Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.09.2019, Blaðsíða 24

24 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15.9. 2019
LÍFSSTÍLL
ÁRMÚLA 26 – 108 REYKJAVÍK
Brynhildur býður blaðamanni inn í nota-legt horn í stofunni og nær í kaffi í fal-legum bolla. Á veggjum má sjá gamlar
ljósmyndir af afkomendunum en Brynhildur á
fimm börn og fjöldann allan af barnabörnum.
Hún er rúmlega níræð en ber aldurinn vel.
Brynhildur segir að þegar fréttir bárust í síð-
asta mánuði af nýjum rannsóknum varðandi
meðgöngueitrun hafi hún lagt við hlustir, enda
lenti hún sjálf í erfiðri lífsreynslu árið 1949.
„Ég hafði aldrei heyrt um að með-
göngueitrun gæti haft áhrif á mann löngu síð-
ar og jafnvel stytt líf kvenna. Það var ekkert
talað um neitt á þessum tíma. Bæði var minna
vitað og svo var lítið rætt við sjúklinga um
þeirra veikindi,“ segir Brynhildur og segist
ánægð með að nú sé umræðan að opnast.
Var aldrei lögð inn
Brynhildur rifjar upp sína reynslu af með-
göngueitrun.
„Ég var um tvítugt en ég hafði áður misst
fóstur alla vega tvisvar. Ég var mjög veik eftir
fósturlátið og áfallið sem því fylgdi. Ég missti
óskaplega mikið blóð,“ segir Brynhildur sem
fékk meðgöngueitrun á meðgöngu en hún varð
barnshafandi stuttu eftir seinna fósturlátið.
„Ég var nú ekki vel hress fyrir þegar ég
fékk meðgöngueitrun. Ég fann að ég var ekki
alveg eins og ég átti að mér að vera þannig að
ég fór til heimilislæknisins en þá var ég rétt
að gera mér grein fyrir því að ég væri ófrísk.
Hann sagði strax við mig: „Þú ert með með-
göngueitrun og átt að leggjast strax inn.“
Þetta var mikið áfall af því ég hafði lent í svo
slæmu áður varðandi fósturlátin að ég sagði
upp vinnunni eins og skot. Ég fór upp á spít-
ala og lét vita af þessu en þá var verið að
opna nýja fæðingardeild og nýr læknir að
koma. Mér var sagt að koma seinna og ég
kom aftur og aftur en var aldrei lögð inn. Ég
kom þarna vikulega en mér leið orðið ansi
illa,“ segir Brynhildur sem var svo heima hjá
sér þegar hún fékk krampa og missti meðvit-
und.
Mátti hlusta á messuna
„Mamma kom að mér þar sem ég lá rænulaus
á gólfinu og ég var með alveg rosalega
krampa. Það var hringt á sjúkrabíl en ég vissi
ekkert af þessu þar sem ég var meðvitundar-
laus. Ég man smá úr sjúkrabílnum en datt svo
út aftur,“ segir Brynhildur og segir móður
sína hafa verið æfa. „Hún réðst á lækninn og
sagði að þetta væri allt honum að kenna að
hafa ekki tekið mig inn strax þegar það hefði
verið ráðlagt, þarna löngu áður,“ segir hún.
„Þarna er ég komin fjóra, fimm mánuði á
leið líklegast,“ segir Brynhildur sem var síðar
flutt á aðra deild þar sem hún lá næstu mán-
uði. „Ég man ég spurði lækninn af hverju ég
væri ekki látin fæða en hann sagði að það
þyrfti að bíða eftir að barnið dæi. Og þarna var
ég látin bíða og bíða. Svo komu þeir til mín eitt
kvöldið og sögðu að barnið væri dáið,“ segir
Brynhildur og segir drenginn hafa fæðst and-
vana daginn eftir, þann 21. apríl árið 1949, en
hann var þá tæpar tíu merkur.
„Hann var settur í kistu hjá gamalli konu en
þeir vildu ekki að ég sæi hann. Útförinni var
útvarpað og ég man að það var komið með út-
varp til mín á spítalann og ég mátti hlusta á
messuna.“
Ég var bara fyrir
Þú hefur ekki fengið að kveðja?
„Ég fékk ekkert. Það var ekki rætt við mig
um neitt; ekki veikindin eða hvort það væri
einhver von að barnið gæti lifað. Það var ekki
sagt eitt orð við mig. Ég var bara fyrir.“
Brynhildur segist hafa verið í hálfgerðu
móki í marga mánuði og hafi í raun ekki fengið
áfall þrátt fyrir allt.
„Ég held ég hafi verið orðin tilfinningalaus
því ég var hálf út úr heiminum. En ég var
voðalega reið út í lækninn, ég man það. Mér
fannst mér ekki hafa verið sinnt þarna í byrj-
un, heldur var mér sagt að fara heim og lesa
bók sem heitir Hvíld er góð. Ég var einmitt að
teygja mig eftir þessari bók þegar ég byrjaði
að fá krampa.“
Var voðalega reið út í lækninn
Brynhildur var greind með meðgöngueitrun á fyrstu vikum meðgöngunnar árið 1949 en var ekki
lögð inn fyrr en hún fékk krampa og missti meðvitund. Barnið fæddist mánuðum síðar andvana.
Morgunblaðið/Ásdís
Brynhildur J. Bjarnarson gleymir aldrei reynslu sinni af meðgöngueitrun þó að liðin séu rúm sjötíu ár.
Hún lá veik í marga mánuði á spítala þar til hún fæddi andvana dreng.
Nú þegar hafa yfir 360 konur skráð sig í Facebo-
ok-hópinn „meðgöngueitrun-umræður“. Þar deila
þær sögum og áhyggjum sínum. Hér má líta lítið
brot af því sem liggur þessum konum á hjarta.
„Það þarf svona þrýsti-
hóp til að ýta á heilbrigð-
iskerfið að styðja við konur
eftir fæðinguna!“
„Það væri svo gott að
geta leitað eitthvert eftir
ráðgjöf og stuðningi!“
„Var komin með heila-
bjúg og læknar óttuðust
blóðtappa. Ég man lítið
eftir þessum dögum.“
„Mér finnst enginn hafa
hlustað á mig nema
mamma og nú þremur ár-
um eftir fæðinguna koma
þessar rannsóknir fram.“
„Ég velti fyrir mér hvort
hægt væri að fá sjúkraþjálf-
un eða frekara eftirlit eftir
fæðingu. Mér finnst að
minnsta kosti að við ættum
að þrýsta á það.“
„Það sem mér finnst
pínu einkennilegt og upplifi
út frá þeim lestri að með-
göngueitrun er eins og fár-
veikur alkóhólisti inni á
heimilinu, allir í þorpinu
vita af honum (heilbrigð-
iskerfið) en það má enginn
ræða þetta eða upplýsa
vegna meðvirkni.“
„Mér finnst það segja sig
sjálft að hafa eftirfylgni
með manneskju eftir að
hún er búin að liggja hálf-
dauð inni á spítala eftir
fæðingu.“
„Orð eru til alls fyrst og
umræðan þörf. Ég vona að
hún lognist ekki stax út af
og nái eyrum lækna og
annars heilbrigðis-
starfsfólks.“
„Þessar fréttir um alvar-
leika meðgöngueitrunar og
áhrif hennar á heilsu og
lífslíkur þeirra kvenna sem
fá hana voru svolítið eins
og að fá blauta gólftusku í
andlitið.“
Blaut tuska í andlitið