Heimsmynd - 01.11.1988, Blaðsíða 33

arhríðanna um nótt. Staulaðist hún fram
á tún og ól þar meybarn. Hún hafði eng-
in verkfæri með sér og sleit naflastreng-
inn og fór þá barnið að gráta. Vafði hún
það í klútrýju, án þess að binda fyrir
strenginn og hélt því svo í kjöltu sér þar
til það var dáið. Síðan gróf hún það í
mold með berum höndunum.
Nokkrum dögum síðar kom hún aftur
á staðinn og hafði með sér reku. Hún
tók upp barnið og gróf það á ný skammt
frá beitarhúsunum á Ytri Reykjum.
Kom þá yfir hana æði, svo hún vissi ekki
hve lengi hún var að þessu, né hvar hún
hafði grafið barnið. Gröf þess fannst
raunar aldrei, þrátt fyrir mikla leit.
Jón kom stundum að Ytri Brekku og
þá oft drukkinn. Atyrti hann Guðbjörgu
þá gjarna og hratt henni og sagði við
hana undir fjögur augu að nefna aldrei
hvað gerst hefði, því það yrði þeirra
beggja ógæfa. Einnig ásakaði hann hana
oft um að hún væri sér ekki trú.
En kvittur um málið hafði borist um
alla sveitina og um nýársleytið komu yf-
irvöld sýslunnar á vettvang og hófu yfir-
heyrslur. Kom þá brátt hið sanna í ljós
en einnig fleira — og enn ógurlegra.
Sem fyrr segir hafði Guðrún húsfreyja
orðið þess vör að báðar vinnukonur
hennar voru óléttar — einnig Margrét
Gunnlaugsdóttir. Gerðist það svo í ní-
undu viku sumars 1863 að hún ól svein-
barn fullburða, sem vóg 14 merkur. I
skírninni hlaut hann nafnið Jón Sigurð-
ur, og sagði móðirin son bónda, Einar
Jónsson, vera föðurinn. Ekki vildi
bóndasonur þó kannast við að vera fað-
irinn og fór svo fram nokkra hríð. Dafn-
aði barnið vel samt sem áður.
egar Jón litli Sigurður var orð-
inn fimm vikna gamall bar svo
við á einu laugardagskvöldi að
hann hafði nokkur kvefþyngsli
fyrir brjóstinu, en hvorki fylgdi
þessu hiti né andarteppa.
Hann var nú farinn að sofa í
rúmi og búið að taka hann úr
meisnum, sem verið hafði hans
fyrsta vagga. Þetta kvöld fór Margrét
Gunnlaugsdóttir, móðir hans, fram á
kvíastekk með öðru kvenfólki á bænum
til þess að mjólka ærnar. Eftir inni í bæn-
um varð Jóhann Jónsson, vinnumaður-
inn sem fyrr var getið. Bað móðir hans
hann að hafa ofan af fyrir barninu með-
an hún mylkti fénaðinn. Hún var um það
bil eina klukkustund að mjöltunum, en
þegar hún kom heim aftur hafði barnið
verið flutt í rúm hennar — og þar lá það
andað.
Rekja má viðburðarásina þessa klukku-
stund sem Margrét var að mjöltunum og
var hún á þessa leið:
Um það bil sem konurnar voru farnar
til kvíaánna, kom Einar Jónsson inn í
norðurenda baðstofunnar, þar sem Jó-
hann húsmaður sat á rúmi sínu og hug-
aði að barninu. Einar hafði verið að
slætti úti á túni, en nú settist hann á kistu
gegnt rúmi Jóhanns, en síðan færði hann
sig yfir á hans rúm og settist við hlið
honum. Um það leyti var barnið farið að
leggja aftur augun og móka og andaði
létt án brjóstþyngsla. Bauðst Einar þá til
að bera barnið inn í rúm móður þess,
sem var í suðurenda baðstofunnar, en
tvær hurðir voru í milli baðstofuend-
anna. Barnið var rótt og þagði, meðan
það var hjá Jóhanni húsmanni, og eftir
að Einar hafði farið með það í suður-
enda baðstofunnar, heyrði Jóhann ekk-
ert hljóð frá því.
En það er af Einari að segja að hann
bar barnið inn í rúm móðurinnar og sett-
ist þar. í þeim svifum komu inn í stofuna
krakkar tveir á bænum, niðursetningur-
inn Guðni Þoriáksson á tólta ári og
yngsta dóttir hjónanna, Jóhanna Mar-
grét, sjö ára. Guðni sá að barnið sneri
fram, en sængin breidd yfir höfuð, svo
rétt sá í koll þess. Einar sat svo á rúminu
að hann hafði vinstri höndina í knjám
sér, en hægri hendi hélt hann við hnakka
barnsins og að því er drengnum sýndist
hélt hann í hálsklút þess, sem hnýttur
var að aftan. Þegar Einar sá krakkana,
skipaði hann þeim að fara út að gá að
því hvort Mildríður systir sín væri komin
með hesta, sem hún hefði átt að sækja.
Krakkarnir hlýddu og gengu út á hlaðið,
en litlu síðar kom Einar út til þeirra og
skipaði þeim að vera hjá barninu og gá
hvort það hljóðaði. Drengurinn gekk þá
inn í baðstofuna og tók sængina frá and-
liti barnsins. Var það þá mjög hvítt í
framan og gat hann ekki séð að það
drægi andann. Hvorki þá né áður heyrði
hann barnið gefa frá sér hljóð.
Þegar móðirin, Margrét Gunnlaugs-
dóttir, kom heim frá mjöltunum og sá að
sonur hennar var liðinn, varð hún mjög
harmþrungin. Skuggsýnt var í baðstof-
unni, en þó tók hún eftir lítilli holu á
stærð við prjónshöfuð utarlega á enni
barnsins yfir hægra auga. Ekki skoðaði
hún barnið betur í það sinn, en bjó um
líkið á fjöl við rúmstokkinn. En þegar
lýsti að morgni sá hún að storkið blóð
var í holunni á enni barnsins, á mjó-
hryggnum voru bláir blettir, misjafnir að
stærð, en ekki náðu þeir saman. Aftur á
móti var holið allt frá bringsmölunum
niður í smáþarma blátt eða blárautt.
Ekki sá hún aðra áverka á barninu.
Guðrún húsfreyja og aðrir sem litu á
líkið töldu barnið hafa orðið bráðkvatt,
en Margrét hafði sínar efasemdir. Vildi
hún láta hreppstjóra líta á barnið, en það
aftóku þeir Jón bóndi og Einar. Smíðaði
Jón utan um það í mesta flýti og svo var
það reitt til kirkju og grafið.
Einar varð nú mjög ljúfur í viðmóti við
Margréti og gekkst meira að segja við
faðerninu að barninu. Þau tóku jafn-
framt upp holdlegt samneyti á nýjan
leik. En ekki var Margréti rótt og lét
hún oft á sér heyra að hún teldi Einar
hafa sálgað barninu. Fyrir vikið bönn-
uðu þeir feðgar henni að fara af bæ og
eltu hana uppi ef hún fór út fyrir tún-
garðinn. Kom þar að hún var orðin
smeyk um líf sitt á Skárastöðum og tókst
loks að flýja þaðan að Bjargarstöðum í
nóvember 1863. Var þá sá kvittur farinn
að ganga ljósum logum um sveitina að
barnið hefði dáið af manna völdum.
Aður en drengurinn andaðist með svo
sviplegum hætti hafði systir Einars, Þór-
ey Jónsdóttir, sem var átján ára að aldri,
séð bróður sinn ganga tvívegis að barn-
inu, þar sem það lá í meis sfnum, og
klípa það, svo það veinaði hátt. Þegar
hún sá hann gera þetta í síðara skiptið,
svaraði hann henni forhertur að „hún
lygi það.“ Þórey sagði flestum á Skára-
stöðum frá misþyrmingum þeim, sem
hann hafði haft í frammi við barnið, en
svo virðist sem fullorðna fólkið hafi ekki
trúað orðum hennar. Meðal þeirra var
Ingibjörg Markúsdóttir, húskona. En
síðar bar hún að um síðir hefði hún verið
farin að trúa þessu.
Sunnudaginn áður en barnið andaðist,
bar svo við að Einar Jónsson naut helgi
hvíldardagsins og var að lesa í postillu
Jóns Vídalíns, en barnið lá í rúmi gegnt
honum. Þegar það tók að vola stóð Ein-
HEIMSMYND 33