Fréttablaðið - 24.09.2016, Qupperneq 92

Ég held að verkin
hans valtýs tali
jafnvel meira til unga
fólksins í dag en margra
fyrri kynslóða.
Valtýr Pétursson list-málari var fæddur árið 1919 og lést 1988 og hafði þá skilið eftir sig djúp spor í íslenskri listasögu.
Dagný Heiðdal, ritstjóri bókarinnar
um Valtý og deildarstjóri listaverka-
deildar Listasafns Íslands, segir að
það hafi verið kominn tími til að
rifja upp kynnin við Valtý þar sem
hann hafi ekki verið áberandi á
sýningum undanfarið. „Okkur lang-
aði því til þess að kynna hann fyrir
nýjum áhorfendum, enda á hann
fullt erindi. Nýjar kynslóðir sjá alltaf
eitthvað nýtt og horfa á verkin með
öðrum augum.“
Valtýr var mjög ungur þegar hann
fékk áhuga á myndlist og stundaði þá
nám í teikningu í Reykjavík. Dagný
segir hins vegar að þeir sem voru
í kringum hann hafi verið á því að
hann ætti að læra eitthvað hagnýtt.
„Það varð því úr að Valtýr fór til
Bandaríkjanna árið 1944 í verslunar-
nám en þar hafði hann líka tækifæri
til þess að skoða söfn og sýningar og
kynnast listasögunni. Hann sagði
frá því sjálfur að hann hefði farið á
MoMA í New York og fyrir framan
verk eftir Van Gogh hefði hann
fengið þá uppljómum að hann yrði
að feta listabrautina og eftir það varð
ekki aftur snúið. Þá fór hann í einka-
skóla í Boston og síðar til Flórens á
akademíuna þar og var svo í París í
tæp tvö ár. Að auki var hann sérstak-
lega duglegur við að ferðast og skoða
söfn og sýningar, alltaf að kynna sér
það nýjasta.
Þó svo ferill Valtýs hafi verið ákaf-
lega fjölbreyttur þá bendir Dagný á
að hann hafi vissulega verið braut-
ryðjandi í abstraktlistinni á Íslandi.
„Hann átti verk á septembersýn-
ingunni 1951 sem hét Á svörtum
grunni, sem er talið vera fyrsta full-
komna konkretverkið sem var sýnt
á Íslandi enda var það alveg í takt
við það nýjasta sem var að gerast í
París á þessum tíma. Hann var í hópi
ungra manna sem börðust fyrir fram-
gangi abstraktlistarinnar á Íslandi á
þessum tíma sem var misvel tekið.
Valtýr sagði frá því að það hefðu
verið gerð hróp að þeim úti á götu
og mikið gengið á. Þetta var eins og
með atómskáldin sem einnig voru að
ryðja nýjum hugmyndum braut og
það voru ekki allir sem skildu það á
þessum tíma þó svo að þetta séu verk
sem við kunnum vel að meta í dag.
En það er athyglisvert hversu þátt-
taka og áhugi almennings var mikill
á þessum tíma enda var umfjöll-
unin í blöðunum um myndlist mikil.
Umfjöllun um myndlist var líka stór
þáttur í ævistarfi Valtýs en hann var
gagnrýnandi Morgunblaðsins í 36 ár
og skrifaði hátt í 900 greinar, mest
um íslenska myndlist.“
Dagný segir að það skipti miklu
máli fyrir ungu kynslóðina í mynd-
listinni að geta komið og séð verk
málara fyrri kynslóða. „Ég held að
verkin hans Valtýs tali jafnvel meira
til unga fólksins í dag en margra
fyrri kynslóða. Hver tími setur upp
ný gleraugu og sér eitthvað nýtt.
Valtýr átti mjög fjölbreyttan feril og
var alls ekki bara abstraktmálari þó
svo flestir þekki hann þannig. Hann
sneri til að mynda við blaðinu seint
á ferlinum og fór aftur að vinna
fígúratíft. Hann er svo fjölbreyttur
að ég held að á sýningunni sem við
erum að opna núna ættu allir að geta
fundið eitthvað við sitt hæfi sama
hvar áhugasviðið liggur.“
Í þá tíð voru gerð hróp að listamönnum úti á götu
yfirlitsýning á verkum valtýs Péturssonar listmálara verður opnuð í listasafni íslands í dag. samtímis
kemur út bók um ævi og störf listamannsins, sem var á meðal frumkvöðla í málaralist á íslandi á síðustu öld.
Myndlist
Beucoup of Blues
HHHHH
Sýningarstaður: Tveir hrafnar
Listamaður: Jón Óskar
Sýningarstjórar: Halla og Gústi
Á sýningunni Beacoups of Blues
má sjá kunnugleg stef Jóns Óskars
í þeim sjö myndlistarverkum sem
voru til sýnis. Jón Óskar á að baki
góðan feril í abstrakt og er þekktur
fyrir stór verk þar sem flæðandi
pensilstrokur og tónuð litapalletta
einkenna verkin. Nýjasta sýning
Jóns Óskars var engin undantekn-
ing frá því. Verkin fengu öll heilan
vegg undir sig og á það einnig við
um verkið sjálft Beaucoups of Blues
þó verkið væri ekki sjáanlegt í fyrstu
þar sem það er á veggnum bak við
aðalsalinn.
Verkin á einn eða annan hátt eru
viðbrögð listamannsins við öðrum
listamönnum úr mynd-
list, tónlist og ritlist. Ýmist
blátónuð eða brúnleit,
eiga verkin það sameigin-
legt að vera persónuleg
skírskotun í höfunda sem
Jón Óskar hefur sjálfur
kallað fram. Má í því sam-
hengi nefna titil sýningar-
innar sem er vísun í titil
breiðskífu Ringos Starr frá
1970 og titillag þess. Texti
lagsins í sýningarskránni
ásamt titli sýningarinnar
slá þannig tóninn fyrir
sýninguna. Um er að ræða
melódrama um mann sem
stendur við veginn með gat
á sálinni og já, líka skónum.
Það kallast á ákveðinn hátt
við verkið Eyðilandið sem
færir sviðið til T.S. Eliot og er vísun
í ljóð hans, The Waste Land. Ljóð
Eliots frá 1922 hefur verið nefnt eitt
merkasta ljóðverk 20. aldar og þar
sem í því birtast flóknar og þungar
skírskotanir í samfélag, trú
og tilvist finnst manni á ein-
hvern hátt að máttur þess
og tenging veikist undir
umgjörð sýningarinnar.
Inntak sýningarinnar
líður fyrir tengslaleysi þeirra
listamanna sem um ræðir
í sýningunni og standa
þannig nokkur verk í vegi
fyrir eðlilegu flæði. Lagið
Poptones af plötunni Metal
Box eftir Public Image Ltd.
frá 1979 samræmist þó
vel þeim punkti sem lagt
var upp með í Beaucoups
of Blues og styrkir upp-
hafspunkt sýningarinnar.
Verkið Metal Box er ágæt
vísun í Poptones en yfir
heildina skortir öflug samheild sem
þarf til að halda utan um og sameina
tónlist, ritlist og myndlist með þeim
fáu verkum sem voru til sýnis. Jóni
Óskari tókst vel til í túlkun sinni á
Kjarval og Van Gogh með Remake/
Re-paint og HB1 Red Hook. Á sýn-
ingunni kennir kunnuglegra grasa
þar sem sjá má Jón Óskar í sínu nátt-
úrulega umhverfi í mótun verkanna.
Verkin standa öll vel undir sér ein og
sér og er ánægjulegt að sjá brot af því
sem listamaðurinn er að fást við að
þessu sinni. Verkin bera öll merki
um samtal sem listamaðurinn á við
sinn samtíma í list og tónlist og því
er sýningin áhugaverð fyrir þá sem
vilja kynna sér listamanninn betur
á persónulegum grundvelli. Sýning-
unni var vel tekið við opnun hennar
og fullt var út úr dyrum. Andrúms-
loft sýningarinnar er létt og á móti
blúslegum textum veita blátónuðu
verkin á sýningunni ákveðna von í
vonleysislegum texta.
Júlía Marinósdóttir
niðurstaða: Þrátt fyrir að upp-
bygging sýningarinnar sé í veikari
kantinum eru verkin engu að síður
áhugaverð fyrir þá sem vilja kynna
sér listamanninn betur.
Alls konar blús
Dagný Heiðdal, sýningarstjóri yfirlitssýningar á verkum Valtýs Péturssonar. FréttabLaðið/anton brink
Metal box, eitt af verkum Jóns Óskars
á sýningunni í tveimur hröfnum.
Magnús
Guðmundsson
magnus@frettabladid.is
2 4 . s e p t e M B e r 2 0 1 6 l a u G a r d a G u r48 M e n n i n G ∙ F r É t t a B l a ð i ð
menning