Skessuhorn - 07.09.2016, Blaðsíða 24

MIÐVIKUDAGUR 7. SEPTEMBER 201624
Síðastliðinn sunnudag voru fyrstu
skóflustungurnar teknar að nýrri við-
byggingu við veiðihúsið á Rjúpnaási
við Norðurá. Núverandi og fyrrver-
andi formenn Veiðifélags Norður-
ár framkvæmdu verkið, þau Birna G
Konráðsdóttir og Sigurjón M Valdi-
marsson. Félögum í veiðifélaginu og
fleiri gestum var boðið við athöfnina
og að þiggja veitingar. Eins og fram
kom í frétt Skessuhorns fyrr í sum-
ar verður hluti núverandi húsakosts
rifinn og hefst niðurrif að líkindum
í dag, miðvikudag. Elstu húsin þykja
ekki þjóna nútíma kröfum um gisti-
aðstöðu. Að sögn Birnu formanns
veiðifélagsins er stefnt að því að
framkvæmdir hefjist í dag við niður-
rif og í beinu framhaldi hefji Eiríkur J
Ingólfsson byggingaverktaki og hans
menn að byggja sökkul og reisa hús
á lóðinni. Verklok eiga að vera fyrir
upphaf næsta laxveiðitímabils. Magn-
ús H. Ólafsson arkitekt hannaði nýja
húsið en byggt verður úr forsteypt-
um einingum frá Loftorku Borgar-
nesi ehf. mm
Framkvæmdir að hefjast við nýtt veiðihús við Norðurá
Sigurjón á Glitstöðum og Birna á Borgum tóku sitthvorn helminginn úr vænum
hnausi og mörkuðu táknrænt upphaf framkvæmda við Rjúpnaás.
Stjórn veiðifélagsins ásamt Einari Sigfússyni sem sér um sölu veiðileyfa í Norðurá
og Önnu Sigþórsdóttur eiginkonu hans (standa við sitthvorn endann). Í baksýn er
Laxfoss og Baula, en útsýni frá Rjúpnaási er með því fegurra í héraðinu.
Útilitsteikning sem sýnir nýja húsið sem að hluta kemur í stað núverandi bygginga. Hér sést í hluta þriggja kynslóða bygginga. Tvær elstu byggingarnar, fjær á
myndinni, verða nú rifnar og stærra hús byggt í staðinn.
Á síðustu árum hafa verið gerðar at-
lögur að því að breyta kvótakerfinu
í átt til frekari opnunar. Settar hafa
verið upp sátta- og samráðsnefndir
sem því miður hafa ekki haft erindi
sem erfiði, og í raun litlu skilað öðru
en vangaveltum og kröfu um að sátt
ríki um kerfið. Vandinn er bara sá að
krafan um sáttina hefur hingað til
verið krafa útgerðarmanna um sátt á
þeirra forsendum – ekki þjóðarinnar.
Samfylkingin hefur þá sýn á sjáv-
arútvegsmálin að fiskveiðiauðlind-
in sé og eigi að vera þjóðareign; að
við nýtingu hennar verði farið að
kröfum um sjálfbærni, samfélagslega
hagkvæmni og ábyrgð. Við viljum að
um þessa auðlindanýtingu gildi hið
sama og þarf að gilda almennt um
nýtingu þjóðarauðlinda: Að farið sé
að samræmdri auðlindastefnu; að
tryggt sé að þjóðin njóti sanngjarns
afraksturs eða arðs af nýtingunni; og
að virtar séu grundvallarkröfur um
atvinnufrelsi, jafnræði og nýliðunar-
möguleika.
Þessu tengist hugmyndin um auð-
lindasjóð sem undirrituð hefur talað
fyrir. Á Íslandi er enginn auðlinda-
sjóður, sem þó þyrfti að vera, til að
taka við afrakstri þjóðarauðlinda.
Grunnhugmyndin er sú að auðlind-
ir landsins séu allar lýstar þjóðar-
eign og að nýting þeirra sé ýmist al-
frjáls (líkt og ferðaþjónustan er nú)
eða leigð út eftir opnum leiðum og
leikreglum á grundveli útboða (í stað
þess að vera úthlutað til afmarkaðs
hóps eins og er t.d. í sjávarútvegin-
um). Þeir sem nýta auðlindirnar fái
til þess tímabundið leyfi – á grund-
velli skilyrtra nýtingarsamninga – og
greiði sanngjarnt gjald til samfélags-
ins. Þetta auðlindagjald renni í sér-
stakan auðlindasjóð sem hefði það
verkefni að byggja upp innviði við-
komandi atvinnugreina og rann-
sóknir í þeirra þágu.
Með stofnun auðlindasjóðs og
samræmdri auðlindastefnu væru at-
vinnuvegir landsins kallaðir til sam-
félagslegrar ábyrgðar af nýtingu
þjóðarauðlindanna. Sú hugsun hefur
því miður ekki ráðið för við ákvarð-
anir og tillöguflutning sem lýtur
að auðlindanýtingu enn sem kom-
ið er. Fyrir vikið stöndum við nú í
þeim sporum að hafa harðlæst kvóta-
kerfi sem litlu skilar hlutfallslega inn
í þjóðarsjóðinn eftir að ríkisstjórnin
ákvað að lækka veiðileyfagjöldin sem
ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur
hafði áður komið á.
Uppboð aflaheimilda
Samfylkingin hefur allt frá stofn-
un haft uppboð aflaheimilda á sinni
stefnuskrá. Á síðasta landsfundi var
samþykkt tillaga um að taka frá að
minnsta kosti 20 þúsund þorsk-
ígildistonn af fiskveiðiheimildum og
bjóða út á markaði, sem fyrsta skref
í að koma á markaði með veiðikvóta
í öllum kvótasettum fiskitegundum.
Tillagan bindur ekki hendur þing-
manna flokksins til að beita sér fyrir
enn viðameiri aðgerðum til að þjóð-
in fái réttlátan arð af fiskveiðiauð-
lind sinni eins og þar segir, en með
þessu móti mætti tryggja að útgerð-
ir án kvóta geti þrifist og þannig um
leið bætt möguleika til atvinnu í sjáv-
arbyggðum sem misst hafa frá sér
kvóta. Fyrirkomulagið myndi auka
verulega tekjur þjóðarinnar af fisk-
veiðiauðlindinni, nýliðun í sjávar-
útvegi yrði auðveldari vegna tryggs
framboðs veiðiheimilda til leigu.
Fáum dylst lengur þörfin á því að
stíga einhver markverð skref til þess
að brjóta upp hlekki kvótakerfis-
ins og þróa þess í stað eðlilegar leik-
reglur sem taka mið af samfélagsleg-
um þáttum, atvinnufrelsi og þróun
byggðar í landinu. Uppboð tiltekins
hluta aflaheimilda gæti einmitt verið
fyrsta skrefið í þá átt.
Fleira þarf þó að koma
til, til dæmis:
Að tryggja eignarhald og fullt forræði
þjóðarinnar yfir fiskveiðiauðlindinni,
með sérstöku stjórnarskrárákvæði.
Að uppfylla skilyrði um jafnan að-
gang að veiðiheimildum, atvinnu-
frelsi og nýliðun í sjávarútvegi. Út-
hlutunaraðferðin skiptir þar megin-
máli. Tímabundnir nýtingarsamn-
ingar til 15-20 ára gætu verið ásætt-
anleg leið varðandi þann kvóta sem
nú er fastur í stóra kerfinu, ef fyrning
á kerfinu fylgir í kjölfarið, og ef jafn-
hliða verður settur á opinn markað-
ur fyrir uppboð með aflaheimildir til
hliðar við nýtingasamningana svo að
nýir aðilar komist inn í greinina.
Að efla og styrkja strandveiðarnar
sem frjálsa atvinnugrein.
Að skilja milli veiða og vinnslu og
bjóða allan óunninn afla á innlend-
an markað. Að þessu mætti stefna
í áföngum þannig að vaxandi hluti
fari á innanlandsmarkað uns t.d.
80% er náð. Markmiðið er að fisk-
vinnsla í landi og á sjó sitji við sama
borð og búi við sambærilegt rekstrar-
umhverfi, og að allur afli skili sér að
landi og sé nýttur í vinnslu. Breyting-
in gæti skapað um eitt þúsund störf.
Deilan um kvótakerfið hefur lengi
verið fleinn í holdi þjóðarinnar og svo
mun verða áfram ef ekki finnst ásætt-
anleg framtíðarlausn á fyrirkomulagi
fiskveiðistjórnunarinnar. Sú lausn
þarf að tryggja samfélagslega arðsemi
og um leið umhverfislega sjálfbærni
af fiskveiðum, svo byggðir landsins fái
dafnað og vaxið og þjóðin sé sátt við
það hvernig farið er með þetta efna-
hagslega fjöregg okkar.
Ólína Kjerúlf Þorvarðardóttir, al-
þingismaður.
Ítarlegri útgáfu greinarinnar má
finna á skessuhorn.is
Sátt um sjávarútveg – við hvern?
Pennagrein
Matvælastofn-
un bárust 76
gild tilboð um
kaup og sölu á
tilboðsmarkaði
með greiðslu-
mark mjólkur á markaði sem lok-
að var 1. september sl. Markaðurinn
að þessu sinni var með þeim stærstu
frá upphafi fyrir greiðslumark mjólk-
ur. Aðeins var hægt að bjóða til sölu
ónotað greiðslumark mjólkur á til-
boðsmarkaðnum að þessu sinni. Við
opnun tilboða um kaup og sölu á
greiðslumarki kom fram jafnvægis-
verð sem er 240 kr. fyrir hvern lítra
mjólkur. Sölutilboð voru 38 og kaup-
tilboð jafn mörg. Boðið var til sölu
greiðslumark upp á 1,9 milljónir lítra,
en óskað eftir greiðslumarki fyrir tæpa
2,5 milljónir lítra. Greiðslumark sem
viðskipti ná til eftir opnun tilboða
(jafnvægismagn) voru 1.624.408 lítr-
ar að andvirði 389.857.920 kr. Kaup-
hlutfall viðskipta var 90,58%.
„Þeir sem lögðu inn tilboð um sölu
á greiðslumarki á verði 240 kr./l eða
lægra selja nú greiðslumark sitt. Bún-
aðarmálaskrifstofan sem nú er hjá
Matvælastofnun mun nú senda öll-
um tilboðsgjöfum upplýsingar um af-
greiðslu tilboða og gera breytingar á
skráningu greiðslumarks þegar upp-
gjör hefur farið fram. Upplýsing-
ar um greiðslumark sitt geta bændur
nálgast á Bændatorginu,“ segir í til-
kynningu frá Mast.
mm
Hálf önnur milljón mjólkur-
lítra skipti um eigendur
„Auðvitað segjum við allt gott, hvern-
ig ætti annað að vera hægt eftir svona
frábært sumar,“ sögðu bændurnir
og nágrannarnir Guðjón Kjartans-
son á Síðumúlaveggjum og Gunn-
ar Bjarnason á Hurðarbaki í Borg-
arfirði þegar ljósmyndari Skessu-
horns hitti þá á bökkum Hvítár fyrir
helgina. Með þeim var einnig Jónas
sonur Guðjóns. Þá höfðu þeir nýlok-
ið við að ná heyrúllu upp úr skurði,
en rúllan hafði fallið fram af bröttum
túnjaðri hjá Guðjóni bónda í seinni
slætti. „Þetta er verktakabundið hey
og því alltof dýrt til að láta það fara
forgörðum,“ sagði Guðjón og hló.
Ekki var síður létt yfir Gunnari enda
kvaðst hann á fyrsta degi í sumar-
leyfi, en hann hefur auk þess að reka
sauðfjárbú á Hurðarbaki, starfað hjá
Norðuráli frá því verksmiðjan var
opnuð. „Það er fínt að taka sumarfrí
á haustin. Þá eru smalamennskur og
svo þurrka ég korn fyrir bændur og
það er einmitt verið að byrja þresk-
ingu í dag. Haustið er því besti tím-
inn til að taka sumarfríið,“ sagði
Gunnar. mm
Slegið á létta strengi
Guðjón, Jónas og Gunnar kampakátir eftir að búið var að ná heyrúllunni upp úr
skurðinum.