Fréttablaðið - 16.06.2017, Qupperneq 16

Frá degi til dags
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Einar Þór Sverrisson FORSTJÓRI: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
AÐSTOÐARRITSTJÓRAR: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000,
ritstjorn@frettabladid.is ÞRÓUNARSTJÓRI: Tinni Sveinsson tinni@365.is HELGARBLAÐ: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is MENNING: Magnús Guðmundsson
magnus@frettabladid.is LÍFIÐ: Guðný Hrönn Antonsdóttir gudnyhronn@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Halldór
Hörður
Ægisson
hordur@frettabladid.is
Síðustu dagana hef ég tvisvar séð fréttir af því að „dekk“ hafi losnað undan farartækjum og vald-ið meiðslum að mig minnir. Í annað skiptið var
það „dekk“ á reiðhjóli, í hitt skiptið „framdekk“ á
sjúkrabíl. Mig rak í rogastans. Uppfinning hjólsins
fyrir meira en 5.500 árum hefur verið talin meðal
notamestu tækninýjunga veraldarsögunnar og
tæknimenning okkar byggir mikið á þessari gömlu
og góðu uppgötvun. Þess vegna ofbýður mér, þegar
fréttamenn 21. aldarinnar virðast ekki vita, hvað
hjól er. Dekk er orð sem málið hefur samþykkt í
staðinn fyrir orðið hjólbarði. En það er ekki hjól.
Dekk er sérbúinn gúmmíhringur sem settur er utan
um hjól á farartæki og yfirleitt fylltur lofti til að
gera akstur á hjólinu þægilegri. Á reiðhjóli köllum
við hjólhringinn gjörð, en á bifreið gjarnan felgu,
sem er íslenskun á danska orðinu „fælge“. Það er
held ég sárasjaldgæft að dekk fari af felgu eða gjörð
farartækis á ferð. Enda voru fréttamennirnir ekki
að segja okkur satt í ofannefndum tilvikum. Það
sem fór af farartækjunum var felga/gjörð + dekk =
hjól.
Annað þessu óskylt, en þó varðandi málfar, sá ég
í dag, 13. júní. Þar var talað um að láta andstæðinga
Íslands í íþróttum „bíta í gras“. Hið rétta orðalag
er að láta menn „lúta í gras“. Þar að auki hef ég
aldrei fyrr heyrt eða séð, að menn „bíti í gras“, hitt
er lenskan, að skepnur „bíti gras“, sbr. grasbítir. Í
knattleikjum ýmsum tala fréttamenn einnig oft um
„samstuð“. Þetta er úr dönskunni, „sammenstöd“,
en á fallegri íslensku heitir þetta „árekstur“.
Svo ég ljúki þessu með fáeinum orðum er snerta
farartæki á hjólum, langar mig að minna á gamalt
og gott nafn á orðinu „stuðari“ á bifreið, en það
var í sumra munni „þormur“, komið af sögninni að
þyrma. Danir eiga reyndar enn skemmtilegra orð
„kofanger“, sem Bogi Ólafsson yfirkennari mun
hafa þýtt með hinu dásamlega orði „stórgripaskör“.
Eigum við að hætta
að nota hjólið?
Dekk er orð
sem málið
hefur sam-
þykkt í
staðinn fyrir
orðið hjól-
barði. En það
er ekki hjól.
Þórir
Stephensen
fv. dómkirkju-
prestur og
staðarhaldari í
Viðey
Mundir þú eftir að
bursta og skola í morgun?
GUM eru hágæða tannvörur
tannlæk
nar
mæla m
eð
GUM
tannvör
um
... fæst í næsta apóteki
og helstu stórmörkuðum
allar upplýsingar
á www.icecare.is
Áhrifakonur
Viðskiptablaðið gaf út sérblað
í gær um áhrifamestu konur
Íslands. Ýmsir urðu til að gagn-
rýna blaðið og sögðu það bæði
niðurlægjandi fyrir konur og
tímaskekkju. Á sama tíma birti
Kjarninn tíu staðreyndir um
ójöfn völd og áhrif kynjanna á
Íslandi. Þar kemur fram að konur
eru einungis fjórðungur stjórnar-
manna í fyrirtækjum landsins,
lög um kynjakvóta í stjórnum
fyrirtækja eru hunsuð og 91
prósent þeirra sem stýra fjár-
málafyrirtækjum landsins eru
karlar. Öllum skráðum félögum
á Íslandi er stýrt af körlum. Sama
hvað hverjum kann að finnast
um sérblaðið Áhrifakonur þá
er staða kvenna í atvinnulífinu
svona tíu sinnum meira niður-
lægjandi en upphafning þeirra
sem þó eru fyrir á fleti.
Frú ráðherra
Aðeins einn ráðherra í ríkis-
stjórninni kemst á blað yfir tíu
áhrifamestu konur landsins.
Það er Þórdís Kolbrún Reyk-
fjörð Gylfadóttir, ferðamála-,
iðnaðar- og nýsköpunarráð-
herra. Viðskiptablaðið tiltekur
ekki helstu ástæðuna fyrir því að
Þórdís Kolbrún er talin áhrifa-
meiri ráðherra en aðrar konur
í ríkisstjórninni. Staðan er hins
vegar sú að fátt bendir til annars
en að Þórdís verði varaformaður
Sjálfstæðisflokksins í haust á
sjálfan þrítugsafmælisdag sinn
4. nóvember næstkomandi.
snaeros@frettabladid.is
Hefðbundin
útlánastarf-
semi er ekki
síður áhættu-
söm en
fjárfestingar-
bankastarf-
semi.
Ef marka má umræðuna mætti stundum ætla að hægt hefði verið að afstýra falli fjármálakerfisins 2008 ef viðskiptabankastarfsemi og fjárfesting-arbankastarfsemi bankanna hefði verið aðskilin. Svo er auðvitað ekki. Pólitísk umræða um þetta
flókna viðfangsefni hefur yfirleitt liðið fyrir það að oftar
en ekki hefur verið afar óljóst hver eigi að vera skilin
þarna á milli ef ráðist yrði í slíka uppstokkun. Skýrsla sem
starfshópur fjármálaráðherra kynnti í vikunni um þetta
álitamál er því gagnlegt innlegg til að skýra betur mörkin
á milli þessara starfssviða.
Starfshópurinn útlistar þrjár leiðir til að svara þeirri
spurningu hvort þörf sé á frekari kerfisbreytingum til að
takmarka áhættu af fjárfestingarbankastarfsemi alhliða
banka. Í fyrsta lagi að áfram verði byggt á þeim kerfisum-
bótum sem gerðar hafa verið á starfsumhverfi fjármála-
fyrirtækja. Önnur leiðin – og sú róttækasta – snýr að því
að aðskilja starfsemi viðskipta- og fjárfestingarbanka með
formlegum hætti, líkt og gert hefur verið í Þýskalandi og
Frakklandi, með bannreglum. Þá er að lokum lagt til að
heimila „hóflega fjárfestingarbankastarfsemi“ þar sem
hún færi ekki yfir ákveðið hlutfall af heildarstarfsemi.
Skýrslan dregur fram þær gríðarmiklu breytingar sem
hafa orðið á regluverki fjármálafyrirtækja á umliðnum
árum. Bankakerfið í dag á lítið sameiginlegt með því sem
féll 2008. Búið er að herða reglur verulega um eignarhluti
í óskyldum rekstri, skorður hafa verið settar á skuld-
setningu og stórar áhættuskuldbindingar, bann er við lán-
veitingum með veði í eigin bréfum, strangar takmarkanir
á lánafyrirgreiðslur til tengdra aðila, reglur um bónusa
eru þær ströngustu í Evrópu, kröfur um eigið fé og lausa-
fjárreglur hafa verið hertar stórkostlega og innstæðu-
vernd aukin til muna.
Allar þessar lagabreytingar eiga það sammerkt að miða
að því að bankakerfið sé sjálfbært þannig að skuldbind-
ingar þess lendi ekki á herðum ríkissjóðs eða almennings
– heldur hluthöfum og kröfuhöfum – ef í harðbakkann
slær. Þessu markmiði hefur að stórum hluta verið náð.
Það vill stundum gleymast að hefðbundin útlánastarf-
semi er ekki síður áhættusöm en fjárfestingarbanka-
starfsemi og átti hvað ekki síst þátt í falli bankanna. Jón
Daníelsson, hagfræðingur við LSE, hefur bent réttilega á,
eins og fram kom í Fréttablaðinu í gær, að bankar verða
allajafna gjaldþrota af þremur ástæðum: „Fasteignum,
lánum til lítilla fyrirtækja og lánum til ríkisstjórna. Öll
þessi atriði eru á sviði viðskiptabanka á meðan fjár-
festingarbankastarfsemi skapar mikið af hagnaðinum án
þess að auka líkur á gjaldþroti.“
Stærsti vandi bankanna er léleg arðsemi og skortur á
virkum eigendum. Þetta tvennt helst í hendur og stafar af
því að ríkið – ásamt kröfuhöfum slitabúa – hefur verið eig-
andi að nánast öllu bankakerfinu frá 2009. Þetta er fráleit
staða sem felur í sér áhættu fyrir skattgreiðendur. Í stað
þess að stjórnvöld hrindi af stað tímabærum breytingum
á eignarhaldi bankanna, og endurheimti þá um leið þá
500 milljarða sem ríkið er með bundið þar sem eigið fé,
fer tíminn í marklausa umræðu um aðskilnað viðskipta-
og fjárfestingarbanka. Af því að ráðamenn, sem telja sig
þurfa að svara óskilgreindri kröfu almennings um að
„gera eitthvað“, eru fastir í bakssýnisspeglinum að reyna
að koma í veg fyrir síðasta bankahrun.
Að gera eitthvað
1 6 . J Ú N Í 2 0 1 7 F Ö S T U D A G U R16 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN