Morgunblaðið - 17.10.2019, Blaðsíða 39

39
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. OKTÓBER 2019
Háværir Kvennalið Breiðabliks tók á móti stórliði PSG í 16-liða úrslitum Meistaradeildar Evr-
ópu í gær. Stuðningsmenn gestanna létu vel í sér heyra og fóru sáttir heim eftir 0-4 sigur.
Kristinn Magnússon
Á undanförnum misserum hef-
ur borið nokkuð á því að lögmenn
séu samsamaðir skjólstæðingum
sínum og þeim gerðar upp skoð-
anir á mönnum eða málefnum þótt
þeir komi eingöngu fram fyrir um-
bjóðendur sína og gæti hagsmuna
þeirra. Slík samsömun er óvið-
unandi.
Eitt af einkennum réttarríkisins
er sá skilyrðislausi réttur borg-
aranna að geta borið mál sín undir
óháðan og óvilhallan dómstól sbr.
einnig 70. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands
nr. 33/1944 og 6. gr. mannréttindasáttmála
Evrópu sbr. lög nr. 62/1994. Lögmenn gegna
mikilvægu hlutverki í réttarkerfinu en megin-
skylda þeirra er að vernda réttarríkið og sjá til
þess að borgararnir hafi vitneskju um rétt sinn
og aðstoða þá við að fullnusta þann rétt. Sam-
kvæmt 18. gr. lögmannalaga nr. 77/1998 ber
lögmönnum í hvívetna að rækja af alúð þau
störf sem þeim er trúað fyrir og neyta allra lög-
mætra úrræða til að gæta lögvarinna hags-
muna umbjóðenda sinna. Samkvæmt siða-
reglum Lögmannafélags Íslands skal lögmaður
leggja sig fram um að gæta hagsmuna skjól-
stæðinga sinna. Ber honum að vinna það starf
án tillits til eigin hagsmuna, persónulegra skoð-
ana, stjórnmála, þjóðernis, trúarbragða, kyn-
þátta, kynferðis, kynhneigðar eða annarra
utanaðkomandi atriða, er ekki snerta beinlínis
málefnið sjálft. Þá ber lögmanni að
forðast að samkenna sig skjólstæð-
ingi sínum og hefur kröfu til að
vera ekki samkenndur þeim sjón-
armiðum og hagsmunum sem
hann gætir fyrir skjólstæðing sinn.
Ef til vill má halda því fram að
skiljanlegt sé að almenningur átti
sig ekki alltaf á hlutverki og skyld-
um lögmanna en það er sýnu verra
ef slík vanáttun á sér stað innan
dómstólanna. Í nýlegu máli er
varðaði forsjársviptingu taldi dóm-
urinn að lögmenn foreldra hefðu
átt að horfa til heildarhagsmuna
barnsins sem um ræddi í málinu og taldi lög-
mennina hafa brugðist lagalegum eða siðferði-
legum skyldum sínum með því að gæta ýtrustu
réttinda umbjóðenda sinna við að verjast kröf-
um um forsjársviptingu. Með vísan til þeirra
forsendna lækkaði dómurinn þóknun til lög-
mannanna. Í Landsrétti var afstaða dómsins
um hverjar skyldur lögmanna eru að lögum
leiðrétt. Er það vel.
Eftir Berglindi
Svavarsdóttur
» Samkvæmt siðareglum
Lögmannafélags Íslands
skal lögmaður leggja sig
fram um að gæta hagsmuna
skjólstæðinga sinna.
Berglind
Svavarsdóttir
Höfundur er formaður Lögmannafélags Íslands.
Um hlutverk og
skyldur lögmanna
Fyrr á þessu ári var
samþykkt að auka
framlög til vegagerðar
umtalsvert sem end-
urspeglast í fjár-
málaáætlun. Aukið
fjármagn verður sett í
viðhald vega, nýfram-
kvæmdum verður flýtt
og þörf er á að byggja
upp tengivegi og bæta
þjónustu vegna aukins
álags á vegakerfinu. Á
næstu sjö árum verður vegafram-
kvæmdum, sem kosta um 130 millj-
arða króna, flýtt utan höfuðborg-
arsvæðisins. Nýlega var skrifað
undir samgöngusáttmála ríkis og
sex sveitarfélaga á höfuðborg-
arsvæðinu. Sáttmálinn staðfestir
sameiginlega sýn og heildarhugsun
fyrir fjölbreyttar samgöngur á
svæðinu. Markmiðið er að auka lífs-
gæði íbúa og leysa aðkallandi um-
ferðarvanda á höfuðborgarsvæðinu.
Í samgönguáætluninni er bein fjár-
mögnun ríkisins stað-
fest. Endurskoðuð
samgönguáætlun verð-
ur lögð fram í nóv-
ember og munu drög
að henni fyrir 2020-
2034 birtast í samráðs-
gátt stjórnvalda í dag.
Áætlunin er uppfærsla
á þeirri áætlun sem
samþykkt var á Alþingi
síðasta vetur, með við-
bótum sem unnið hefur
verið að síðustu mán-
uði. Stigin eru stór
skref í átt að betri sam-
göngum á Íslandi og á flestum svið-
um er þetta samgönguáætlun nýrra
tíma.
Stefnumótun fyrir flug og
almenningssamgöngur
Samhliða samgönguáætluninni
eru í fyrsta sinn kynnt drög að flug-
stefnu Íslands annars vegar og
stefna í almenningssamgöngum milli
byggða hins vegar. Í báðum þessum
stefnum birtast áherslur ríkisstjórn-
arinnar um að byggja upp almenn-
ingssamgöngur um land allt, á landi,
sjó og í lofti. Markmiðið er að
styrkja samfélagið með því að jafna
aðgang að þjónustu, atvinnutæki-
færum og lífskjörum, eitthvað sem
skiptir þjóðina alla miklu máli.
Tilgangur með mótun flugstefnu
er að skapa umhverfi sem viðheldur
grunni fyrir flugrekstur og flug-
tengda starfsemi á Íslandi og styður
vöxt hennar.
Í stefnu um almennings-
samgöngur milli byggða er lagt til að
flug, ferjur og almenningsvagnar
myndi eina sterka heild og boðið
verði upp á eitt leiðarkerfi fyrir allt
landið.
Samvinnuverkefni til
að flýta framkvæmdum
Í samgönguáætluninni sem nú
birtist almenningi er einnig lögð
áhersla á að auka samvinnu milli
hins opinbera og einkaaðila við að
hraða uppbyggingu framkvæmda
sem í senn auka umferðaröryggi og
eru þjóðhagslega hagkvæmar. Ör-
yggi er leiðarljósið við allar ákvarð-
anir og markmið allra öryggis-
aðgerða að vernda mannslíf.
Nýjar framkvæmdir sem bjóða
upp á vegstyttingu og val um aðra
leið verða kynntar til sögunnar eins
og ný brú yfir Ölfusá, jarðgöng um
Reynisfjall og láglendisveg um Mýr-
dal. Þá er stefnt að því að einstaka
framkvæmdir verði fjármagnaðar að
hluta með þessum hætti eins og ný
brú yfir Hornafjarðarfljót og vegur
yfir Öxi.
Sérstök jarðgangaáætlun birtist
nú í samgönguáætlun. Stærstu tíð-
indin eru að stefnt er að því að fram-
kvæmdir við Fjarðarheiðargöng geti
hafist árið 2022 eða talsvert fyrr en
áður hefur verið ráðgert. Gert er ráð
fyrir að bein framlög af samgöngu-
áætlun og jarðgangaáætlun standi
undir helmingi framkvæmdakostn-
aðar jarðganga. Stefnt er að gjald-
töku af umferð í jarðgöngum og að
sú innheimta muni fjármagna rekst-
ur og viðhald ganganna, sem og að
standa undir því sem upp á vantar í
framkvæmdakostnað.
Í endurskoðaðri samgönguáætlun
eru slegnar upphafsnótur þeirrar
næstu. Á það sérstaklega við um
málefni barna og ungmenna og að-
gerða til að auka jafnrétti í atvinnu-
greindum tengdum samgöngum.
Vinna við undirbúning þeirrar um-
fjöllunar er þegar hafin en ljóst er að
aukin þekking á þeim sviðum er
bæði réttlætis- og framfaramál.
Jafnframt eru góð gögn undirstaða
góðra áætlana og mun ferðavenju-
könnun sem nú er í gangi gefa
gleggri mynd af því hvernig lands-
menn fara á milli staða. Ég hvet
ykkur eindregið til að kynna ykkur
drög að endurskoðaðri samgöngu-
áætlun á vefnum samradsgatt.is.
Eftir Sigurð Inga
Jóhannsson » Á næstu sjö árum
verður vegafram-
kvæmdum, sem kosta
um 130 milljarða króna,
flýtt utan höfuðborgar-
svæðisins.
Sigurður Ingi
Jóhannsson
Höfundur er samgöngu- og
sveitarstjórnarráðherra.
Nýir tímar boðaðir í samgönguáætlun
Í dag minnast Sam-
tök atvinnulífsins að 20
ár eru liðin frá stofnun
þeirra með samruna
Vinnuveitenda-
sambands Íslands og
Vinnumálasambands-
ins. Með stofnun sam-
takanna var brugðist
við breytingum og við-
horfum sem kölluðu á
endurmat á starfsháttum og skipu-
lagi samtaka atvinnurekenda. Verk-
efnið var að atvinnulífið öðlaðist öfl-
ugan málsvara sem talaði einum rómi
varðandi mikilvægustu hagsmunamál
þess, ekki aðeins kjaramálin heldur
ekki síður skattamál, reglusetningu
og önnur mikilvæg málefni varðandi
starfsumhverfið.
Alþjóðavæðing og áhersla á mark-
aðslausnir teygðu anga sína hingað til
lands af fullum krafti eftir aðild Ís-
lands að samningnum um Evrópska
efnahagssvæðið árið 1993. Breyttar
samkeppnisaðstæður knúðu sífellt á
aukna hagræðingu í rekstri fyrir-
tækja. Atvinnulífið þurfti samtímis að
aðlagast hraðfara tækniþróun og sí-
auknum eftirlits- og gæðakröfum
stjórnvalda innanlands og í milliríkja-
viðskiptum. Hagsmunasamtök at-
vinnurekenda hlutu að semja sig að
þessum nýja veruleika.
Þegar litið er til baka á síðustu tvo
áratugi kemur í ljós mynd af dæma-
lausu framfara- og velmegunarskeiði.
Þrátt fyrir bankahrun og efnahags-
kreppu á miðju tímabilinu hafa helstu
mælikvarðar á efnahagslegan árang-
ur þróast á mun betri veg en hjá ná-
grannaþjóðunum.
Síðastliðin 20 ár hefur hagvöxtur á
Íslandi verið 3,3% á ári að meðaltali
samanborið við 2,0% í OECD-
ríkjunum og 1,4-2,4% á öðrum lönd-
um á Norðurlöndunum.
Verðmætasköpun á íbúa 2018 í
bandaríkjadollurum var fjórðungi
meiri á Íslandi en að meðaltali í
OECD-ríkjunum og hærri en í Dan-
mörku, Finnandi og Svíþjóð. Ísland
var í fimmta sæti meðal OECD-ríkja.
Kaupmáttur launa óx um 55% og
kaupmáttur lægstu launa um 76% frá
1999-2019. Slík kaupmáttaraukning
er fáheyrð og margfalt meiri en með-
al annarra OECD-ríkja.
Verðbólga hefur verið við markmið
Seðlabankans í fimm ár og stýrivextir
hans eru í sögulegu lágmarki.
Vinnutími styttist að meðaltali um
fjórar stundir á viku frá 1999-2019
samkvæmt vinnumarkaðsrannsókn
Hagstofunnar. Það gerðist án af-
skipta löggjafans eða kjarasamninga.
Jöfnuður er meiri á Íslandi og fá-
tækt minni en á öðrum löndum á
Norðurlöndum samkvæmt mæli-
kvörðum sem OECD birtir.
Þrálátur viðskiptahalli áratugum
saman er að baki og mikill viðskipta-
afgangur hefur verið í viðskiptum við
útlönd síðustu ár. Ísland er ekki leng-
ur skuldsett heldur á nettóeignir í út-
löndum.
Lífeyriskerfið er sjálfbært og Ís-
land betur í stakk búið fyrir hækk-
andi meðalaldur en aðrar þjóðir.
Staða þjóðarbúsins og lífskjör al-
mennings eru með fádæmum góð.
Verkefnin framundan markast af því
að viðhalda þeirri eftirsóknarverðu
stöðu og þar skiptir samkeppnis-
hæfni atvinnulífsins öllu máli. Það
þarf að lækka skatta, einfalda reglur
og taka upp skilvirkara vinnumark-
aðslíkan þannig að það verði eft-
irsóknarvert og arðbært að reka
fyrirtæki á Íslandi, þrátt fyrir háan
launakostnað.
SA í 20 ár
Eftir Eyjólf Árna
Rafnsson og
Halldór Benjamín
Þorbergsson
»Kaupmáttur launa
jókst um 55% og
kaupmáttur lægstu
launa um 76% frá
1999-2019.
Eyjólfur Árni
Rafnsson
Eyjólfur Árni er formaður SA
og Halldór Benjamín er
framkvæmdastjóri SA.
Halldór Benjamín
Þorbergsson