Morgunblaðið - 20.09.2019, Blaðsíða 6

BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Enn eru eigendur bíla sem áður
voru í eigu bílaleigunnar Procar að
lenda í vandræðum. Dæmi eru um
að bílaumboð neiti að taka bíla sem
Procar hefur átt upp í nýja bíla,
jafnvel þótt verið sé að kaupa bíl
sömu gerðar. Viðmælendur blaðsins
gagnrýna að ekki hafi verið brugðist
nógu hart við svikum fyrirtækisins.
Nú eru til umræðu nokkrar hug-
myndir um úrbætur til að draga úr
hættunni á að slík mál komi aftur
upp.
Nokkrir bíleigendur sem urðu
fyrir barðinu á svikum Procar
kærðu fyrirtækið til lögreglunnar,
meðal annars með aðstoð Félags ís-
lenskra bifreiðaeigenda (FÍB). Mál-
ið er nú til meðferðar hjá héraðs-
saksóknara. Rannsókn er ekki lokið
og ekki hefur verið ákveðið hvort
ákæra verður gefin út.
Miðlæg þjónustubók
Eftir að kílómetrasvindlið kom
upp snemma á þessu ári, eftir um-
fjöllun í fréttaskýringarþættinum
Kveik í Ríkissjónvarpinu, fóru
fulltrúar FÍB og fleiri samtaka á
fund í atvinnuvegaráðuneytinu til að
ræða viðbrögð.
FÍB lagði til að skoðuð yrði leið
sem farin hefur verið í Belgíu og
Hollandi um að útbúa miðlæga þjón-
ustubók þar sem kílómetrafjöldi er
ávallt skráður þegar bílar eru færð-
ir til skoðunar, í viðgerð, smurningu
eða dekkjaskipti. Þannig verði auð-
veldara að sýna fram á að ekki hafi
verið átt við ökumæli bílsins. Til að
tryggja persónuvernd getur aðeins
eigandi bílsins aflað gagnanna.
Áhrifin eru þau að erfitt er að selja
bíla í þessum löndum nema slíkt yf-
irlit sé lagt fram þegar bílar eru
settir á sölu.
Frumvarp verður lagt fram
Eins og sést á þessu er það alls
ekki séríslenskt vandamál að kíló-
metrastaða bíla sé færð niður. Í
raun og veru virðist það ekki stang-
ast á við lög, það er að segja ef ekki
eru gefnar rangar upplýsingar við
sölu bílsins. Á þingmálaskrá ferða-
mála-, iðnaðar- og nýsköpunarráð-
herra er boðað að í nóvember verði
lagt fram frumvarp til breytinga á
lögum um bílaleigur þar sem lagt
verður til að heimilaðar verði stjórn-
valdssektir á bílaleigu ef kílómetra-
stöðu bíls er breytt. Tilgangurinn er
að auka umferðaröryggi og neyt-
endavernd.
María Jóna Magnúsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Bílgreinasambands-
ins, telur hollenska fyrirkomulagið
áhugavert og vill skoða hvort það
henti hér. Þjónustubókin var í eigu
hollensku bílgreinasambandanna en
er nú komin til ríkisins. María var
að koma af fundi evrópsku bíl-
greinasambandanna og segist hafa
spurst sérstaklega fyrir um hol-
lenska kerfið. Það hafi reynst vel.
Heyrist henni að mörg lönd Evrópu
horfi nú til þess.
Segir María órætt hver eigi að
standa að stofnun slíks kerfis en
bendir á að einkaaðilar hafi verið
byrjaðir á undirbúningi. Félag ís-
lenskra bifreiðaeigenda telur að
stjórnvöld verði að koma að málinu
með einhverjum hætti.
Geta tengst bílaleigum
Breki Karlsson, formaður Neyt-
endasamtakanna, bendir á, þegar
hugmyndin um miðlæga þjónustu-
bók er borin undir hann, að bílaleig-
ur sæki ýmsa þjónustu til fyrirtækja
sem þau eiga aðild að eða eru tengd
þeim. Enginn ætti að hafa eftirlit
með sjálfum sér. Því þurfi að
tryggja að aðeins óháðir aðilar færi
kílómetrastöðu inn í kerfið.
Breki rifjar upp að Neytendasam-
tökin hafi frá upphafi lagt áherslu á
að bílaleigur verði skyldaðar til að
færa bílana til skoðunar árlega og
kílómetrastaðan verði þá skráð. Þá
verði erfiðara að svindla. Hann við-
urkennir að þetta sé íþyngjandi að-
gerð en þegar eitt fyrirtæki verði
uppvíst að jafn umfangsmiklu
svindli og hér um ræðir þá gjaldi
önnur fyrirtæki því miður fyrir það.
Þetta snúist um öryggi sem sé ein af
grunnkröfum í neytendavernd.
Eitt af baráttumálum samtaka
evrópska neytendasamtaka er að
þrýsta á um að settur verði varnagli
í stýrikerfi bíla þannig að ekki verði
hægt að skrúfa kílómetrastöðuna
niður eða í það minnsta sé hægt að
sjá að kílómetrastöðu hafi verið
breytt. Breki segir að frumvarp um
þetta hafi legið fyrir Evrópuþinginu
í þrjú ár og Evrópusamtökin haldi
áfram að þrýsta á að það nái fram
að ganga.
Hugað að forvörnum
 Procar-málið enn til rannsóknar  Hugmyndir uppi um miðlæga þjónustubók þar
sem kílómetrastaða yrði skráð á verkstæðum  Krafist verði árlegrar skoðunar
Procar Bíleigendur eru enn að verða fyrir tjóni eða óþægindum vegna
málsins sem kom upp í febrúar. Yfirvöld vinna enn að rannsókn þess.
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. SEPTEMBER 2019
Bílaleigan Procar er enn starfandi á hörðum samkeppnismarkaði bíla-
leiga. Það fer ekki vel í aðrar bílaleigur sem telja að svikin hafi áhrif á
alla sem starfa í greininni. Var fyrirtækinu vísað úr Samtökum ferða-
þjónustunnar. Samgöngustofa tók í vor til athugunar að svipta bílaleig-
una starfsleyfi en taldi sig ekki hafa lagaheimild til þess þar sem brotin
sneru meira að endursölu bíla en útleigu.
„Þetta voru víðtæk svik. Enginn hefur þurft að axla ábyrgð á þeim.
Mér finnst magnað að fyrirtækið fái að starfa áfram óáreitt, eins og það
hafi aðeins fengið kusk á hvítflibbann,“ segir Breki Karlsson.
Enginn þurft að axla ábyrgð
NEYTENDASAMTÖKIN
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Undanfarna fimm mánuði hafa um
20 fundir verið haldnir í kjaradeilu
Bandalags háskólamanna, BHM, við
ríki og sveitarfélög en á þeim hefur
ekkert efnislegt samtal um laun átt
sér stað. Þetta segir Þórunn Svein-
bjarnardóttir, formaður BHM. Hún
segir „hægagang“ hafa einkennt
framgöngu viðsemjenda félagsins.
Kjarasamningar 22 aðildarfélaga
BHM runnu út 31. mars síðastliðinn.
Síðan þá hafa verið haldnir um 20
fundir samninganefnda félagsins og
viðsemjendanna sem eru íslenska
ríkið, Samband íslenskra sveitarfé-
laga og Reykjavíkurborg og það er
mat sögn Þórunnar að þeir hafi lítinn
sem engan árangur borið.
Allt að fara í sama farið
Krafa aðildarfélaganna er að há-
skólamenntun skili ávinningi, að
launaþróun félagsmanna verði já-
kvæð og haldi í við kaupmátt og að
gerðir verði lífskjarasamningar við
stéttir innan BHM líkt og gert var
við stéttir innan ASÍ. Af öðrum kröf-
um má nefna aukin framlög í sjúkra-
sjóð hins opinbera, um styttingu
vinnuvikunnar í
35 tíma án kjara-
skerðingar og um
betra starfsum-
hverfi.
Í vor hafnaði
samninganefnd
BHM alfarið
flatri krónutölu-
hækkun launa á
þeim forsendum
að það samrýmd-
ist ekki kröfum félaganna og að það
gæti falið í sér kjararýrnun.
– Hvað hafið þið verið að ræða á
þessum 20 fundum, ef ekki laun? Er
það ekki yfirleitt inntak kjaravið-
ræðna? „Við höfum ekki fengið sam-
tal um launahækkanir til handa okk-
ar fólki nema hugmyndir ríkisins um
krónutöluhækkanir.“
– Samningar hafa verið lausir í
næstum því hálft ár. Hversu lengi
getur þetta haldið svona áfram?
„Það er ekki gott að segja,“ svarar
Þórunn sem segir að nokkur gangur
hafi komist í viðræður að sumarfríi
loknu, en „nú sé allt að fara í sama
farið“. Hún segir að næsti fundur sé
fyrirhugaður í lok næstu viku.
– Eruð þið farin að huga að að-
gerðum? „Nei.“
20 fundir og lítið
rætt um launin
 BHM ekki farið að huga að aðgerðum
Þórunn
Sveinbjarnardóttir
Smiðjuvegi 66 • 580 5800 • landvelar.is
Loftpressur af öllum
stærðum og gerðum
SKRÚFUPRESSUR
Mikð úrval af aukahlutum
„Við bindum vonir við að þessi
ráðstefna verði til þess að við-
halda slagkrafti #metoo-hreyfing-
arinnar, bæði hér heima og al-
þjóðlega,“ sagði Katrín
Jakobsdóttir forsætisráðherra við
lok alþjóðlegrar ráðstefnu um
áhrif #metoo-bylgjunnar sem lauk
í Hörpu í gær.
Ráðstefnunni lauk með umfjöll-
un um Norðurlöndin og framtíð
hreyfingarinnar. Tæplega 20 kon-
ur stigu á svið og deildu stuttum
hugleiðingum um framhald
#metoo. Í kjölfarið kom hljóm-
sveitin Reykjavíkurdætur fram og
ráðstefnunni var slitið formlega.
Um áttatíu fyrirlesarar tóku þátt í
ráðstefnunni og gestir voru alls
tæplega 800 talsins. Þetta er ein
viðamesta ráðstefna um áhrif
#metoo sem haldin hefur verið, að
því er segir í tilkynningu frá for-
sætisráðuneytinu.
Ljósmynd/BIG
Ráðstefna Um 80 fyrirlesarar tóku þátt í
ráðstefnunni og gestir voru um 800.
Vonar að ráðstefnan
viðhaldi kraftinum
Tíundi hver Íslendingur telur að
þjóðin standi sig vel í að hlúa að
ungmennum sem hafa orðið háð
vímuefnum. Þar af telja 1,5% að við
stöndum okkur mjög vel. Ríflega
helmingur telur okkur standa okk-
ur illa. Þetta eru niðurstöður könn-
unar um þekkingu og viðhorf al-
mennings til vímuefnaneyslu
ungmenna sem Maskína fram-
kvæmdi fyrir Foreldrahús.
70% svarenda segjast hafa miklar
áhyggjur af vímuefnaneyslu ungs
fólks, en 7% hafa litlar áhyggjur.
Þá telur svipað hlutfall, 7 til 8%, að
vímuefnaneysla ungmenna hafi
ekki aukist, en næstum 72% telja
svo vera.
Telja vímuefna-
neyslu hafa aukist