Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.09.2019, Blaðsíða 8

VETTVANGUR
8 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15.9. 2019
Kristin Sigfríður Garðarsdóttir
Ólöf Erla Bjarnadóttir
Íslensk hönnun - Íslenskt handverk
Vesturgötu 4, 101 Reykjavík, s. 562 8990
www.kirs.is,
Kirsuberjatréð Íslensk Hönnun
Opið: Mán.-fös. 10-18, lau. 10-17, sun 10-17
Obergljót
Veislan
á heima
í Hörpu
Rými sem henta fyrir hverskyns tilefni
Nánar á harpa.is/veislur
Ég hef stundum á það minnsthve mikil áhrif það hafði ámig þegar ég sótti frétta-
mannafund í Kaupmannahöfn með
öllum forsætisráðherrum Norður-
landanna skömmu eftir morðið á
Olof Palme, fyrrum forsætisráð-
herra Svíþjóðar. Hann var skotinn
til bana á götu í Stokkhólmi í
febrúarlok árið 1986 en undir árs-
lok það ár tók ég við sem frétta-
maður Sjónvarps á Norðurlöndum
með aðsetur í Kaupmannahöfn.
Ég var því „okkar maður“ á
þessum fréttamannafundi for-
sætisráðherranna. Ekki man ég
eftir því sem þar var sagt nema
einu sem aldrei hverfur mér úr
minni. Úr sal kom eftirfarandi
spurning: Hér eruð þið, allir for-
sætisráðherrar Norðurlandanna.
Ekki er langt síðan einn úr ykkar
röðum var myrtur á götu úti.
Hverju sætir að hér er ekkert ör-
yggiseftirlit, engin vopnaleit, allt
öllum opið?
Ég man ekki hver það var sem
svaraði fyrir hönd hópsins en
svarið var á þessa leið: Við erum
fulltrúar opins lýðræðis og látum
ekki þvinga okkur til að gerast
eftirlitssamfélög. Stutt svar en
áhrifaríkt. Þrungið merkingu.
En svo var byrjað að loka. Á Ís-
landi þekkjum við það vel. Op-
inberar stofnanir, mörg fyrirtæki,
Alþingi, ráðuneyti, fjölmiðlar, ekki
allir en margir, urðu smám saman
líkari öryggisfangelsum en þeirri
þjónustu- og fyrirgreiðslu-
starfsemi sem þeim er ætlað að
vera.
Nú geri ég mér grein fyrir því
að stundum hafa þeir hlutir hent
sem hugsanlega hefði verið hægt
að fyrirbyggja með lokunum og
eftirliti. En það eru undantekning-
arnar og þær eiga ekki að stjórna
því hvort opnu samfélagi verði
lokað og því nánast læst. Þetta
voru skilaboðin í Kaupmannahöfn
undir lok níunda áratugar síðustu
aldar. Í mínum huga eiga þau enn
erindi.
Og svo er það hitt að fyrr má
nú rota en dauðrota.
Spurningin er þá hvort ekki sé
einmitt dauðrotað með fyrirliggj-
andi byggingarkröfum um neðan-
jarðarbyrgi við Lækjargötuna í
tengslum við Stjórnarráð Íslands.
Nú skil ég það vel að þjóð-
aröyggisráð vilji geta lokað að sér
þegar grunnstoðin í öryggiskerfi
Íslands – aðildin að NATÓ – er til
umræðu. Þar er eflaust rætt um
sitthvað sem ekki þolir dagsljósið.
En það er annað og meira sem
hangir á spýtunni. Greinilega
stendur til að útbúa eins konar
stjórnstöð í gereyðingarstríði.
Húsnæðinu verður skipt upp í
mismunandi öryggissvæði og verð-
ur hæsta stig öryggis í sérstöku
fundarherbergi fyrir þjóðarörygg-
isráð sem verður í kjallara húss-
ins: „Fundarherbergi þjóðarör-
yggisráðs (Ö3) verði (gluggalaust)
í kjallara, með öruggri tengingu
við flóttaleið,“ segir í tilkynningu
og enn fremur, að gætt verði að
því að möguleikar verði á flótta-
leiðum vegna sprenginga og ann-
arra utanaðkomandi ógna. Þá
verði öryggisgler sett í allar hliðar
byggingarinnar.
Í þjóðaröryggisráði sitja, auk
forsætisráðherra, dómsmálaráð-
herra og utanríkisráðherra svo og
ráðuneytisstjórar samsvarandi
ráðuneyta, ríkislögreglustjóri, for-
stjóri Landhelgisgæslunnar,
fulltrúi Slysavarnafélagsins
Landsbjargar og tveir þingmenn.
Fram hefur komið að þessi hópur
hafi haldið nokkra fundi, ýmist í
brynvörðu húsnæði á „varn-
arsvæðinu“ á Keflavíkurflugvelli,
eða „öryggisvottuðu“ húsnæði í
Reykjavík.
En eins og Sjáseskú einvaldur í
Rúmeníu gæti hafa sagt þegar
hann réttlætti (sem hann nátt-
úrlega aldrei þurfti að gera) áform
um flóttaleiðir frá sinni „stjórn-
stöð“ í Búkarest: Allur er varinn
góður!
Sjáseskú var hins vegar ekki
lengra kominn með flóttaleiðir sín-
ar en svo að hann gat ekki flúið
niður í jörðina heldur í þyrlu upp í
loftið þegar mótmæli gegn honum
urðu óviðráðanleg.
Okkar þjóðaröryggisráð sér
væntanlega ekki fram á að þurfa
að flýja eigin þjóð heldur vera til
taks fyrir hana í stjórnbönker við
Lækjargötuna komi til gereyðing-
arstríðs. Hættan er náttúrlega sú
að það kæmi að litlum notum að
hafa þessa vösku sveit á neyð-
arfundi í kjallaranum við Lækj-
argötu ef þjóðinni hefði þegar ver-
ið eytt utan hinna öryggisvottuðu
veggja. Spurning hvort ráðherr-
unum og ráðuneytisstjórunum,
lögreglustjórum, öðrum stjórum
og þingmönnunum tveimur þætti
ekki betra þegar allt kemur til alls
að taka örlögum sínum með okkur
hinum utandyra?
En hvað veit maður.
Við öll dauð en þjóð-
aröryggisráð á fundi
Úr ólíkum
áttum
Ögmundur Jónasson
ogmundur@ogmundur.is ’
Okkar þjóðar-
öryggisráð sér vænt-
anlega ekki fram á að
þurfa að flýja eigin þjóð
heldur vera til taks fyrir
hana í stjórnbönker við
Lækjargötuna komi til
gereyðingarstríðs.
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
Hari