Heimsmynd - 01.02.1992, Blaðsíða 53

þeim sömu laun og karlmönnum myndi það kosta atvinnurekendur og opinbera aðila mun meiri út-
V8V'J|«s» .
starfa. Það hlýtur líka að liggja í augum uppi að þjóðfélag sem
menntar konur til jafns við karlmenn hlýtur að sjá sér hag í að
nýta þá þekkingu sem konur búa yfir. Öll vitum við að ein-
staklingar eru ólíkir að upplagi, sumir eru betur til þess fallnir
en aðrir að bera ábyrgð og stjórna. Það er hins vegar ekkert
sem bendir til þess að slík hæfni skiptist eftir kyni, konur séu
síður greindar en karlmenn eða skorti andlega getu til að tak-
ast á við mikilvæg málefni. Góð dæmi um hæfni kvenna til að
takast á við og fara með völd eru konur eins og Margrét That-
cher, Gro Harlem Brundtland, Golda Meir og Mary Robin-
son. Þá má benda á að
þó að aukið jafnrétti
kynjanna muni að ein-
hverju leyti ganga á for-
réttindi karla þá hljóta
karlmenn sem feður,
eiginmenn og bræður að
sjá mikilvægi þess að
stuðla að framgangi
þessara mála. Annað
sem bent hefur verið á
er að karlmenn eru ólík-
ir einstaklingar og kvöð-
in um að vera „góð fyrir-
vinna“ fellur misvel að
persónuleika þeirra.
Mörgum væri þægð í að
eiginkonan væri ekki að-
eins hálfdrættingur á við
þá í launum þannig að
framfærslu og umönnun
heimilis mætti skipta
jafnar. í dag er því oft
þannig farið að vegna
þess mikla launamisrétt-
is sem við lýði er eiga
hjón ekki annarra kosta
völ en að karlmaðurinn
stundi fulla vinnu og taki
alla þá yfirvinnu sem
býðst. Þannig æxlast því
málin að konan leggur minna upp úr starfsframa og gengur ef
til vill ekki eins hart fram í því að fá launahækkarnir. Heim-
ilsfaðirinn er dæmdur til að vera fjarvistum frá fjölskyldu sinni
í mun meira mæli en ef öflun tekna dreifðist jafnar. Aukið
launajafnrétti gæti því skapað bæði konum og karlmönnum
aukið svigrúm og kost á að velja sér lífsmynstur sem tekur
meira mið af persónuleika þeirra og hæfileikum en kynhlut-
verkum.
kki má heldur gleymast að starfsframi og sanngjörn
laun eru mannréttindi. Allir hafa upplifað þá miklu
gleði og stolt sem því fylgir að fá greidd laun í fyrsta
sinn. Það er hluti af sjálfsvirðingu hvers og eins að
vera metinn að verðleikum af félögum og umhverf-
inu. Konur sem finna fyrir því að fram hjá þeim er
gengið þegar ráðið er í ábyrgðarstöður og að störf
kynbræðra þeirra eru talin verðmætari að því leyti að
þeim eru greidd hærri laun hljóta að líta á framlag sitt á vinnu-
markaðnum sem léttvægt. Það felst mikil niðurlæging í því
fyrir konur sem þjóðfélagshóp að litið sé á það sem eðlilegan
og sjálfsagðan hlut að hefðbundin kvennastörf séu láglauna-
störf. Hver hefur ekki heyrt fullyrt að með aukinni atvinnu-
þátttöku kvenna í einhverri starfsgrein verði hún þar með lág-
launastétt og er kennarastéttin oft tekin sem dæmi.
íslenskt þjóðfélag þarf á konum að halda og þar er vinnu-
markaðurinn ekki undanskilinn. Seint gleymist þegar konur
lögðu niður vinnu einn haustdag á miðjum áttunda áratugnum
HILDUR PETERSEN
FRAMKVÆMDASTJÓRI
stæða þess að konur eru ekki komnar í
stjórnunarstöður í ríkara mæli en raun ber
vitni held ég að byggist fyrst og fremst á
gömlu vanmati. Það er heilmikið framboð af
vel menntuðum konum á vinnumarkaðinum í dag. Á
sumum heimilum er það hins vegar svo að vinna
karlmannsins hefur forgang fram yfir vinnu konunnar.
Hann getur því tekið að sér yfirvinnu en hún ekki vegna
þess að heimilishaldið lendir mestmegnis á henni. Mín
reynsla er sú að það sé helst vinnutíminn sem stöðvar
konur í að sækja um stöðuhækkanir. Mér hefur fundist
nokkuð bera á því að fólk um þrítugt taki ákvörðun um að eiga ekki börn. Þetta er
ákaflega varhugaverð þróun að mínu mati og slæmt til þess að hugsa ef barnleysi er
krafan sem við gerum til kvenna í ábyrgðarstöðum. Mér finnst hins vegar nauðsynlegt
fyrir konur að gæta sín á því að semja sig ekki út af vinnumarkaðinum með því að gera
stöðugt kröfur um lengra fæðingarorlof. Kona er ekki jafn fýsilegur kostur í augum
atvinnurekenda ef hætta er á að hún verði frá lengur en hálft ár vegna barneigna.“
Hildur rekur hundrað manna fyrirtæki en á engu að síður heimili og tvö börn.
„Maðurinn minn er líka í krefjandi starfi en með góðu samstarfi er þetta hægt. Störf
okkar beggja hafa jafnan forgang og við hjálpumst að við að sinna heimilinu. Það kemur
þó alltaf fyrir öðru hvoru að við þurfum að leita til vandamanna með pössun fyrir börnin
sem eru fjögurra og sjö ára. En í okkar augum er heimilið ekki iyrirstaða."
til að leggja áherslu á kröfuna um aukið jafnrétti. Þá sást
greinilega hversu stór hlutur kvenna í íslensku atvinnulífi var
orðinn, þjóðfélagið hálflamaðist.
vers vegna tekur vinnumarkaðurinn ekki betur á
móti konum en raunin er, heldur setur þeim kosti
sem eru illaðgengilegir? Neyðir þær nánast til að
velja milli heimilis og starfsframa? Enn sem komið
er hafa þær flestar tekið heimilið fram yfir vinnuna
en þar er að vera breyting á. Konur eru teknar að
líta stjórnunarstöður hýru auga. Við það að konur
axla meiri ábyrgð á vinnumarkaðnum hlýtur eitthvað
undan að láta á heimilunum nema vinnumarkaðurinn, eig-
inmenn og feður taki höndum saman og leggi sitt af mörkum
til að greiða konum leiðina til fullrar þátttöku og valda í ís-
lensku samfélagi.D
HEIMSMYND 53