Fréttablaðið - 07.11.2015, Blaðsíða 88

Við viljum koma þeim skilaboðum á fram-færi að þessir einstak-lingar vilja ekki ein-hverja vorkunn, þeir vilja fá að standa sig í
lífinu en þeir þurfa tækifæri. Stundum
þarf aðstoð við það og ef eitthvað
gengur ekki vel þá er stuðningurinn
hjá okkur,“ segir Elín Ebba Ásmunds-
dóttir, stofnandi Hlutverkasetursins,
sem er virkni- og endurhæfingarmið-
stöð.
Þegar blaðamann ber að garði óma
hlátrasköllin á annarri hæðinni í
Borgartúni 1 þar sem Hlutverkasetrið
er til húsa. Um 30 manns eru í húsinu
við ýmsa iðju, sumir að sauma, aðrir í
tölvunni og margir sitja við stórt borð
að spjalla og borða súpu. „Það er sko
mikið hlegið hérna,“ segir Elín Ebba.
„Það koma svona 30-50 manns
hingað daglega og sérstaða okkar er
kannski sú að það er enginn að spyrja
hvort það sé eitthvað að viðkomandi.
Hér fær fólk bara að vera eins og það
vill. Það geta verið alls konar ástæður
fyrir því að fólk kemur hingað. Það
getur verið vegna einangrunar, veik-
inda eða hvað sem er. Fólk kemur
hingað á eigin forsendum og þú ert
ekki píndur í neitt prógramm en
getur búið til þitt eigið ef þú vilt og
hér er margt í boði,“ segir Elín Ebba
en boðið er upp á alls kyns námskeið
og iðju.
Vilja komast á vinnumarkaðinn
Í Hlutverkasetrið kemur fólk sem
einhverra hluta vegna hefur dottið
út af vinnumarkaðnum eða skóla,
til þess að halda sér virku og koma
í veg fyrir félagslega einangrun. „Við
höfum tekið eftir því hjá okkur að
mikið af fólkinu sem hingað kemur
vill komast aftur út á vinnumarkað-
inn en fær ekki tækifæri til þess.
Atvinnuumsóknum er ekki svarað
eða þá að það eru ekki í boði hluta-
störf sem myndu hjálpa mörgum
við að komast aftur af stað en líka
gagnast samfélaginu til langs tíma,“
segir Elín Ebba.
Þess vegna ákvað hún ásamt Sylvi-
ane Lecoultre, sem starfar einnig hjá
Hlutverkasetrinu, að setja af stað
nýtt verkefni sem ber nafnið Útrás.
Tilgangur verkefnisins er að auka
þátttöku fólks með geðraskanir á
vinnumarkaði, auka skilning og
þekkingu á þörfum þeirra auk þess
að vinna gegn fordómum og mis-
munun.
„Við erum með fullt af hæfileika-
fólki með alls konar menntun sem
vill komast í vinnu,“ segir Sylviane
sem heldur utan um verkefnið og
styður fólkið.
„Oft vantar þennan stuðning upp
á þegar fólk fer út á vinnumarkað-
inn. Við erum boðnar og búnar með
alla aðstoð en okkur vantar að fá
atvinnurekendur til þess að taka þátt
í þessu með okkur,“ segir hún.
„Við höfum líka hugsað þetta
þannig að fyrirtæki gætu til dæmis
prófað núna í stað þess að gefa pen-
ing í alls konar safnanir þegar þær
eiga sér stað að gefa frekar tækifæri.
Það eru engar skuldbindingar, þau fá
allan þann stuðning sem þau þurfa
hjá okkur,“ segir Elín Ebba.
Þær segja atvinnurekendur oft
hrædda við að ráða einstaklinga sem
glímt hafa við andleg veikindi. „Það
er eins og það sé einhver hræðsla,
hvað ef viðkomandi sýnir einhver
einkenni og svo framvegis. En við
segjum bara veit það eitthvað um
hitt fólkið sem það ræður inn, það
er engin ástæða til að hræðast neitt,“
segir Elín Ebba.
Þurfa tækifæri, ekki vorkunn
Elín Ebba og Sylviane segja mikilvægt að gefa fólki sem glímt hefur við geðraskanir eða dottið út af vinnu markaði
möguleika á að komast aftur á vinnumarkaðinn á sínum forsendum. Reynsla þeirra sé dýrmæt og nýtist vel í starfi.
Elín Ebba og Sylviane starfa í Hlutverkasetrinu en þangað kemur fólk sem meðal annars hefur dottið úr námi eða vinnu af einhverjum ástæðum. Fréttablaðið/VilHElm
„Það er svo oft þannig að ef fólk
hefur dottið út af vinnumarkaði og
ferilskráin sýnir þess merki, þá er
eins og fólk sé stimplað á ákveðinn
hátt,“ segir Sylviane.
allt sjúkdómsgert
„Svo er annað sem fagfólk er búið að
koma inn hjá fólki. Það er að fólk fær
alls konar eðlilegar tilfinningar við
að byrja í nýrri vinnu, það getur auð-
vitað verið erfitt fyrst meðan maður
er að læra. Fólk heldur þá oft, bara af
því það upplifir þessar eðlilegu til-
finningar, að það sé að veikjast aftur
því það er búið að sjúkdómsgera allt,“
segir Sylviane.
Þær Elín Ebba og Sylviane unnu
báðar lengi hjá Geðsviði Landspítal-
ans við endurhæfingu sjúklinga. „Ég
ákvað að stofna Hlutverkasetrið því
mér fannst vanta úrræði fyrir fólk
eftir að það útskrifast af geðdeild. Við
vorum alltaf að sjá dæmi um að fólk
var komið á góðan stað hjá okkur
en var svo að koma alltof fljótt aftur
til okkar því það voru ekki nógu góð
úrræði eftir að það kom út.“
alls konar hæfileikar
Þær segjast leita eftir alls kyns störfum
fyrir sitt fólk og nú þegar hafa nokkrir
fengið vinnu. „Við erum með alla flór-
una af fólki sem getur gert alls konar
hluti og er með dýrmæta reynslu sem
nýtist vel í þeim störfum sem fólkið
okkar hefur fengið,“ segir Elín Ebba.
„Atvinnurekendur þurfa að leyfa
fólki að máta sig í störfin. Við viljum
að það sé ekki alltaf verið að reyna að
breyta fólki heldur þurfum við að læra
að taka fólki eins og það er. Við erum
að leita til atvinnurekenda um að gefa
okkar fólki séns, það er alls konar en
við sjáum að ef fólk fær tækifæri þá
eru endalausir möguleikar en við
erum alltaf svo fljót að dæma fólk úr
leik. Þetta er staður þar sem þú þarft
ekki að panta tíma, þú kemur bara og
þú nærð alltaf sambandi við einhvern
hér auk þess sem fólkið styður hvert
annað mikið,“ segir Sylviane.
Hlutverkasetrið heldur fund þann
11. nóvember þar sem verkefnið
verður kynnt fyrir atvinnurekendum
og bjóða þær alla velkomna á fundinn
sem hefst klukkan 15 í Borgartúni 1.
Gott að vera kominn aftur af stað í vinnu
Orri Karlsson byrjaði að koma í Hlutverkasetrið í janúar síðastliðnum. „Ég er búinn að vera í alls konar verk-
efnum hérna og undirbúningi til þess að fara út á vinnu-
markaðinn,“ segir hann. Verkefnin fólu meðal annars í sér
tölvuvinnu auk þess sem Orri sá um uppvask nokkra daga
í viku. Orri veiktist fyrir nokkrum árum og hefur lítið verið
á vinnumarkaðnum síðan þá . „Ég tók pásu frá skólanum
þegar ég veiktist. Fór svo aftur í skóla og er búinn með
helming af BA-námi.“ segir Orri sem er ekki viss um að hann
klári það nám sem hann hóf í frönsku og hagfræði. „Ég er
ekkert sérstaklega spenntur fyrir því í augnablikinu.“
Orri er nýkominn með vinnu hjá Kötlu sem hann fékk
í gegnum Hlutverkasetrið. Áður hafði hann sótt um tugi
starfa en sjaldnast fengið svör við umsóknum sínum
sem hann segir afar leiðinlegt að upplifa þegar maður sé
tilbúinn til þess að fara aftur út á vinnumarkaðinn. „Ég er
núna að dagsetja jólakökudeig og setja glassúr í öskjur.
Þetta er önnur vikan mín og það er bara mjög fínt að fá eitt-
hvað að gera. Vakna á daginn og gera eitthvað.“ Orri byrjaði
að vinna hálfan daginn en var fljótt boðið að vera allan
daginn og þáði það. „Þetta er tímabundið starf þangað til í
desember,“ segir hann en vonast til þess að fá kannski að
starfa lengur eða aðra vinnu í framhaldinu. „Ég er allavega
kominn af stað, ég er búinn að vera í einhverjum hluta-
störfum og búinn að fá vinnu inn á milli. Þetta er allavega
byrjað að tikka hjá mér og ég er ánægður með það.“
Reynslan nýtist í starfi
Kremeena Demireva ólst upp í Búlgaríu en flutti til Íslands fyrir 23 árum. „Eftir ákveðna erfiðleika datt
ég út af vinnumarkaði árið 2011. Þetta var áfall og það
tók mig langan tíma að koma í Hlutverkasetrið. Ég var
heppin að hitta góða iðjuþjálfara. Þetta er staður sem
ætti að benda á fyrst, flestir byrja aftur að trúa á sig hér
og fá vonina,“ segir Kremeena sem er þekkt í Hlutverka-
setrinu fyrir saumakunnáttu sína. Hún er núna komin
aftur í vinnu og er í þrjátíu prósent starfi.  Reynsla hennar
af eigin veikindum nýtist henni í starfinu. „Ég fékk tæki-
færi til að prófa vinna með verkefni hjá Geðteyminu í
Breiðholti. Ég er að vinna með þremur konum sem búa
við mikla einangrun. Þetta er stundum krefjandi starf
andlega en það er gaman að sjá árangurinn og fá kærleika
og traust til baka. Mín reynsla af þunglyndi, kvíða og alls
konar hjálpar mér að nálgast fólk á annan hátt.“
Ég er kominn í starf núna sem ég er mjög ánægður með,“ segir Kári auðar Svansson sem starfar nú sem
liðveitandi hjá samfélagsgeðteymi Landspítalans.
„Starfið felst í því að heimsækja fólk sem er félags-
lega einangrað, halda því félagsskap og gera eitthvað
sem það hefur áhuga á að gera,“ segir Kári. „Ég fékk
námsleiða þegar ég var búinn með eitt ár í heim-
speki í háskólanum, ég var orðinn leiður á þessari
endalausu skólagöngu og fór þá að vinna í staðinn.
Ég var í 100 prósent starfi í tæplega ár en veiktist
þá af geðklofa og hef ekki verið í fullu starfi síðan
þá.“ Núna er hann í rúmlega 20 prósent starfi sem
liðveitandi. „Þetta er rosalega gefandi vinna og mjög
indælir drengir sem ég vinn með. Þeir eru með sama
sjúkdóm og ég, geðklofa, og því nýtist mín reynsla
vel,“ segir Kári.
Gefandi vinna
Viktoría
Hermannsdóttir
viktoria@frettabladid.is
7 . n ó v e m b e r 2 0 1 5 L A U G A r D A G U r44 h e L G i n ∙ F r É T T A b L A ð i ð