Heimsmynd - 01.11.1988, Blaðsíða 126

skynjað að við erum ekki ein. Það er
fylgst með okkur.“ Hún segir þetta af yf-
irveguðu öryggi þeirrar konu sem var hin
jarðbundna Ugla, hin skapmikla Yerma,
ísold hin sterka en umfram allt Tinna,
sem svo fáir þekkja.
íslenskur Búddisti
framhald af bls. 28
Þá taki þær sér bólfestu við getnað nýs
lífs og öðlist aftur líkama og skynfæri eft-
ir venjulega meðgöngu og fæðingu.
Búddisminn álítur ennfremur að sumar
sálir séu svo klemmdar í skynvillu jarð-
vistarinnar og haldi svo fast í hluti og
hugsanamynstur úr þessu lífi að þær
verði á reiki, eða draugar eins og það er
kallað. Tulku-fólkið lýtur öðrum lögmál-
um varðandi endurfæðingu. Hugur þess
getur farið inn á aðrar víddir og verið
þar langdvölum. Þetta uppljómaða fólk
skynjar einnig hluti af öðrum víddum.
Þannig uppgötvaði tíbeskur meistari
dauðabókina tíbesku (The Tibetan Book
of Death) sem hafði verið týnd öldum
saman. Hann skynjaði innihald hennar
af annarri vídd og skráði það niður.
Þessi bók leiðbeinir fólki við að deyja,
en í tíbeska búddismanum eru til mörg
rit um þetta efni, sem útskýra dauðann
skref fyrir skref. Umrædd bók er áminn-
ing til hins deyjandi um að allt sem hann
upplifir er eigin hugur og ekkert annað.
Kennarinn minn sagði að er við lentum í
því að vera hjá deyjandi manneskju væri
mikilvægt að vera fullkomlega hreinskil-
inn við hana og segja henni nákvæmlega
hvað væri að gerast. Það er mesta kær-
leiksverk sem við getum gert fyrir deyj-
andi manneskju.“
Iðkun búddisma á, samkvæmt kenn-
ingunni, að auðvelda dauðann. „Þeg-
ar við deyjum aðskiljast hugur og líkami.
Hvernig við tökumst á við dauðann velt-
ur á því hvernig við höfum skilið lífið,
líðandi stund. A dauðastundinni birtist
afstaða okkar í gegnum lífið í mun
magnaðri mynd, við upplifum ótta okkar
og hræðslu mun sterkar en nokkru sinni í
lifanda lífi. Á dauðastund blasir hrátt og
nakið eðli okkar við. Flest venjulegt fólk
hefur eytt lífinu í flótta undan þessu eðli
sínu og fyrir það fólk er dauðinn mjög
erfiður. Dauðinn er eitt form þessarar
náttúru sem kemur til okkar og við skilj-
um ekki eða erum ekki viðbúin.
Við jarðarför í búddískum sið eru að-
standendur hins látna viðstaddir til að
veita honum styrk til að yfirgefa þessa
tilvist, losna undan því hugsanamynstri
sem hann var í hér og hjálpa honum yfir.
Þannig reyna aðstandendur að auðvelda
honum endurfæðinguna og um leið
hjálpa þeir sjálfum sér til að endurfæðast
í sínu eigin lífi. Við erum stöðugt að
endurfæðast. Eini munurinn er sá að við
dauðann aðskilst hugur frá líkama og við
höfum ekki lengur skynfæri. Það skýrir
hvernig skynvilla hlýtur því að magnast
hafi hún verið til staðar meðan maðurinn
hafði líkama. Dæmi um þetta eru
draumar. í draumum sínum upplifir
maður ýmislegt, oft mikinn ótta, án
þeirrar skynjunar sem við höfum þegar
við erum vakandi. Óttinn fylgir hugan-
um út fyrir líkama okkar.“
Dauðahugleiðingar eru mikilvægar í
búddisma en ekki endurfæðingin sem
slík. „Hver þú ert núna er aðalatriðið.
Maður getur endurfæðst í hvernig um-
hverfi sem er og óháð því hvernig maður
hefur lifað í þessu lífi. Þó er líklegt að
hafi maður skynjað hlutina rétt í núver-
andi jarðvist, auðveldi það manni að
halda áfram á þroskabrautinni eftir end-
urfæðinguna."
Hvernig tilhugsun er það fyrir Eirík
Baldursson, öðru nafni Kunga Raltri, að
endurfæðast, til dæmis sem múslimi í
klerkaveldinu íran eða kannski öllu
verra, fyrir búddista, í strangtrúaða kaþ-
ólska fjölskyldu í Suður-Þýskalandi?
Hann hlær mjúkum hlátri. „Það er
margt jákvætt við múslimana, til dæmis
sufi-menninguna í íran sem er laus við
ofstæki en leggur mikið upp úr gleði,
dans og kærleika. Mér þætti síðara til-
fellið miður en gerðist það væri ég samt
að halda áfram á þeirri braut sem ég er á
núna.“
Eiríkur kvaddi fjölskyldu sína, föður
sinn og bræður, í ágústlok eftir
tveggja mánaða dvöl á íslandi. í honum
var mikill söknuður og tregi. Hann hafði
ekki komið til íslands í fjögur ár sam-
fleytt. Um þessar mundir er hann í
Boulder að undirbúa sig að ljúka meist-
aragráðu í búddískum fræðum næsta vor
við Naropa-háskólann sem meistari hans
stofnaði. Ári áður en Trungpa dó flutti
hann bækistöðvar sínar til Halifax í Nova
Scotia og hugðist þannig stuðla að enn
frekari útbreiðslu búddismans. Um þess-
ar mundir er ennfremur verið að reisa
stórt klaustur í Woodstock í New York
fylki þar sem sem tíbeskur úddismi
verður kenndur, meðal annars af tíbesk-
um meisturum í útlegð.
Eiríkur hyggst halda áfram á sömu
braut eftir að námi lýkur. „Eftir Trungpa
liggur ómælt efni sem á eftir að rann-
saka. Allt sem hann sagði var tekið upp
á segulband en hann kenndi í kapphlaupi
við tímann og dó langt fyrir aldur fram.“
Hvað framtíðin ber í skauti sér fyrir ís-
lenskan búddista í heimi sem er flestum
okkar framandi, er ekki spurning fyrir
Eirík Baldurson, heldur nútíðin, hvert
augnablik óskilyrtrar opinnar tilveru þar
sem sársauki eða gleði er upplifuð milli-
liðalaust, augnablik sem við hin, að mati
búddistanna, reynum að útiloka með öll-
um þeim varnarháttum sem til eru. □
Uppgjör VÍð . . ■
framhald af bls. 50
syni sem hefur siglt heim með ítalskan
listmálara til að mála altaristöflu fyrir
hana. Edda hefur verið með Hrafni frá
sextán ára aldri og saman eiga þau þrjú
börn auk alls þess sem hann hefur látið
frá sér fara. „Það hefur aldrei liðið dagur
án þess að við töluðum saman,“ segir
hún. „Það sem eitt sinn var unglingaást
hefur dýpkað og magnast með árunum.
Hrafn getur verið leiðinlegur út á við en
heima er hann yndislegur, hlýr maður og
besti pabbi sem hugsast getur.“ segir
hún.
Svar Hrafns við því hvar ímynd konu
hans tengist Eddu myndarinnar kemur
best fram í lokaorðunum, þar sem
Trausti stendur fyrir framan altaristöfl-
una með móðurlausu barni og segir: Þú
átt að láta drauminn um ást verða það
ljós sem lýsir í myrkrinu.
Hver er boðskapur Hrafns Gunn-
laugssonar í þessari mynd? „Hið
mjúka sigrar hið harða“. Þetta er leik-
stjórinn sem segir að þjáningar leikara
og starfsfólks meðan á vinnslu stendur
skipti ekki máli. Maðurinn sem segir að
ástin sé æðra stig einmanaleika, „maður
stendur undir eigin regnboga og allt get-
ur ræst.“
Hrafn Gunnlaugsson er fertugur nú og
virðast margir vegir færir. Þetta er mað-
ur sem segist ekki þola of vitsmunalega
þenkjandi fólk, „sérstaklega fólk sem
getur ekki fundið til, það skortir sköpun-
argáfu.“
í skugga hrafnsins hefur Hrafn búið til
kvenpersónur sem sumar hverjar eru
órafjarri hversdagsleikanum. Hann var
einmana lítill drengur sem þurfti, eins og
hann segir, snemma að bjarga sér sjálfur.
I umræðunni um þær kvenímyndir sem
hann dregur upp í þessari mynd vakna
spurningar um að hve miklu leyti þær
séu uppgjör hans við móður hans, konu
og draumsýnir. „Ég er að bera tilfinn-
ingar mínar á torg í þessari mynd,“ við-
urkennir hann sjálfur. Hans draumur um
ástina sem ljós í myrkrinu er settur á svið
í blóðbaði og tilfinningahita á Islandi fyr-
ir þúsund árum. Hvort áhorfendur
skynja þetta sem væmni eða hvort þeir
verða snortnir ræður úrslitum um þá vel-
gengni og viðurkenningu sem myndin
fær. Ef Hrafni Gunnlaugssyni er full al-
vara með þeirri ósk að hið mjúka sigri
hið harða þarf hann engu að kvíða. □
126 HEIMSMYND