum Meira vanir.