Skírnir - 01.10.2009, Blaðsíða 260

514
BENEDIKT JÓHANNESSON
SKÍRNIR
var sjálfstæð eining og ekki var hægt að láta peninga flæða yfir til móður-
félagsins. Þetta er einmitt skýringin á því að Icesave-reikningarnir voru í
útibúum. Þannig var hægt að færa peningana beint í hítina hér heima af
dæmalausu ábyrgðarleysi. Erlendu fyrirtækin fengu líka á sig Islands-stimp-
ilinn og guldu þess í einhverjum tilvikum hvers lenskir eigendurnir voru.
Nokkrum skemmtilegum myndum er brugðið upp frá aðdraganda
hrunsins. Ásgeir segir frá frægri samdrykkju þar sem fulltrúar nokkurra
vogunarsjóða komu saman á barnum á 101 Hóteli í janúar 2008 og sögðu
að komandi hruni Islands og ofurgróða sjóða sinna á því mætti líkja við
endurkomu Krists. Eftir þennan sérstæða fyrirboða rekur Ásgeir hvernig
viðvaranir hrönnuðust upp allt árið. Fjölmargir skrifuðu skýrslur um
alvarlega stöðu íslensku bankanna og stórblöð víða um heim birtu fréttir
um málið. Þess vegna er það hjákátlegt þegar upp koma raddir um það
hvort einhverjir hafi búið yfir „innherjaupplýsingum“ um hrunið.
Líklega hafa fáir atburðir fjármálasögunnar verið boðaðir svo víða og
með rækilegum fyrirvara. Strax á árunum upp úr 2004 heyrðust efasemd-
arraddir. Hin gömlu sannindi, að það sem virðist of gott til þess að vera
satt sé það sjaldnast, áttu sannarlega við hér.
I bókinni er fjallað um nokkra af aðalleikurunum í stjórnmálum og
viðskiptum á tímabilinu. Ásgeir fer varfærnislega í sakirnar, en þó er
greinilegt að hann telur að gagnrýnin hugsun hafi ekki átt upp á pall-
borðið hjá stjórnendum Landsbankans eða Kaupþings. Glitni segir hann
hafa verið orðinn liðið lík í upphafi árs 2008. Það átti ekki síður við um
Landsbankann. Allir bankarnir þjáðust af því að lána eigendum sínum allt
of mikið. Dómgreindin og varfærnin virðist hafa gleymst. Aðalleikend-
urnir voru flestir of ungir menn, sem voru of tengdir, fóru of geyst,
ætluðu sér um of og tóku of mikla áhættu.
Niðurstaðan er sú að bankahrunið hafi líklega verið óumflýjanlegt úr
því sem komið var. Bankarnir hafi verið orðnir tíu sinnum stærri en árleg
landsframleiðsla, mynt Islendinga sú minnsta í heimi og Seðlabankinn
hafi ekki haft bolmagn til þess að koma bönkunum eða krónunni til
hjálpar. Jafnvel þó að Seðlabankinn hefði á árinu 2008 tekið stórt lán sem
honum stóð til boða er óvíst að það hefði gert meira en fresta hruninu.
Ríkið hefði staðið enn skuldugra á eftir. Ráðamenn höfnuðu þeirri leið að
leita til Alþjóðagjaldeyrissjóðsins þangað til það var orðið óumflýjanlegt.
Misskilin sjálfstæðisbarátta varð til þess að hneppa þjóðina í enn meiri
skuldafjötra en þörf hefði verið á.
Samt veltir Ásgeir því fyrir sér hvað hefði gerst ef Seðlabankinn hefði
getað fleytt bönkunum yfir erfiðasta hjallann í október. í kjölfarið hefði