Skírnir - 01.10.2009, Page 31

SKÍRNIR LÝÐRÆÐI, RÉTTLÆTI OG HAUSTIÐ 2008 285
og forsætisráðherra ávarpaði þjóðina með þeim orðum að við
þyrftum að standa saman, þá virtist almenningur frekar lýsa stöðu
sinni sem svo að við hefðum verið höfð að fíflum. A hverjum laug-
ardegi kom fólk saman á Austurvelli svo skipti þúsundum til að
mótmæla því að ekki skyldi hafa verið skipt um ríkisstjórn og að
yfirmenn þeirra eftirlitsstofnana sem brugðust svo gjörsamlega í
aðdraganda hrunsins, einkum Seðlabanka og Fjármálaeftirlits,
sætu sem fastast. Minni fundir af sama tagi voru haldnir víðar um
land, m.a. á Akureyri, Selfossi og Isafirði. Og loks þegar Alþingi
kom saman eftir jólafrí þann 20. janúar tók steininn úr: hávær og
fjölmenn mótmæli stóðu fram á nótt og héldu áfram linnulítið
næstu daga. Laugardaginn 24. janúar er áætlað að um 6000 manns
hafi komið saman á Austurvelli. Undir lok janúar gerðist það loks
að ríkisstjórnin féll, það var kallað búsáhaldabyltingin eftir mót-
mælunum dagana á undan sem einkenndust af því að fólk barði
potta og pönnur til að láta í sér heyra.
Það er ekki hægt að líta þessar hræringar smáum augum því
þær eru ekki bundnar við fámenna afmarkaða hópa sem hrakist
hafa út á jaðar samfélagsins; þvert á móti er hér á ferðinni fjöldi
fólks úr öllum stéttum og úr öllu litrófi stjórnmálanna. Sú gagn-
rýni sem sett er fram varðar alls ekki léttvæg umkvörtunarefni eða
afmarkaða hagsmuni heldur grunngildi samfélagsins og virkni
þeirra stofnana sem eru umgjörð um pólitískt og efnahagslegt líf
borgaranna. Eftir hrun bankakerfisins virðist stór hluti almenn-
ings hreinlega hafa tapað tilfinningunni fyrir því að hann lifði í
lýðræðislegu réttarríki. Og þegar fólk tapar þessari tilfinningu —
ekki bara fámennur hópur á jaðri samfélagsins heldur stór hluti
almennings — þá er ríkið ekki lengur lýðræðislegt réttarríki.
Ástæðan fyrir þessu er m.a. sú að til þess að lýðræðislegar stofn-
anir samfélagsins geti gegnt sínum hlutverkum sem skyldi, þá
verður fólk að geta treyst þeim sem slíkum og borið virðingu fyrir
þeim. Fólk verður að geta treyst því að dómstólar geri ekki manna-
missa. I öllum bænum, ekki fara að eyðileggja líf ykkar á því að fara að reyna að
borga þetta allt saman. Sumt af þessu verður aldrei hægt að borga og því fyrr sem
maður áttar sig á því, þeim mun betra. Það voru ekki við sem komum Islandi á
hausinn." http://www.visir.is/article/2009513767454 (sótt 15.01.2009).