Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.09.2019, Blaðsíða 22

Getur haft
áhrif á lífs-
hlaup kvenna
Nýjar rannsóknir sýna að konur
sem fá meðgöngueitrun lifa allt að
tíu árum skemur en aðrar konur.
Stofnaður hefur verið Face-
book-hópur þar sem konur deila
sögum sínum, lýsa yfir áhyggjum
og vilja opna umræðuna um þenn-
an hættulega sjúkdóm. Læknir
segir heilbrigt líferni geti komið í
veg fyrir ótímabærum dauða af
völdum hjartasjúkdóma, sem er
stundum fylgifiskur sjúkdómsins.
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is
22 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15.9. 2019
LÍFSSTÍLL
Þrjú til tíu prósent mæðra fá eitthvert formaf meðgönguháþrýstingi eða -eitrun, aðsögn Evu Bjarkar Úlfarsdóttur læknis, en
um 4.000 börn fæðast hér á landi á hverju ári.
Má því áætla að 120 til 400 konur greinist árlega
á Íslandi.
„Það er misjafnt hversu alvar-
leg meðgöngueitrunin er hjá kon-
um og aðeins örfáar fá alvarleg-
ustu einkennin,“ segir Eva.
„Það eru ákveðnir áhættuþættir;
til dæmis er meiri áhætta hjá
frumbyrjum, eldri mæðrum (> 40
ára), konum með háþrýsting fyrir
meðgöngu, konum sem þjást af of-
fitu, sykursýki, konum með ýmsa bólgu- og sjálfs-
ofnæmissjúkdóma og hjá þeim sem hafa fengið
meðgöngueitrun áður. Einnig í fjölburaþungunum,
við tæknifrjóvgun, þegar meira en tíu ár líða á
milli meðgangna og þegar saga er um með-
göngueitrun í fjölskyldunni,“ segir Eva og tekur
fram að oftast greinast konur snemma og alvar-
legir fylgikvillar eru fátíðir, enda gott mæðraeft-
irlit hér á landi og mæðradauði á Íslandi með því
minnsta í heiminum.
„Þegar áhættuþættir eru til staðar er konum
boðin meðferð með hjartamagnýli frá 12. til 36.
viku meðgöngu. „Þannig er hægt að minnka líkur
á snemmkominni meðgöngueitrun og vaxtarskerð-
ingu fósturs.“
Frekari rannsókna er þörf
Eva segir margt enn á huldu varðandi sjúkdóm-
inn.
„Þetta er mjög flókinn sjúkdómur og það er
mjög margt sem við vitum ekki. Sjúkdómurinn
getur birst aðeins sem vægur háþrýstingur og
upp í að hafa áhrif á mörg líffærakerfi eins og
nýru, lifur, hjarta, lungu, blóð, heila og tauga-
kerfi o.fl. Eftir þörfum er blóðþrýstingsmeðferð
beitt auk annarra stuðningsmeðferða en eina
lækningin er að fæða barn og fylgju. Það er mik-
ið verið að rannsaka meðgöngueitrun í dag en
frekari rannsókna er svo sannarlega þörf.“
Huga skal að heilsunni
Eva segir það engar nýjar fréttir að konur sem
fengið hafa meðgöngueitrun séu í aukinni hættu
á að fá hjarta- og æðasjúkdóma seinna á lífsleið-
inni.
„Þetta hefur verið vitað í mörg ár. Við vitum
ekki alveg orsök og afleiðingu; hvort það að fá
meðgöngueitrun sé vísbending um að konan hafi
veikleika í æðakerfinu en líkur benda til þess að
það að fá meðgöngueitrun, og þá sérstaklega al-
varlega, geti valdið skemmdum á innra byrði æð-
anna sem eykur þar með líkurnar á hjartasjúk-
dómum,“ segir hún.
„En hver og ein kona er ekki tölfræðin. Það
sem þessar konur geta gert er fyrst og fremst að
hugsa um heilsuna; huga að þyngdinni, hreyfa
sig, ekki reykja, drekka hóflega og borða hollan
mat. Og að passa sig að láta fylgjast með blóð-
þrýstingi, blóðfitum og blóðsykri reglulega,“ seg-
ir Eva og segir hún að við útskrift þessara
kvenna sé þeim ráðlagt að panta tíma hjá heim-
ilislækni eftir um tvær vikur svo hægt sé að
skipuleggja eftirfylgd.
Mjög flókinn sjúkdómur
Eva Björk
Úlfarsdóttir
Kvensjúkdóma- og fæðingarlæknirinn Eva Björk Úlfars-
dóttir ráðleggur konum sem fengið hafa meðgöngueitrun að
láta fylgjast með sér árlega, sérstaklega blóðþrýstingi.
Meðgangan gekk mjög vel ogþað var ekkert að. En á 36.viku kom í ljós í mæðra-
skoðun að ég var komin með bullandi
meðgöngueitrun,“ segir Aníta og man
vel eftir þessum degi.
„Blóðþrýstingurinn var hár og mikið
prótín í þvagi og mikill bjúgur. Ég fann
ekkert fyrir því að ég væri veik. Ég var
send beint á spítala í rannsóknir og var
þar yfir nótt. Morguninn eftir kom
fæðingarlæknirinn inn til mín og sagði
þau hafa fengið úr blóðprufunum sem
sýndu að nýrun og lifrin væru hætt að
starfa eðlilega. Hann sagðist þurfa að
setja mig af stað strax þennan dag. Ég
var engan veginn tilbúin í fæðinguna
og jólin á næsta leiti. Svo var þetta líka
fyrsta barn þannig að ég var stressuð,
en ég hafði meiri áhyggjur af heilsu
barnsins heldur en minni,“ segir Aníta
og segir ljósmæður hafa sagt hana það
langt gengna að barnið væri tilbúið að
fæðast.
Fékk samviskubit
„En hann fæddist með vanþroskuð
lungu og þurfti að fara í öndunarvél.
Það var áfall líka. Hann fór á vökudeild
og ég eyddi jólunum á spítala, en sjálf
var ég á gjörgæslu í þrjá daga,“ segir
Aníta og segist í raun ekki hafa gert
sér grein fyrir hversu veik hún var.
„Ég vissi ekki einu sinni að ég væri á
gjörgæslu,“ segir hún.
Aníta segir læknana hafa haft
áhyggjur af því að hún fengi krampa
en sem betur fer gerðist það ekki.
Aníta fékk svo að fara heim með
drenginn þann 3. janúar. Vissulega
hafi reynslan reynt á hana og hún upp-
lifði í byrjun samviskubit og segir að
sér hafi fundist líkami sinn hafa brugð-
ist drengnum. Hún segist hafa komist
yfir það fljótlega og vissi auðvitað að
meðgöngueitrun gæti komið fyrir allar
konur. Þrátt fyrir erfiðleika við
brjóstagjöf hefur allt gengið þeim í
haginn og litli snáðinn dafnar vel.
Hætta á hjartasjúkdómum
Aníta segir sér hafa brugðið þegar hún
heyrði af nýjum rannsóknum þar sem
kom fram að konur sem hafa fengið
meðgöngueitrun lifa skemur en aðrar
konur. Hún segir mjög gott að stofn-
aður hafi verið Facebook-hópur og
segir það vera góðan vettvang til að
skiptast á skoðunum og fá upplýsingar.
„Það var alltaf talað um að eftir fæð-
inguna væri allt búið og það væri nóg
að fara einu sinni á ári í blóðþrýstings-
mælingu. Það er ekkert nóg,“ segir
hún og segist vilja fá betri eftirfylgni.
„Það er ekki gaman að heyra að
maður gæti orðið hjartasjúklingur í
framtíðinni en ég fór beint til heim-
ilislæknisins og ræddi þetta við hann.“
Á gjörgæslu í
þrjá daga
Aníta Margrét fékk slæma
meðgöngueitrun og þurfti
sonur hennar, Arnar Þór Egg-
ertsson, að fara strax í önd-
unarvél. Hann braggaðist fljótt
og er í dag sprækur drengur.
Morgunblaðið/Ásdís
Aníta Margrét Aradóttir, 37 ára móðir, fékk
alvarlega meðgöngueitrun í lok árs 2018.