Fréttablaðið - 17.02.2016, Síða 22

Vonir standa til þess að alþjóðleg ráðstefna sem blásið hefur verið til í Hörpu í apríllok verði árviss og nokkurs konar
mótvægi við efnahagsráðstefnuna
í Davos í Sviss. Þetta segir Michael
Green, framkvæmdastjóri stofnunar-
innar The Social Progress Imperative,
en hann var hér á landi fyrir helgi til
að undirbúa ráðstefnuna.
Fundarefnið er framþróun SPI, eða
Social Progress Index, sem er mæli-
kvarði á gæði samfélagsinnviða, hvort
heldur sem er þjóðríkja, afmarkaðra
svæða eða stórfyrirtækja. Með því
að bera saman SPI og verga lands-
framleiðslu (sem á ensku heitir Gross
Domestic Product, eða GDP, og er oft
bara kallað hagvöxtur) er að sögn
Greens nýju ljósi varpað efnahagslega
velgengni þjóða.
„Við hófum ekki þessa vegferð
til þess að búa til mælistiku, heldur
af því að við vildum koma á breyt-
ingum í heiminum. Fólkið að baki
verkefninu er athafnamenn á sviði
samfélagsmála, frumkvöðlar á sviði
viðskipta og á sviði mannúðarmála.
Þetta hefur alltaf snúist um hvernig
hægt sé að koma á raunverulegum
breytingum og SPI-kvarðinn er
bara tæki til þess.“ Green segir ráð-
stefnuna í vor því mjög spennandi
því þar verði tekið næsta skref, frá
gagnaöflun til aðgerða. „Við vildum
gera þetta á hverju ári, þar sem sífellt
fleiri koma og stöðugt verða kynntar
nýjar niðurstöður um hvernig gengur.
Í Davos er talað um efnahagslega sam-
keppnishæfni en í Reykjavík er talað
um félagslega samkeppnishæfni. Að
því stefnum við.“ Staðsetningin hér
henti líka ráðstefnu af þessu tagi, milli
austurs og vesturs, auk þess sem styrk
staða í samfélagsþróun og stuðningur
hins opinbera og samstarfsaðila hér á
landi hafi verið til fyrir fyrirmyndar.
Ein tala vegur þungt
SPI er hins vegar langt því frá eina
nýja mælistikan sem reynt hefur verið
að leggja á frammistöðu landa, en
Michael Green segir hana hafa ýmsa
kosti sem hjálpi til. „Ef okkur tekst
að leggja eitthvað það af mörkum
sem skilar árangri, jafnvel þótt við
verðum ekki á endanum ofan á, þá
hefur okkur samt tekist það sem við
ætluðum okkur,“ segir hann. Þá sé
spennandi hversu mikil áhersla sé
lögð á það að finna nýjar mælistikur
á velgengni þjóða. „Síðan verður að
koma í ljós hverjar þeirra reynast
gagnlegastar, en við leggjum mikla
áherslu á gagnsemina.“ Þar skipti
tvennt miklu máli, annað að með
því að sleppa mælingum á efnahags-
þáttum sé SPI viðbót við mælingar á
landsframleiðslu og hitt sé að hægt sé
að draga allar niðurstöðurnar saman
í eina einkunn og bera með því móti
saman þróunina á ólíkum svæðum.
„Slík einkunnagjöf er drifkrafturinn
að baki aðgerðum. Það held ég að sé
líka ástæðan fyrir því hve mikið er
notast við verga landsframleiðslu. Um
er að ræða eina tölu sem fer ýmist upp
eða niður.“ Green bætir við að að sjálf-
sögðu geti hver og einn líka búið sér
til mælistiku sem hentar hverju sam-
félaga. „En þá er enginn til að bera sig
saman við. Og samanburðarhæfnin er
lykilatriði.“
Green segir hins vegar gagnlegt
að skoða samfélagsþróunareinkunn
þjóða í samhengi við landsfram-
leiðsluna, því þar sé komin ákveðin
mælistika á frammistöðuna miðað
við efnahag. „Í stað þess að ríkustu
löndin raði sér í efstu sætin kemur í
ljós að fátækari lönd geta staðið sig
reglulega vel. Svo eru aftur lönd sem
standa sig vel í beinum samanburði
á samfélagslega mælikvarðanum, en
eru mjög rík og sést þá að frammi-
staðan er undir því sem gæti verið.“
Til dæmis séu Bandaríkin í fimmta
sæti í heiminum hvað varðar lands-
framleiðslu en bara í 16. sæti á SPI-
listanum. „Bandaríkin standa illa á
fjölda mælikvarða sem notast er við
á meðan land á borð við Kosta Ríka,
sem er allfátækt,  stendur sig mjög
vel á mörgum sviðum.“ Á stóra SPI-
listanum má sjá að Kosta Ríka er í 28.
sæti. Þar er landsframleiðslan 13.431
Bandaríkjadalur á mann, á meðan
hún er 51.340 dalir í Bandaríkjunum.
„Okkar nálgun er að SPI-mælikvarð-
anum sé ekki ætlað að koma í stað
mælinga á landsframleiðslu heldur
sé um að ræða viðbót.“
ESB tekur upp SPI
Varðandi hvort seðlabankar og aðrir
slíkir komi til með að nýta sér mæli-
kvarða á borð við SPI þá segir Green
ákveðna vitundarvakningu í gangi.
„Ef litið er til orða Christine Lagarde
[framkvæmdastjóra Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins, AGS] í Davos í ár þá
lagði hún mikla áherslu á að ekki
nægði að horfa bara til landsfram-
leiðslu þjóða. Og þótt hugmyndir í
þá veru hafi ekki átt upp á pallborðið
fyrir tuttugu árum síðan þá hafa þær
að mínu mati fremur orðið viðteknar
eftir fjármálakreppuna. Og við teljum
að fólk sé að leita lausna þar sem ná
megi betri árangri en bara með því að
mæla landsframleiðslu.“
SPI-mælingin hefur víða verið tekin
upp í Suður-Ameríku, þar sem ríkis-
stjórnir landa á borð við Paragvæ,
svæðisstjórnir í Brasilíu og borgaryfir-
völd í Kólumbíu nota mælinguna sem
hluta af ákvörðunartökuferli sínu. Þá
upplýsir Michael Green að í þessari
viku verði tekin í gagnið hjá fram-
kvæmdastjórn Evrópusambandsins
prufuútgáfa af SPI-mælingunni fyrir
lönd ESB. „Og okkur þykir mjög
spennandi að framkvæmdastjórnin
skuli horfa til þessa í fullri alvöru
og vilji nota þetta tæki til að móta
svæðis stefnu í Evrópusambandinu.“
Í ár gefur Social Progress Imper ative
út fjórðu útgáfu SPI og segir Green
mælinguna í stöðugri þróun, rétt eins
og raunin sé með mælingar á hagvexti.
Gagnaöflunin sem nú er að baki skili
traustum og góðum niðurstöðum sem
á sé byggjandi, þótt lengi megi breyta
og bæta. Um leið segir Green gagna-
öflun fyrir SPI-kvarðann auðveldari
en öflun hagtalna að því leyti að horft
sé til hluta sem breytist hægar. „Læsi
fullorðinna kemur til dæmis ekki til
með að sveiflast á milli ára. Þróunin
sem horft er til er jafnari.“ Með mark-
miðum Sameinuðu þjóðanna um
sjálfbæra þróun sem samþykkt voru í
september síðastliðnum segir Green
áherslu landa á gagnaöflun koma til
með að aukast enn og það hjálpi til.
Þá skipti máli að notkun SPI falli að
þessum markmiðum og sé gagnlegt
tól til þess að fylgjast með því hvernig
gangi að vinna að þessum markmið-
um sjálfbærrar þróunar. „Þessi sýn
sem við höfum á þróun heimsmála
fram til 2030 er mjög mikilvæg og
skiptir máli að afla henni fylgis meðal
almennings. Við styðjum þetta fram-
tak Sameinuðu þjóðanna og teljum
SPI geta hjálpað til við að ná þessum
markmiðum.“
Góð einkunn en blönduð
Ísland stendur afar vel í samanburði
þjóða samkvæmt SPI-kvarðanum, í
fjórða sæti á heildarlistanum (þótt
það sé bara í fimmtánda sæti í saman-
burði á landsframleiðslu) og svo ofar-
lega á ýmsum mælikvörðum þar að
baki. Landið er til dæmis í öðru sæti
á eftir Finnlandi í mælingu á næringu
og heilbrigðisþjónustu. Þetta kann
að koma einhverjum á óvart í ljósi
umræðu um aðþrengt heilbrigðis-
kerfi Íslands.
„Að baki niðurstöðu Íslands eru
Eins og Davos með áherslu á samfélag
Aðstandendur The Social Progress Imperative stofnunarinnar ætla sér að bæta heiminn. Liður í því er ný stöðluð mælistika sem lögð er
á gæði samfélaga og innviði þeirra. Í þeim samanburði eru ríkustu löndin ekki alltaf efst. Ísland er í fjórða sæti en Bandaríkin sextánda.
Michael Green er framkvæmdastjóri Social Progress Imperative stofnunarinnar í Bandaríkjunum. Hann var staddur hér á landi
fyrir helgi til að undirbúa „heimsviðburð“ í Hörpu í apríllok þar sem blásið hefur verið til alþjóðlegrar ráðstefnu um nýjan
mælikvarða á samfélagsleg gæði innviða bæði þjóðríkja og afmarkaðra svæða. FréttaBlaðIð/ErnIr
Tíu efstu
Sæti Land SPI-einkunn VLF á mann
1 Noregur 88,36 62.448 USD
2 Svíþjóð 88,06 43.741 USD
3 Sviss 87,97 54.697 USD
4 Ísland 87,62 41.250 USD
5 Nýja-Sjáland 87,08 32.808 USD
6 Kanada 86,89 41.894 USD
7 Finnland 86,75 38.846 USD
8 Danmörk 86,63 41.991 USD
9 Holland 86,50 44.945 USD
10 Ástralía 86,42 42.831 USD
Fimm neðstu
Sæti Land SPI-einkunn VLF á mann
129 Angóla 40,00 7.488 USD
130 Gínea 39,60 1.213 USD
131 Afganistan 35,40 1.884 USD
132 Tsjad 33,17 2.022 USD
133 Mið-Afríkulýðveldið 31,42 584 USD
Óli Kristján
Ármannsson
ibs@frettabladid.is
Við hófum ekki
þessa vegferð til þess
að búa til mælistiku, heldur
af því að við vildum koma á
breytingum í heiminum.
Fólkið að baki verkefninu er
athafnamenn á sviði sam-
félagsmála, frumkvöðlar á
sviði viðskipta og á sviði
mannúðarmála.
Michael Green, framkvæmdastjóri stofn-
unarinnar Social Progress Imperative
✿ Social Progress Index 2015
Heimild: The Social Progress Imperative
1 7 . F e b r ú a r 2 0 1 6 M I Ð V I K U D a G U r6 markaðurinn